مطالعه تاثیر قارچ مایکوریزا و سطوح مختلف اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک بر شاخص‌های رشدی و میزان اسانس سه رقم گیاه بادرنجبویه (Melissa Officinalis L.)

محورهای موضوعی : فیزیولوژی گیاهی

مهدی حمزه محمدابادی ¹ (گیاهان دارویی دانشگاه ازادعلی ابادکتول)
علیرضا لادن مقدم ² (گروه علوم باغبانی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران)
الهام دانائی ³ (علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، گرمسار، ایران)
وحید عبدوسی ⁴ (گروه علوم باغبانی ، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی ، واحد علوم تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/02/01 تاریخ پذیرش : 1400/06/31 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: مایکوریزا, اسانس, بادرنجبویه, اسید آلی,

چکیده مقاله :

این تحقیق به منظور بررسی اثر قارچ مایکوریزا و سطوح مختلف اسید هیومیک (صفر، 200 و 400 میلی‌گرم در لیتر) و اسید سالیسیک (صفر، 100و 200 میلی‌گرم در لیتر) بر خصوصیات مورفولوژیکی و میزان اسانس سه رقمLemonella) ، Citronella و Varigated) گیاه بادرنجبویه (Melissa Officinalis L.) در سال 1397 و در گلخانه‌ای در شمال ایران اجرا گردید. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تیمار مایکوریزا و اسید هیومیک در زمان کاشت بذور اعمال گردید و محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک در طی دو مرحله (هفته دوم و سوم کشت در گلدان) انجام شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد، تمام تیمارها بر وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، حجم ریشه و میزان اسانس اثر معنی‌دار داشتند و در بین ارقام بادرنجبویه رقم Lemonella دارای بالاترین خصوصیات مورفولوژیک و میزان اسانس بود. بیشترین وزن خشک اندام هوایی، وزن تر و خشک ریشه و حجم ریشه در تیمار مایکوریزا+ اسید هیومیک 400 میلی‌گرم در لیتر+ اسید سالیسیلیک 200 میلی‌گرم در لیتر و بیشترین وزن تر اندام هوایی در تیمار مایکوریزا+ اسید هیومیک 200 میلی‌گرم در لیتر+ اسید سالیسیلیک 200 میلی‌گرم در لیتر بدست آمد. همچنین بیشترین میزان اسانس در تیمار قارچ مایکوریزا+ اسید هیومیک 400 میلی‌گرم در لیتر+ اسید سالیسیلیک 100 میلی‌گرم در لیتر مشاهده شد. به طور کلی جهت بهبود رشد رویشی و میزان اسانس گیاه بادرنجبویه، استفاده از رقم Lemonella و کاربرد قارچ مایکوریزا به همراه اسید هیومیک 400 میلی‌گرم در لیتر و اسید سالیسیلیک 200 میلی‌گرم در لیتر توصیه می‌شود.

منابع و مأخذ:

• 1) اقبال، ح.، قدرتی، ل.، احمدی‌سابق، م.، نورافکن، م. و ط، قبایی. 1392. بررسی اثرات ضدباکتریایی اسانس گیاه دارویی بادرنجبویه (melissa officinalis). فصلنامه ی کاربرد شیمی در محیط زیست، 4 (14)47-52.


• 2) بیرانوند، م.، رضایی‌نژاد، ع . و ز، حسینی. 1396. تأثیر دو گونه قارچ میکوریزا بر برخی ویژگی‌های ( intraradices و Glomus mosseae) مورفولوژیک و فیزیولوژیک شمعدانی معطر (Pelargonium graveolens L). تحت تنش شوری. علوم و فنون کشت‌های گلخانه‌ای. 8(1): 107-120.


• 3) جلیلوند شیرخانی‌تبار، ح.، توکلی، ا.، مرادی، ف. و ف، شکاری. 1399. بررسی اثرات محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک بر صفات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی استویا .(Stevia rebaudiana) مجله فرآیند و کارکرد گیاهی. ۹ (۳۹) :۲۴۵-۲۵۶.


• 4) حقیر ‌ابراهیم‌آبادی آ.، حاتمی، م.، کریم‌زاده اصل، خ. و م، قربانپور. 1397. اثر قارچ‎های میکوریزا و کود زیستی بیوفسفر بر شاخص‌های رشد، عملکرد، اجزاء عملکرد و ترکیبات اسانس زیره سبز (Cuminum cyminum). فصلنامه گیاهان دارویی. ۱۷ (۶۶) :۷۴-۹۰.

خدابخش، م. و ا، دانائی. 1398. ارزیابی اثر پرولین و گلایسین‌بتائین بر برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک، آنزیمی، رشد و گلدهی شمعدانی(Pelargonium spp) 

• 5) تحت تنش خشکی. فصلنامه گیاه و زیست فناوری ایران. 14(3): 45-54.


• 6) دانائی، ا. و و، عبدوسی. 1400. اثر سیلیکون و نانوسیلیکون بر برخی ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک و فیتوشیمیایی گیاه نعناع فلفلی (Mentha piperita) تحت تنش شوری. نشریه علمی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 37(1): 112-98.


• 7) درویژه، ح.، زاهدی، م. و ب، عبایزاده1398. تأثیر محلولپاشی اسید سالیسیلیک و اسپرمین بر رشد و خصوصیات ریشه گیاه سرخارگل تحت تنش خشکی (Echinacea purpurea L). فرآیند و کارکرد گیاهی. 8(30): 225-242.


• 8) ذوالفقاری، م.، ناظری، و.، سفیدکن، ف. و ف، رجالی. 1393. بررسی تاثیر گونه‌های مختلف مایکوریزا بر ویژگی‌های رشدی و میزان اسانس گیاه دارویی ریحان.(Ocimum basilicum ) تولیدات گیاهی.37(4):47-56.

 

• 9) سروری، س. و ح، باقریان‌لمراسکی. 1399. مطالعه تاثیر محلول پاشی اسپرمیدین، اسید سیتریک و پرولین بر رشد و گلدهی همیشه بهار (Calendula officinalis ) تحت تنش خشکی. فصلنامه گیاه و زیست فناوری ایران. 15(4): 28-39.


• 10) صبوری، ف.، سیروس‌مهر، ع. و ح، گرگینی‌شبانکاره. 1396. اثر رژیم‌های آبیاری و محلول‌پاشی اسید هیومیک بر برخی ویژگی‌های مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه دارویی مرزه.(Satureia hortensis) زیست‌شناسی گیاهی ایران. 9(4):13-24.


• 11) طالبی، پ.، جبارزاده، ز. و م، رسولی‌صدقیانی. 1395. تأثیر نحوه کاربرد و غلظت‌های مختلف اسید هیومیک بر عملکرد و میزان جذب عناصر معدنی گل رز مینیاتور رقم هفت رنگ. به زراعی کشاورزی. 4(1):804-789.


• 12) کشاورزنیا، ر.، شهبازی، م.، محمدی، و.، حسینی‌سالکده، ق.، احمدی، ع و ا، محسنی‌فرد. 1393. نقش ساختار ریشه و صفات فیزیولوژیک جو در پاسخ به تنش خشکی. علوم گیاهان زراعی ایران. 45(5):. 563-553.


• 13) گرگینی‌شبانکاره، ح.، خراسانی‌نژاد، س.، عباسی، م. و ع، طبسی. 1397. تأثیر دور آبیاری و اسیدهیومیک بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی آویشن(Thymus vulgaris) . فیزیولوژی محیطی گیاهی.13(51): 67-82.


• 14) نریمانی، ر.، مقدم، م.، نعمتی، ح. و ع، قاسمی پیربلوطی. 1397. ارزیابی تعدیل تنش شوری با استفاده از اسید هیومیک و اسید آسکوربیک در گیاه دارویی بادرشبی (Dracocephalum moldavica ). مجله پژوهش‌های گیاهی (مجله زیست‌شناسی ایران). 31(4): 955-971.


• 15) نورافکن، ح. و ا، محبوبی. 1396. اثر محلول‌پاشی با اسید سالیسیلیک بر خصوصیات مورفو فیزیولوژیک پنیرک و بادرشبو. فصلنامه بوم‌شناسی گیاهان زراعی. 13(3):25-33.


• 16) Abdollahi Arpanahi, A., Feizian, M., Mehdi pourian, Gh. and D, Namdar Khojasteh. 2020 Arbuscular mycorrhizal fungi inoculation improve essential oil and physiological parameters and nutritional values of Thymus daenensis Celak and Thymus vulgaris under normal and drought stress conditions. European Journal of Soil Biology. Volume 100, 103217.


• 17) Belkhadi, A., Hediji, H., Abbes, Z., Nouairi, I., Barhoumi, Z., Zarrouk, M., Chaibi, W. and W, Djebali. 2010. Effects of exogenous salicylic acid pre-treatment on cadmium toxicity and leaf lipid content in Linum usitatissimum. Ecotoxicology and Environmental Safety 1-8.

Binello, A., Cravotto, G., Boffa, L., Stevanato, L., Bellumori, M., Innocenti, M. and N, Mulinacci. 2017. Efficient and 

• 18) selective green extraction of polyphenols from lemon balm. C. R. Chimie 20 :921e926


• 19) Casson, S.A. and K, Lindsey. 2003. Genes and signalling in root development. New Phytol. 158: 11-38.


• 20) Dodd, I.C. and F, Pérez-Alfocea. 2012. Microbial amelioration of crop salinity Journal of Experimental Botany. 63(9): 3415–3428.


• 21) Fathi, Sh. and Sh, Najafian. 2020. Morpho-physiological and biochemical properties of (Carum copticum ) effects of salicylic acid. Iranian Journal of Plant Physiology. 10 (2):3103- 3112.


• 22) Franken, P. 2012. The plant strengthening root endophyte Piriformospora indica: potential application and the biology behind. Applied Microbiology and Biotechnology. 96:1455–1464.


• 23) Gholami, H., Raouf Farda, F. Jamal, M., khizab, S. and A, Ghanic. 2018. Yield and physicochemical properties of inulin obtained from Iranian chicory roots under vermicompost and humic acid treatments. Industrial Crops and Products. 123(1): 610-616.


• 24) Ingarfield, P., Laubscher, C.P. and L, Kambizi. 2019. Effects of arbuscular mycorrhiza and irrigation frequencies on nutrient uptake and growth parameters of Pelargonium reniforme Curtis. Acta Hortic. 1263, 149-158.


• 25) Kapoor, R., Giri, B. and K.G, Mukerji. 2004. Improved growth and essential oil yield and quality in (foeniculum vulgare) on mycorrhizal inoculation supplemented with p-fertilizer. Bio resource Technology. 93: 307-311.


• 26) Karami Chame, S., Khalil-Tahmasbi, B., ShahMahmoodi, P., Abdollahi, A., Fathi,, Seyed Mousavi, S.J. and S, Bahamin. 2016. Effects of salinity stress, salicylic acid and Pseudomonas on the physiological characteristics and yield of seed beans (Phaseolus vulgaris). Scientia. 14(2): 234- 238.


•   27) Mafakheri, S. and B, Asghari. 2018. 
  
  
  
  • Effect of Seaweed Extract, Humic Acid and Chemical Fertilizers on Morphological, Physiological and Biochemical Characteristics of Trigonella foenum-graecum J. Agr. Sci. Tech. 20: 1505-1516.
  
  
  • 28)
  
  
  • Nardi, S., Pizzeghello, D., Muscolo, A., and A, Vianello. 2002. Physiological effects of humic substances on higher plants. Soil Biology and Biochemistry, 34: 1527–1536
  
  
  • 29)
  
  
  • Nourafcan, H. 2014. Effect of salicylic acid on salinity stress tolerance improvement of peppermint (Mentha piperita) in greenhouse. Modern Science of Sustainable Agriculture Journal 10(2(2)): 85-95. [in Persian with English abstract]
  
  
  • 30)
  
  
  • Sadeghian, F., Hadian, J., Hadavi, M., Mohamadi, A., Ghorbanpour M. and R, Ghafarzadegan. 2013. Effects of Exogenous Salicylic Acid Application on Growth, Metabolic Activities and Essential Oil Composition of Satureja khuzistanica Jamzad. 12(47):70-82.
  
  
  • 31)
  
  
  
  Schmit, R., Peruzzo Ferrarezea, J., Gustavo Sganzerlaab, W., Bachega Rosa, G., Oliveira Xavier, L. Paula de LimaVeeck, A. Iaschitzki Ferreira, P. and S, Primieri. 2021. Salicylic acid application in the initial development of beans (Phaseolus vulgaris L.) under water stress conditions: Agronomical and antioxidant parameters. Biocatalysis and Agricultural Biotechnology. Volume 31, 101896.