تأثیر بازنمایی رسانه‌ایِ برنامه‌های ترمیمی بر حصول توافق بین طرف‌های دعوای کیفری؛ با تأکید بر قتل عمدی

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق

سید درید موسوی مجاب ¹ , لیلا رهنما ²

1 - استادیار، گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرّس، تهران، ایران
2 - کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، ایران

تاریخ دریافت : 1399/01/22 تاریخ پذیرش : 1399/06/21 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: بازنمایی رسانه‌ای, عدالت ترمیمی, برنامه‌های ترمیمی, توافق ترمیمی, قتل عمدی,

چکیده مقاله :

عدالت ترمیمی درپیِ حل و فصل اختلافات از طریق سازش و مذاکره است که در نتیجة آن باید خسارت های بزه دیده جبران، و آسیب های او ترمیم شود؛ ضمن آنکه، بزه دیده و بزهکار باید به زندگی سالم و عادی خود در جامعه بازگردانده شوند. برای ‌اِعمال برنامه‌های ترمیمی ضروری است عناصر آن از جمله محرمانگی به درستی رعایت شود؛ این در حالی است که محرمانگی به وسیلة رسانه‌های جمعی از طریق بازنمایی رسانه‌ای‌‌ برنامه‌های ترمیمی به شدت نقض می شود و دارای اثری منفی بر حصول توافق‌های ترمیمی است. در این ارتباط، نقض محرمانگیِ پرونده های قتل عمدی و اثر منفی آن بر حصول توافق ترمیمی از رهگذر رسانه ای شدن وقایع، مشهود است. با شناخت و استفاده از ظرفیت‌های قانونیِ برنامه‌های ترمیمی و همچنین ظرفیت‌های رسانه‌های جمعی، از آنها می توان در جهت حصول توافق بهره گرفت. این مقاله ضمن تبیین ظرفیت‌های رسانه و برنامه‌های ترمیمی، درپیِ تبیین تأثیر بازنمایی رسانه‌ایِ‌‌ِ برنامه‌های ترمیمی بر حصول توافق‌های ترمیمی ‌است. روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است و مقاله با بهره گیری از منابع کتابخانه‌ای شکل یافته است.

چکیده انگلیسی:

Restorative justice seeks to resolve disputes through compromise and negotiation, and in the shadow of it, the victim's losses and harms must be compensated; moreover, the victim and the offender must be returned to their normal lives in society. In order to implement the restorative programs, it’s necessary to observe its elements properly, including confidentiality. However, confidentiality through the mass media is severely violated through the media representation of restorative programs and has a negative impact on the achievement of restorative agreements. In this relation, the violation of confidentiality of the murder cases and its negative effect on the achievement of a restorative agreement through the media coverage of the events is evident. By recognizing and using the legal capacities of restorative programs, and also the capacities of the mass media, they can be used to reach an agreement. This paper explains the capacities of the media and restorative programs and seeks to clarify the impact of the media representation of restorative programs on the achievement of restorative agreements. The research method in this research is descriptive-analytical by using library resources.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

1. استیونس، دنیس ج (۱۳۹۲). رسانهو عدالت کیفری: تأثیر بازنمایی صحنه‌ی جرم. ‌ترجمة ا. علیزاده و ح. نیکوکار. تهران: علامت.


2. اسدی، محمدعلی؛ نجفی توانا، علی؛ ناجی زواره، مرتضی (۱۳۹۸). رویکرد ترمیمی عدالت، آسیب‌شناسی و بهبود عملکرد. دیدگاه‌های حقوقی قضایی، شماره 85، ص217-247.


3. آسیایی، رویا (۱۳۹5). ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ­ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺑﺎزﺗﺎب ﺟﺮم در ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت. مطالعات حقوق کیفری و جرم­شناسی، شماره 11، ص 101-103.


4. اکبری، عاطفه (۱۳۹۴). قانونگذاری مبتنی بر وقایع مجرمانه. تهران: انتشارات مجد.


5. بریث، ویث جان (۱۳۸۵). عدالت ترمیمی. ‌ترجمه مهرداد رایجیان اصلی. تحقیقات حقوقی، شماره43، ص521-570.


6. پرت، جان (۱۳۹۲). عوام ‌گرایی کیفری: بسترها، عوامل و آثار. ‌ترجمة هانیه. هژبرالساداتی. تهران: میزان.


7. حسینوند، موسی (۱۳۹۴). میانجی‌گری ‌ترمیمی در پرتو آموزه‌ها‌ی ‌‌عدالت ترمیمی. تهران: مجد.


8. رسولی، محمدرضا (۱۳۷۰). نقش آموزشی رادیو در ایران: کارکردهای آموزشی رسانه‌ها‌ در توسعه. رسانه، شماره6، ص70-75.


9. سلیمی، صادق؛ بخشی­زاده اهری، امین (۱۳۹۳). تحلیل مادة به مادة قانون آیین دادرسی کیفری 1392 در مقایسه با قوانین سابق. تهران: جاودانه، جنگل، چاپ دوم.


10. سورین، ورنر جوزف؛ تانکارد، جیمز (۱۳۸۶). نظریه‌ها‌ی ارتباطات. ترجمه علیرضا دهقان. تهران: مؤسسة انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ سوم.


11. شیری، عباس (۱۳۹۶). عدالت ترمیمی. تهران: میزان.


12. طباطبائی، محمدحسین (۱۳۹۸). ترجمة تفسیر المیزان.تهران: مؤسسة نشر اسلامی، چاپ چهلم، جلد اول.


13. طبیب‌زاده، پونه؛ اسلامی، رضا (۱۳۹۷). تأثیر عدالت ترمیمی بر تحقق اهداف کلان عدالت انتقالی. پژوهش حقوق کیفری، شماره ۲۳، ص213-247.


14. عزیزی، حشمت اله (۱۳۸۸). بسترهای تاریخی ‌‌عدالت ترمیمی در ایران. به سفارش معاونت حقوقی و توسعة قضایی قوة قضاییه مرکز، مطالعات توسعة قضایی. تهران: روزنامه‌ رسمی جمهوری اسلامی ایران.


15. فرجیها، محمد (۱۳۹۶). دیباچه در: دانش‌نامه ‌‌عدالت ترمیمی. در: مجموعه مقاله‌ها‌ی همایش بین­المللی ‌‌عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم. تهران: میزان.


16. فرهمند، مجتبی (۱۳۹۶). جلوه‌ها‌ی ‌‌عدالت ترمیمی در حقوق کیفری ایران. تهران: میزان.


17. فرهمند، مجتبی؛ آقایی‌نیا، حسین (۱۳۹5). جلوه‌های عدالت ترمیمی در نهادهای موجب سقوط کیفر در قانون مجازات اسلامی. دانش انتظامی، شماره72، ص 68-91.


18. قدیری ابیانه، احمد (۱۳۹۵). تکنیک‌ها‌ی عملیات روانی در حوزه رسانه و خبر. ری: دانشیاران ایران، چاپ پنجم.


19. مالچ، مارک (۱۳۸۴). بزه­دیدگان در معرض قضاوت: آیا اصل علنی در خدمت بزهدیدگان است؟. در: جرم، بزه‌دیدگان و عدالت(مقالاتی در مورد اصول و رویه). جرم. ویراستار کاپتین هنریک و مالچ نیکل مارک؛ ‌ترجمة امیر سماواتی پیروز. تهران: خلیلیان.


20. محقق داماد، مصطفی (۱۳۸۳). قواعد فقه(4). تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ چهارم.


21. محمدی، رحمان؛ اکبری، محمد؛ سایبانی، علیرضا (1398). پلیس؛ عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم در جوامع محلی. پژوهش ملل، شماره 46، ص90-106.


22. مصدق، محمد (۱۳۹۲). شرح قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با رویکرد کاربردی. تهران: جنگل، جاودانه، چاپ سوم.


23. مگوایر، مایک؛ مورگان، راد.؛ رینر، رابرت (۱۳۸۹). دانش‌نامة جرم­شناسی آکسفورد. ‌ترجمة حمیدرضا ملک محمدی. تهران: میزان، جلد اول.


24. مهدی‌زاده، محسن (۱۳۸۷). رسانه‌ها‌ و بازنمایی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت مطبوعاتی و اطلاع رسانی، دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها‌.


25. نجفی ابرندآبادی، علی حسین.؛ شادمان­فر، محمدرضا.؛ توجهی، عبدالعلی (۱۳۸۷). اصلاح ذات­البین و نظریة ‌‌عدالت ترمیمی. مدرّس علوم انسانی،شماره58، ص193-222.


26. نجفی توانا، علی (۱۳۸۶). تعارض و انسداد در سیاست جنایی ایران. تحقیقات حقوقی آزاد، شماره 56، ص223-278.   

1. Lerner, D. (1958). The passing of traditional society. Modernizing the Middle East, N. Y., Free Press, 466P.


2. Voltmer,Katrin (2009). Mass Media and Political Communication in New Democracies. London: Routledge, 262 Seiten.