بررسی فقهی - حقوقی اجهاض حمل ناشی از تجاوز به عنف با تکیه بر دیدگاه فریقین

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق

فریبا حکمت ¹ , محمود قیوم زاده ² , عباسعلی حیدری ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران
2 - استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
3 - استادیار، گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران

تاریخ دریافت : 1401/01/13 تاریخ پذیرش : 1401/03/19 تاریخ انتشار : 1401/04/01

کلید واژه: نفی حرج, تجاوز به عنف, اجهاض حمل, بارداری, عسر و حرج,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی فقهی و حقوقی اجهاض حمل ناشی از تجاوز به عنف، با تکیه بر دیدگاه فریقین است. روش پژوهش تحلیلی- توصیفی بوده و نتایج نشان داد میان زن باردار از تجاوز به عنف با زنان دیگری که با آزادی کامل باردار شده‌اند، فرق بسیار است و از سوی فقهای فریقین و قوانین کشورهای اسلامی ممنوعیتی برای اجهاض ناشی از تجاوز وجود ندارد و می‌توان قائل به جواز آن به ویژه قبل از ولوج روح شد؛ زیرا براساس قواعد فقهی، نفی عسر و حرج و سمحه و سهله بودن شریعت، زن باید اجازه داشته باشد که به وسیله اجهاض چنین حملی، حرج و آلام شدید ناشی از تجاوز و بار ننگ جنین حاصل از آن را که هیچ‌گونه اختیاری در آن نداشته است از خود بزداید.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is to conduct jurisprudential-judicial research about abortion because of rape relying on Sunni and Shi'ite perspectives. The method of research is descriptive-analytic and the results showed that there is a big difference between a woman who becomes pregnant as a result of rape and other women who have become pregnant with full freedom so Sunni and Shi'ite jurists and Islamic law regard no ban for abortion in case of rape and it is permissible, especially before the embryo's soul is formed. Based on jurisprudential regulations, negation of difficulty and distress, and convenience of religion, a woman should be allowed to get an abortion to remove the difficulty and sever agony out of rape as well as the shame of having a baby as a result of that while she has had no free will in this regard.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

ابن عابدین، محمدامین (1394ق). ردّ المحتار علی الدّر المختار. مصر: المطبعه الامیریه، ج5.

ابن فارس، احمد بن زکریا (1422ق). معجم مقاییس اللغه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.

ابن منظور، محمد بن مکرم (بی­تا). لسان العرب. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج7، 2-3.

ابن‌نجیم، زین‌الدین (بی­تا). البحر الرائق فی شرح کنز الدقائق. بیروت: المطبعه العلمیه، ج8-9.

اردبیلی، محمدعلی (1389). حقوق جزای عمومی. تهران: انتشارات میزان.

بجنوردی، محمدحسن (1403ق). القواعد الفقهیه. قم: مؤسسه النشر الاسلامی، ج1.

بشارتی، رضا؛ لشکردوست، حسین؛ حامدی، اندیشه؛ محرابی، محمدامین، غلامی، سپیده (1399). بررسی شیوع عفونت کلامیدیا تراکوماتیس با روش الایزا و عوامل مرتبط با آن در زنان دارای سابقه سقط جنین مراجعه‌کننده به بیمارستان بنت‌الهدی بجنورد. زنان، مامایی و نازایی ایران، 23(8)، ص30-36.

پاد، ابراهیم (بی­تا). حقوق کیفری اختصاصی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

حبنکه، عبدالرحمن بن حسن (1411ق). الاجهاض آثاره و احکامه. مجله البحوث الفقهیه المعاصره، 2(7).

حرّ عاملی، محمدحسن (1424ق). وسائل الشیعه. بیروت: مؤسسه آل البیت، ج28.

حکیمی‌ها، سعید (1371). مسئولیت کیفری پزشکان در حقوق ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.

حلّی، حسن بن یوسف (1433ق). تذکرة الفقهاء. قم: مؤسسه آل البیت، ج1.

خامنه‌ای، سید علی (1380). رسالة اجوبة الاستفتائات. تهران: انتشارات بین‌المللی هدی، ج2.

رازقی نصرآباد، حجیه بی بی؛ سنجری، الهام (1396). عوامل مؤثر بر اقدام زنان به سقط جنین عمدی: تجربۀ زیستۀ زنان از سقط جنین در تهران. مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، 15(2)، ص105-136.

راغب اصفهانی، حسین ‌بن محمد (1383). مفردات الفاظ القرآن. قم: نشر ذوی القربی.

سعداوی، نوال (2000م). المراة و الدین و الاخلاق. بیروت: دارالفکر المعاصر.

طوسی، محمد بن حسن (1417ق). الخلاف. قم: مؤسسه النشر الاسلامی، ج5.

فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1410ق). بی‌جا: مصر: مطبعه عیسی البابی و شرکا، ج2.

فیومی، احمد بن محمد (2005م). المصباح المنیر. مصر: دارالمعاهد.

قرشی، سید علی اکبر (1384). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج3.

قیروانی، ابن ابی زید (1383ق). کفایه الطالب الربانی. مصر: مطبعه محمدعلی صبیح و اولاده، ج4.

مکی­زاده، فاطمه؛ رشیدی بشرآبادی، راضیه (1399). بررسی تولیدات علمی حوزه موضوعی سقط جنین در بین کشورهای سازمان همکاری اسلامی طی سال‌های 2018-1973 . زنان، مامایی و نازایی ایران، 23(7)، ص 8-21.

موقعه، سعید بن منصور (2005م). الموسوعه الفقهیه اللاجنه و الاستنساخ البشری من الناحیه الطبیه و الشرعیه و القانونیه. اسکندریه: دارالقیّمه، ج2.

نجفی، محمدحسن (1412ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج43.

هلالی، سعد مسعد (1421ق). اجهاض جنین الاغتصاب فی ضوء احکام الشریعه الاسلامیه. کویت: جامعه الکویت.