بررسی تطبیقی تعارض اصل و ظاهر در فقه امامیه و فقه عامه

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق

مهدی آبدار اصفهانی ¹ (دانشجوی دکترای گروه الهیات دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد. ایران)
احسان علی اکبری ² (گروه الهیات دانشکده اهل بیت دانشگاه اصفهان ایران)
محمد علی حیدری ³ (گروه الهیات دانشگاه آزاد نجف آباد. نجف آباد. ایران)

تاریخ دریافت : 1399/11/20 تاریخ پذیرش : 1400/01/29 تاریخ انتشار : 1400/07/01

کلید واژه: انسداد, فقه عامه, تعارض, ظن مطلق, ظاهر, فقه امامیه, اماره, انفتاح, اصل,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر، بررسی تطبیقی تعارض اصل و ظاهر از دیدگاه فقهای امامیه و اهل سنّت است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و به دنبال پاسخ به این سوال است که در تعارض اصل و ظاهر در مذاهب اسلامی، ظاهر مقدم است یا اصل؟ این پژوهش تلاش کرده است با توجه به نظریات مختلف فقهای مذاهب اسلامی در مورد ترجیح هر یک از اصل و ظاهر، به صورت استدلالی به بیان نظریه برتر، در تعارض اصل و ظاهر در فقه اسلامی بپردازد. مسأله اصلی در این پژوهش رسیدن به این نکته است که اگر ظاهر در معنای ظواهر احوال و اوضاع باشد، در تعارض با اصل، به دلیل اینکه مصداق ظن مطلق است، توان مبارزه با اصل را ندارد و از میدان خارج می‌گردد، مگر اینکه از ناحیه شارع معتبر شناخته شود و لذا دیدگاه برخی از فقهای شیعه و اهل سنّت مبنی بر ترجیح ظاهر، از باب انسداد و حجّیت ظنون باطل می‌باشد. نتایج حاکی از آن است که بیشتر فقها بر این باورند که اصل، مقدم می‌شود. ولی عده‌ای از بزرگان مذاهب، بنابر نظریه انسداد، ظاهر(به معنای ظاهر احوال) را مقدم می‌دارند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is the comparative survey of the conflictic between principle and apparent condition from the view of Imāmiyah versus Sunni jurists. The method of study is descriptive-analytic and it aims to find an answer for this question: In the conflict between principle and apparent condition in Islamic sects, does the first or the latter overrule? Considering different theories from Islamic jurists regarding the priority of either principle or apparent condition, this study has attempted to state the best theory through logical reasoning in this conflict. The main problem in this research is to reach the point that if apparent in apparent condition denotes circumstances and situations, it would not have the potency to overrule the principle because it is the evidence of absolute hunch and so apparent condition is left behind unless that is recognized as valid by religion. Thus, the view of some Shi’ite and Sunni jurists denoting the priority of apparent condition, in terms of expansion and justification of conjecture is nullified. The results indicate that most of Islamic jurists maintain principle overrules apparent condition although some scholars of the religious sects, based on the theory of hindrance, give priority to apparent circumstances.