بررسی تطبیقی گرایش‌‌های سیاسی نمایندگان مجلس شورای اسلامی (با تاکید بر دوره‌‌های ششم و هفتم)

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

علی محمدشریفی ¹ , معصومه رشاد ² , محمد توحیدفام ³

1 - داﻧﺸﺠﻮی دﻛﺘﺮی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واﺣﺪ علوم و تحقیقات، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼمی، ﺗﻬﺮان، اﻳﺮان
2 - اﺳﺘﺎدﻳﺎر، گروه ﻋﻠﻮم سیاسی، دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی، واحد رودهن، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اسلامی، تهران، اﻳﺮان
3 - دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1400/02/23 تاریخ پذیرش : 1400/05/12 تاریخ انتشار : 1400/10/01

کلید واژه: گرایش‌‌های سیاسی, اصلاح‌‌طلبی, نمایندگان مجلس, مجلس شورای اسلامی, توسعه سیاسی, اصول‌‌گرایی,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی مقایسه‌‌ای گرایش‌‌های سیاسی نمایندگان مجلس شورای اسلامی با توجه به رویکرد نهادی دوره‌‌های ششم و هفتم می‌‌باشد. پرسش اصلی این است که گرایش‌‌های سیاسی نمایندگان مجلس دوره‌‌های ششم و هفتم در چارچوب توسعه سیاسی چه اشتراک و افتراق‌‌هایی دارند؟ پژوهش بر این فرضیه استوار است که متغیرهای گفتمان اصول‌‌گرایی براساس توسعه سیاسی مبتنی بر پیروی از اصل مترقی ولایت فقیه و قانون اساسی، جامعیت حضور دین در صحنه سیاست و استکبارستیزی، پافشاری بر اصول، اهداف و آرمان‌‌های اولیه انقلاب، استمرار بخشیدن به تحقیق اندیشه و آرمان‌‌های امام خمینی می‌‌باشد. نتایج نشان داد که در چارچوب وظایف قانونگذاری و نظارت نهاد مجلس، علی‌‌رغم تفاوت رویکردی و کارکردی نسبت به موضوع سیاسی، گرایش‌‌های سیاسی نمایندگان دوره‌‌های ششم و هفتم مجلس شورای اسلامی بر عملکرد آن در چارچوب توسعه سیاسی بوده و زمینه آشنایی با نخبگان سیاسی ایران را فراهم می‌‌کند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is to comparatively analyze the political tendencies of the representatives of the Islamic Consultative Assembly (Iranian Parliament) with regard to the institutional approach in the 6th and 7th terms. The main question is: what are the commonalities and differences between the political tendencies of the Iranian parliament representatives in the 6th and 7th terms in the framework of political development? The research relies on the hypothesis that the variables of the principlist discourse are based on political development following the progressive principle of Wilāyat-e Faqih and Iranian Constitution, the comprehensiveness of religion in the realm of politics and anti-hegemony, persistence on the basic principles, purposes, and goals of the Islamic Revolution, and continual realization of the ideas and ideals of Imām Khomeyni. The results showed that despite the difference between the representatives’ approach and function with respect to politics, within legislation and supervision duties, their political tendencies in the 6th and 7th terms of the Islamic Consultative Assembly have been towards performance in political development and so it has prepared the ground for familiarity with Iran’s political elites.

منابع و مأخذ:

اخوان، محمدجواد (1389). عبور از فتنه. تهران: مرکز مطالعات و پژوهش رسانه‌‌ها.

ﺑﺎﻫﻨﺮ، ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ (1386). ارزﻳﺎبی ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺠﻠﺲ دوره‌‌های ﺷﺸﻢ و هفتم. دنیای اﻗﺘﺼﺎد، 20.

بشیریه، حسین (1380). موانع توسعه سیاسی در ایران. تهران: نشر نگاه معاصر.

بهروز لک، غلام‌‌رضا (1387). اسلام سیاسی و جهانی شدن. مطالعات راهبردی، 14.

تاجیک، محمدرضا (1383). گفتمان، پادگفتمان و سیاست. تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.

جاسبی، عبدالله؛ پریزاد، رضا (1394). آسیب‌‌شناسی نقش احزاب در عدم استمرار حزب جمهوری اسلامی. پژوهش‌‌های انقلاب اسلامی، 4(15)، ص29-52.

حبیبی، احمد؛ صدیق، میرابرهیم؛ کشیشیان سیرکی، گارینه (1398). مقایسه تطبیقی دال‌‌های گفتمان‌‌های سیاسی مجلس شورای اسلامی. جامعه‌‌شناسی سیاسی ایران، 2(2).

خمینی، سید روح‌‌الله (1385). صحیفه امام. تهران: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، ج1.

دارابی، علی (1388). رفتار انتخاباتی در ایران، الگوها و نظریه‌‌ها. تهران: انتشارات سروش.

رحیمی، حسین (1389). نقش احزاب در توسعه سیاسی و امنیت ملی. مطالعات راهبردی، 2(4).

رنجبر، مقصود (1380). اسلام، دموکراسی و انقلاب اسلامی. علوم سیاسی، 4(16).

زارعی، ایرج (1396). جایگاه توسعه سیاسی در قوانین مصوب دوره‌‌های ششم و هفتم مجلس شورای اسلامی. استاد راهنما: علیرضا ازغندی. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد، رشته علوم سیاسی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

زامجد، محمد (1388). از دیکتاتوری سلطنتی تا دین‌‌سالاری. تهران: نشر گیسوم.

زیباکلام، صادق (1393). احزاب سیاسی و نقش آن در توسعه سیاسی ایران: مطالعه موردی انتخابات. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

سریع‌‌القلم، محمود (1381). عقلانیت و آینده توسعه‌یافتگی ایران. تهران: مرکز پژوهش علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.

سعید، بابی اس (1397). هراس بنیادین: اروپامداری و ظهور اسلام‌‌گرایی. ترجمه غلامرضا جمشیدی‌‌ها و موسی عنبری. تهران: نشر دانشگاه تهران.

سلطانی، علی (1387). قدرت، گفتمان و زبان: سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر نی.

سلیمی، معصومه (1395). مطالعه و تحلیل جامعه‌‌شناختی مواضع و رویکردهای نخبگان کشور در رابطه با توسعه سیاسی ایران. استاد راهنما: علیرضا کلدی. رساله دکتری، رشته جامعه‌‌شناسی سیاسی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

صدیق، میرابراهیم؛ حبیبی، احمد (1399). نظام انتخاباتی و مشارکت سیاسی در ایران و تاثیر آن بر عملکرد نمایندگان مجلس. سپهر سیاست، 23.

ضمیری، عبدالحسین (1398). گرایش به تحزب و سنجش میزان تاثیر آن بر توسعه سیاسی کشور از منظر نمایندگان مجلس شورای اسلامی. مطالعات علوم اجتماعی ایران، 16(61).

فقیهی، ابوالحسن؛ ذاکری، محمد؛ اسدی، اسماعیل (1393). ارزیابی عملکرد مجلس شورای اسلامی در نظام جمهوری اسلامی(مورد مطالعه مجلس سوم تا هشتم). راهبرد، 23(72).

مارش، دیوید؛ استوکر، جری (1387). روش و نظریه در علوم سیاسی. ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

مصباح یزدی، محمدتقی (1367). آموزش فرهنگی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

معرفی نمایندگان نه دوره مجلس شورای اسلامی. تهران: انتشارات مجلس شورای اسلامی، 1387.

موثقی، احمد (1380). جنبش‌‌های اسلامی معاصر. تهران: نشر سمت.

موسوی سرچشمه، مرضیه السادات (1389). رابطه توسعه سیاسی و تحزب جمهوری اسلامی ایران براساس نظریه نهادمندی هانتینگتون. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد. قم: دانشگاه باقرالعلوم(ع).

نیومن، لارنس (1390). روش‌‌های پژوهش اجتماعی: رویکرد کمّی و کیفی. ترجمه فقیهی و عسل آغاز. تهران: انتشارات ترمه.

هانتینگتون، ساموئل (1379). درک توسعه سیاسی. بی‌‌جا: پژوهشکده مطالعات راهبردی.