اندیشه‌های قرانی در داستان‌های تعلیمی حوزۀ ادبیّات کودک و نوجوان با رویکرد به داستان‌های غلامرضا حیدری

محورهای موضوعی : تفسیری (با ویژگی ادبی و هنری)

سمیه رسولی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.)
سید احمد حسینی کازرونی ² (استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.)
سیدمحمود سیدصادقی ³ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران. )
سید جعفر حمیدی ⁴ (استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.)

تاریخ دریافت : 1400/12/27 تاریخ پذیرش : 1401/04/01 تاریخ انتشار : 1403/01/01

کلید واژه: غلامرضا حیدری, ادبیّات کودک و نوجوان, قرآن کریم, خداشناسی, اقتباس,

چکیده مقاله :

شاعران و نویسندگان حوزۀ ادبیّات کودک و نوجوان در آفرینش آثار ادبی خود، اسلوب قرآن و شیوه‌های بیانی آن را الگوی کار خود قرار دادند و از الفاظ و اندیشه‌های قرآنی در لابه‌لای آثار خود بهره جستند به‌گونه‌ای که موضوع اقتباس از قرآن به بابی گسترده تبدیل شد. با تحلیل و بررسی آثار این حوزه، می­توان به شواهدی از تأثیر لفظی و معنوی قرآن بر زبان، اندیشه و عقاید صاحبان این آثار پی برد و به این نتیجه رسید که قرآن به‌عنوان مهم­ترین منبع فرهنگ اسلامی، الهام‌بخش بسیاری از شاعران و نویسندگان ادبیّات کودک و نوجوان بوده است. این جستار درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی- تحلیلی به بررسی تأثیرپذیری غلامرضا حیدری از مضامین قرآنی در داستان­های حوزۀ ادبیّات کودک بپردازد. حیدری یکی از نویسندگان برجستۀ حوزه ادبیّات کودک و نوجوان در دهۀ هشتاد است که آثار بی‌شماری در این حوزۀ با مضامین قرآنی و دینی دارد. به همین منظور با تبیین مضامین قرآنی متجلی در داستان‌های حیدری و بررسی کارکرد آن‌ها، نویسنده در پی پاسخ دادن به این دو پرسش است که هدف از کاربرد مضامین قرآن در داستان‌های حوزۀ کودک چیست؟ و کدام مضامین بیش­ترین کاربرد را دارد؟ با بررسی انجام شده می‌توان گفت که مضامین قرآنی، بخشی از محتوای داستان­های وی را تشکیل می‌دهد که با هدف آشنایی با دین، القای آموزه‌های اسلامی، شناساندن معارف قرانی و آماده‌سازی قشر نوجوان برای انجام وظایف دینی استفاده می­شود.

 

چکیده انگلیسی:

Poets and writers in the field of children's literature in the creation of their literary works, the style of the Qur'an and its methods of expression as a model of their work and used Qur'anic words and ideas in the margins of their works so that the subject of adaptation of the Qur'an became widespread. By analyzing the works in this field, we can find evidence of the verbal and spiritual impact of the Qur'an on the language, thought and beliefs of the authors of these works and conclude that the Qur'an as the most important source of Islamic culture, inspiring many poets and He has been the author of children's and adolescent literature. This article seeks to investigate the influence of Gholamreza Heidari on Quranic themes in the stories of children's literature in a descriptive-analytical manner. Heidari is one of the leading writers in the field of children and adolescent literature in the eighties, who has numerous works in this field with Quranic and religious themes. For this purpose, by explaining the Quranic themes manifested in Heidari's stories and examining their function, the author seeks to answer these two questions: what is the purpose of using Quranic themes in stories in the field of children? And which themes are most used? Based on the study, it can be said that Quranic themes are part of the content of his stories, which are used to introduce religion, instill Islamic teachings, introduce Quranic teachings and prepare adolescents to perform religious duties.

 

منابع و مأخذ:

کتاب¬ها
قران کریم
حیدري ابهري، غلامرضا. (1387الف). از خدا تشکر کن، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1392ز). چرا خدا به فیل خرطوم دادهاست، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1392ج). چرا خدا به زرافه گردن‌دراز داده است، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1387ب). جهان یک خدا دارد، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1392الف). چرا خدا به شتر کوهان داده است، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1392ب). چرا خدا به کبوتر نوك داده است، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1392ح). چرا خدا به گاودم داده است، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1392د). چرا خدا به لاكپشت لاك داده است، قم: جمال.
حیدري ابهري، غلامرضا. (1392و). خدا دوستت دارد، قم: جمال.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1375). صورخیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
فرهادیان، رضا. (1375). ارشادات، تهران: بنیاد معارف.
قزل¬ایاغ، ثریا. (1389). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن (مواد و خدمات کتابخانه¬اي براي کودکان و نوجوانان)، تهران: سمت.
کریمی، عبدالعظیم. (1385). رویکردی نمادین به تربیت دینی با تأکید بر روش¬های اکتشافی، تهران: قدیانی.
مطهري، مرتضی. (1386). مجموعۀ آثار، تهران: صدرا.
نجفی، عبدالمجید. (1390). زیر گنبد کبود (صورخیال در شعر کودک)، تهران: انتشارات مهر.
مقالات
احمدپناهی، علی. (1389). نقش التزام به آموزه¬هاي دینی در تربیت و استحکام خانواده. معرفت اخلاقی، 2(2)، 77-96.
زارع گاوگانی، وحیده. (1383). مفاهیم تربیتی اسلام از دیدگاه قرآن در ادبیّات کودک و نوجوان. روانشناسی و علوم تربیتی، 34(1)، 201-225.
سلیمان¬نژاد، اکبر، و سودی، حورا. (1393). بررسی تاثیر آموزش مهارت های اجتماعی از طریق قصه های قرآنی بر کودکان. روان شناسی و دین، 7(2 (پیاپی 26))، 81-97.
شجاع رضوی، سعیده. (1398). بررسی تأثیر داستان¬های قرانی بر مهارت¬های اجتماعی کودکان 4 تا 6 ساله از دیدگاه روان¬شناسی تربیتی. چهارمین همایش ملی روان‌شناسی تربیتی شناختی، تهران.
غلامی زارع¬زاده، فهیمه. (1395). تأثیر قصّه‌های قرآن کریم بر تربیت و رشد کودکان. همایش سراسر علمی پژوهشی سبک زندگی، تایباد.
محرمی، رامین، اسداللهی، خدابخش، پورالخاص، شکرالله، و فروغی¬راد، پیام. (1395). بررسی تأثیر مضامین قرآنی در اشعار کودکانۀ جعفر ابراهیمی (شاهد). پژوهش‌های ادبی- قرآنی، 4(1)، 130-144. Dor:20.1001.1.23452234.1395.4.1.6.3.
مقدسی¬پور، علی. (1382). اصول و روش¬هاي آموزش مفاهیم دینی به کودکان. معرفت، 12(75)، 36-44.
هویدا، رضا، و همایی، رضا. (1389). تأثیر قصه‌های قرآنی بر هوش هیجانی کودکان. پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت، 11(1)، 76-61. Doi:10.22067/fe.v11i1.4008.
پایان¬نامه¬ها
زارع، فاطمه. (1394). شگردهای خداشناسی در ادبیات کودک دهۀ هشتاد، پایان¬نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر زرین تاج واردی، دانشگاه شیراز.
References
Books
The Qur'an. [In Persian]
Farhadian, R. (1997). Ershadat, Tehran: Maaref Foundation. [In Persian]
Ghezel Ayagh, S. (2010). Children and Adolescents Literature and Reading Promotion (Library materials and services for children and adolescents), Tehran: Samat. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2000b). The world has one God, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (20014b). why God has given a pigeon a beak, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2008a). Thank God, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2013c). why God has given a long neck to a giraffe, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2013z). why God gave the elephant a snout, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2014 AH).why did God give it to my cow?, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2014 v). God loves you, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2014a). why did God give the camel a hump?, Qom: Jamal. [In Persian]
Heidari Abhari, Gh. R. (2014d). why God has given a turtle to a turtle, Qom: Jamal. [In Persian]
Karimi, A. (2006). A Symbolic Approach to Religious Education with Emphasis on Exploratory Methods, Tehran: Ghadyani. [In Persian]
Motahari, M. (2008). collection of works, Tehran: Sadra. [In Persian]
Najafi, A. (2011). Under the Blue Dome (Imagination in Children's Poetry), Tehran: Mehr Publications. [In Persian]
Shafiee Kadkani, M. R. (1997). Imagination in Persian Poetry, Tehran: Agah. [In Persian]
Articles
Ahmad Panahi, A. (2010). The role of adherence to religious teachings in family education and strength. Moral Knowledge, 2(2), 77-96. [In Persian]
Gholami Zarezadeh, F. (2016). The Impact of Holy Quran Stories on the Education and Development of Children, Conference on Lifestyle Research, Taybad. [In Persian]
Hoveida, R., & Homaee, R. (2010). The Effect of Quran Stories on Children's Emotional Intelligence. Foundations of Education, 11(1), 61-76. Doi: 10.22067/fe.v 11i1.4008 [In Persian]
Moghadasipour, A. (2003). Principles and methods of teaching religious concepts to children. Knowledge, 12(75), 36-44. [In Persian]
Moharrami, R., Asadollahi, K., Pour-Elkhas, S., & foroghirad, F. (2016). A Study of the Effects of Qur'anic Themes on Jafar Ebrahimi’s Children Poetry. Literary Quranic Researches, 4(1), 130-144. Dor:20.1001.1.23452234.1395.4.1.6.3. [In Persian]
Shoja Razavi, S. (2020). Study of the effect of Quranic stories on social skills of 4- to 6-year-old children from the perspective of educational psychology, 4th National Conference on Educational Cognitive Psychology, Tehran. [In Persian]
Soleimannejad, A., & Sodi, H. (2014). The Impact of Social Skills through Children's Quran Stories. Psychology and Religion, 7(2(26)), 81-97. [In Persian]
Zare Gavgani, V. (2004). Educational concepts of Islam from the perspective of the Quran in children and adolescent literature. Psychology and Educational Sciences, 34(1), 201-225. [In Persian]
Theses
Zare, F. (2014). Theological methods in children's literature of the 1980s, master's thesis, supervisor Dr. Zarin Taj Vardi, Shiraz University.
website
Heidari Abhari, specialized website, last revised: September 22, 2015 http:// heydariabhari.com.