بررسی استعارۀ مفهومی شرم در داستان های علی محمد افغانی (مورد مطالعه: شوهر آهو خانم و بافته های رنج)

محورهای موضوعی : متون زبان و ادبیات فارسی

ساناز تقی پوری حاجبی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
کامران پاشایی فخری ² (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
پروانه عادل زاده ³ (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)

تاریخ دریافت : 1398/12/11 تاریخ پذیرش : 1399/06/25 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: شوهر آهو خانم, نگاشت, استعارۀ مفهومی, شرم, زبان شناسی شناختی,

چکیده مقاله :

نظریۀ استعارۀ مفهومی، برگرفته از زبان شناسی شناختی نوعی ابزار مفهومی در جهت کشف معنای متن در حوزۀ عواطف و احساسات است که در درک مفاهیم انتزاعی، نقش مهمی را ایفا می کند. در این مقاله یکی از کاربردهای استعاره مفهومی در حوزۀ شرم، در دو داستان شوهر آهو خانم و بافته های رنج علی محمد افغانی به روش توصیفی-تحلیلی بررسی شده است. شرم از عواطفی است که بشر در طول تاریخ همواره آن را تجربه کرده است و با بررسی استعارۀ مفهومی آن تفاوت و شباهت فرهنگ ها در اظهار آن به دست می آید، در دو اثر افغانی در حدود 57 مورد استعارۀ مفهومی مربوط به شرم یافت شد، که اغلب با استعاره های جهانی شرم ـ که توسط کووچش ارائه شده ـ مطابق است، براساس حوزۀ مبدأ 12 اسم نگاشت، با فرآیند های جهتی، جانورانگاری، طبیعت انگاری، سیال انگاری، انسان انگاری و جسم انگاری در استعاره سازی دو داستان آمده است. از اقسام سه گانۀ استعارۀ مفهومی: 10 مورد استعارۀ جهتی، 3 مورد استعارۀ هستی شناختی و 44 مورد آن استعارۀ ساختاری است. به لحاظ مبدأ پربسامدترین حوزۀ آن آتش است که به صورت خوشه ای با گرما، گلگون شدن، آب شدن، عرق کردن آمده است.

چکیده انگلیسی:

conceptual metaphor theory derived  from  cognitive linguistics, that is  a conceptual tool for discovering the meaning of the text in the field of emotions, that plays an important role in understanding abstract concepts., The present study with descriptive-analytical method examines One of the applications of conceptual metaphor in the domain of shame in works ‘Shohare Ahw Khanoom’ and ‘Baftehhaye Ranj’.Afghani. Shame  is one of the emotions that human biengs have always experienced throughout history, and by examining its conceptual Metaphor, the difference and similarity of cultures in its expression can be obtained. In two Afghani works, 57 case of shame was found, which is often consistent with the universal metaphors of shame presented by Kovecses. Based on the source domain, 12 mapping names with orientational, liveliness, naturalism, fluidism and anthropology processes are mentioned in the metaphor of two stories. Of the types of conceptual metaphors, 10 case are orientational metaphor, 3 case antological metaphor and  44 case structural metaphor. the source domain were extracted, ‘’fire’’  which  is the most frequently used source domain. The result showed a causal relationship between most  of the shame mapping  names, which somehow related to a focal metaphor.

منابع و مأخذ:

کتاب‌ها

افغانی، علی محمد (1344) شوهر آهو خانم، تهران: امیر کبیر.

افغانی، علی محمد (1361) بافته‌های رنج، تهران: امیرکبیر.

ساسانی، فرهاد (1383) نظریه معاصر استعاره، استعاره: مبنای تفکر و ابزار زیبایی آفرینی، تهران: سوره مهر.

قاسم‌زاده، حبیب الله (1378) استعاره و شناخت، تهران: فرهنگان.

مجلسی، محمدباقر (1403ق) بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت: موسسۀ الوفاء.

مقالات

افراشی، آزیتا، مقیمی‌زاده، محمدمهدی. (1393). استعاره‌های مفهومی در حوزۀ شرم با استناد به شواهدی از شعر کلاسیک فارسی. زبان‌شناخت، 5(10)، 1-20.

گلفام ارسلان، یوسفی‌راد فاطمه. (1381). زبان‌شناسی شناختی و استعاره. فصلنامۀ تازه‌های علوم شناختی، 4(3),64-59.

هاشمی، زهره. (1388). نظریة استعارة مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون. ادب پژوهی، 4(12)، 119-140. 20.1001.1.17358027.1389.4.12.2.2 :Dor.

پایان‌نامه‌ها

صدری، نیره. (1385). بررسی استعاره در ادبیات فارسی از دیدگاه زبانشناسی شناختی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی.

مشعشعی، پانته آ. (1380). استعاره در زبان فارسی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی.

یوسفی‌راد، فاطمه. (1382). استعاره در زبان فارسی از دیدگاه معنا‌شناسی شناختی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی.

منابع لاتین

Afrashi, A. (2011). Semantic Analysis of Shame in Persian: A cognitive and Cultural Perspective. Emotion, Cognition, Communication conference, 23-25 June, University of Cyprus and Sorbonne Nouvelle, Nicosia.

Allen, K. (2008). Metaphor and Metonymy: A diachronic approach,UK: wiley-Blackwell, philsoc society.

Graddy, J.E .(2007). Metaphor. in the oxfordhandbook of cognitivelinguistics, ed. Geeraertss and Hubert Cuyckens,oxford:oxford university press.

Kövecses, Z. (2000). Metaphor and Emotion: Language, Culture and Body in Human Feeling. Cambridge: Cambridge University Press.

Kövecses, Z. (2002). Metaphor: A practical introduction. Oxford: Oxford University Press.

Lakoff, G. (1993). The contemporary theory of metaphor.

In Geeraerts, Dirk (Ed).(2006) cognitive linguistic:basic reading (cognitive linguistics research,34). Motion de Gruyter Berlin, Newyork,PP.185_238.

Lakoff, G. and M. Johnson. (2003). Metaphors We live by. Language. Thought and Culture. Chicago: Chicago University Press.

Books

Afghani, Ali Mohammad (1965) Husband of Aho Khanum, Tehran: Amir Kabir.

Afghani, Ali Mohammad (1982) Woven fabrics of suffering, Tehran: Amirkabir.

Majlisi, Muhammad Baqir (1982) Bihar al-Anwar al-Jamaeeh Lederer Akhbar al-Imae al-Athar, Beirut: Al-Wafa Institute.

Qasem Zadeh, Habibullah (1999) Metaphor and Knowledge, Tehran: Farhangan.

Sasani, Farhad (2004) Contemporary Theory of Metaphor, Metaphor: The Basis of Thinking and a Tool for Creating Beauty, Tehran: Surah Mehr.

Articles

Afrashi, Azita, Moghimizadeh, Mohammad Mahdi. (2013). Conceptual metaphors in the domain of shame with reference to evidence from classical Persia. poetry. Linguistics, 5(10), 1-20

Golfam Arslan, Yousefi Rad Fatemeh. (2002). Cognitive linguistics and metaphor. New Journal of Cognitive Sciences, 4(3), 59-64.

Hashemi, Zohra. (2009). Theory of Conceptual Metaphor from Likoff and Johnson's point of view. Literary Studies, 4(12), 119-140. Dor:20.1001.1.17358027. 1389.4.12.2.2.

Theses

Mashashii, Panthea A. (2001). Metaphor in Persian language, master's thesis, Allameh Tabatabai University, Faculty of Literature and Foreign Languages.

Sadri, Naira. (2006). Investigating metaphor in Persian literature from the perspective of cognitive linguistics, master's thesis, Allameh Tabatabai University, Faculty of Literature and Foreign Languages.

Yousefirad, Fatima. (2003). Metaphor in Persian language from the perspective of cognitive semantics, Master's thesis, Tarbiat Modares University, Faculty of Literature and Foreign Languages.

Latin References

Afrashi, A. (2011). Semantic Analysis of Shame in Persian: A cognitive and Cultural Perspective. Emotion, Cognition, Communication conference, 23-25 June, University of Cyprus and Sorbonne Nouvelle, Nicosia.

Allen, K. (2008). Metaphor and Metonymy: A diachronic approach,UK:wiley-Blackwell, philsoc society

. Graddy, J.E .(2007). Metaphor. in the oxfordhandbook of cognitivelinguistics, ed. Geeraertss and Hubert Cuyckens,oxford:oxford university press.

Kövecses, Z. (2000). Metaphor and Emotion: Language, Culture and Body in Human Feeling. Cambridge: Cambridge University Press.

Kövecses, Z. (2002). Metaphor: A practical introduction. Oxford: Oxford University Press.

Lakoff, G. (1993). The contemporary theory of metaphor.

In Geeraerts, Dirk (Ed).(2006) cognitive linguistic:basic reading (cognitive linguistics research,34). Motion de Gruyter Berlin, Newyork,PP.185_238.

Lakoff, G. and M. Johnson. (2003). Metaphors We live by. Language. Thought and Culture. Chicago: Chicago University Press.