بررسی ساختار جمعیت علف‌های هرز مزارع گندم تحت تأثیر نوع کشت و خاک‌ورزی

محورهای موضوعی : پژوهش علف های هرز

فاطمه پورکریمی ¹ (گروه اگرواکولوژی، دانشکده علوم کشاورزی،دانشگاه شاهد، تهران، ایران)
سعیده ملکی فراهانی ² (دانشگاه شاهد)
مصطفی اویسی ³ (عضو هیئت علمی دانشگاه تهران)
محمدرضا چائی چی ⁴ (دانشگاه تهران و دانشگاه ایالتی کالیفرنیا)

تاریخ دریافت : 1397/03/06 تاریخ پذیرش : 1397/08/23 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: شاخص‌ تنوع, خاک‌ورزی, علف هرز, گندم,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی ساختار جمعیت و تنوع گونه‌ای بوم‌نظام‌های گندم استان قزوین، مطالعه‌ای طی سال زراعی 1395-1394 اجرا گردید. نمونه‌‌برداری به روش شبکه‌بندی از حدود 330 کوادرات 5/0 متر × 5/0 متر در 9 مزرعه سه هکتاری، در بوم نظام گندم تحت مدیریت‌های دیم بدون شخم (کم نهاده)، آبی بدون شخم (بی خاک‌ورزی) و آبی با شخم برگردان دار (پر نهاده) در دو مرحله پنجه‌زنی و انتهای ساقه دهی انجام شد. میزان تنوع گونه‌ای سیمپسون، شانون- وینر، غنای مارگالف، منهینیک و شاخص غالبیت به تفکیک جنس و گونه تعیین گردید. شاخص غالبیت در مزارع دیم (9245/0) نسبت به مزارع آبی و در مزارع آبی با شخم برگردان دار (7451/0) نسبت به مزارع آبی بدون شخم (6664/0) بیش‌تر بود. شاخص شانون در مزارع کم نهاده (6973/2) بیش‌تر از پر نهاده (5230/1) و در مزارع پر نهاده بیش‌تر از مزارع بی خاک‌ورزی (4346/1) بود. بالاترین شاخص غنای مارگالف مربوط به زمین‌های دیم بود (8516/1) و کم‌ترین آن در مزارع بدون شخم (7432/0) مشاهده شد. شاخص غنای گونه‌ای در مزارع کم نهاده بیش‌تر از مزارع پر نهاده و در مزارع پر نهاده بیش‌تر از مزارع بی خاک‌ورزی (با خاک‌ورزی حفاظتی) بود. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که سیستم‌های بدون شخم می‌تواند منجر به کاهش رشد علف‌های هرز شود.

چکیده انگلیسی:

This research project was conducted to study the population and biodiversity indices of weed species in wheat fields in Qazvin province/Iran during the 2015/2016 cropping season. A networking sampling method was employed to study the weed species in three wheat production systems of no-tillage-dry farming (low input), no-tillage-irrigated (intermediate input), and moldboard-tillage (high input)-irrigated systems. Sampling was conducted at two growing stages (tillering and end of stemming). The species diversity of Simpson, Shannon-Weiner, Margalof richness, Menhinic and dominance index were determined by genus and species. The dominance index in dry farming fields (0.9245) was higher than irrigated farms, and in irrigated farms with moldboard tillage (0.7451) was higher than no-tillage irrigated fields (0.6664). The Shannon index in low input farms (2.9693) was more than high input (1.5230) treatment and in high input farms was more than intermediate input (1.4346) treatment. The highest Margalof richness index was obtained from dry farming system (1.8516) while the lowest was observed in no-till fields (0.7432). The species richness index in low input farms was more than high input and in high input was more than intermediate input (with conservative tillage) fields. The results of this project demonstrated that no-till production system is associated with less weed species and diversity in wheat fields.