دراسة الاستعارة المفهومية ومخططات الصورة في مجموعة "تأبّط منفی" الشعرية (وفقا لآراء لاکوف وجونسون)

محورهای موضوعی : النقد الادبي

اسماعیل نادری ¹ (أستاذ مساعد في فرع اللغة العربیة وآدابها بجامعة بیام نور)
بی بی راحیل سن سبلی ² (مدرسة بجامعة المصطفی العالمیة)
محمد مهدی روشن چسلی ³ (أستاذ مساعد في فرع اللغة العربیة وآدابها بجامعة بیام نور)
ابراهیم نامداری ⁴ (أستاذ مشارک في فرع اللغة العربیة وآدابها بجامعة بیام نور)

تاریخ دریافت : 1397/06/04 تاریخ پذیرش : 1400/01/17 تاریخ انتشار : 1399/10/12

کلید واژه: الاستعارة المفهومية, عدنان الصائغ, الحقول المبدئية, مخططات الصورة,

چکیده مقاله :

تعتبر الاستعارة من القضايا الرئيسية في اللغويات المعرفیة؛ حیث تحتوي الاستعارة المعرفية على العديد من الحقول المفهومية التی تتشکل من حقل المبدأ (الأمر المحسوس) وحقل المقصد (الأمر الانتزاعی) والتخطیط (مطابقة خصائص الحقلین المعرفیین التی تتقارب فی شکل الاستعارة) وتتضمن مجموعة متنوعة من مخططات الصورة التی هي نتيجة قدرة الإدراک من خلال التجسد ويمکّن تصنيف الظواهر العقلية بناءً على التجارب اليومية. للاستعارة المعرفیة أنواع ألا وهي: الحجم والحرکة والقوة. کتب هذا البحث في إطار نظرية الاستعارة المعرفية للاکوف وجونسون ویهدف إلی دراسة الاستعارات المعرفية والحقول المبدئیة ومخططات الصورة في المجموعة الشعریة: "تأبّط منفی" لعدنان الصائغ، الشاعر العراقي المعاصر معتمدا على المنهج الوصفي- التحليلی. تشير نتائج البحث إلى أنّ الحقول المبدئیة هي الإنسان، والشیء، والحيوان، والنبات، والطعام، والبناء. فینقسم حقل الانسان إلى قسمين: الشؤون الملموسة والمجردة والقاسم المشترک بينهما هو التعبير عن إيدئولوجية الشاعر ومشاعره؛ أما فی حقل الشیء فهناک مفاهيم لها خصائص الأشياء في حين أنّها مفاهيم عقلية وجاء الطائر في حقل الحیوان أکثر استعمالا. استخدم الصائغ حقل النبات واستعار النباتات للتعبیر عن المفاهیم الانتزاعیة. ترتبط الأذواق مُرةً کانت أو حلوة بالمفاهیم المجردة ویحصل هذا التخطیط "الأمور المجردة هی الطعام". تم استخدام المخطط الحجمی على نطاق واسع والشؤون الانتزاعیة قد أصبحت ذات الأبعاد المکانية. مخطط الحرکة "الحياة هی السفر" هي أکثر أنواع مخطط الحرکة. هذا المخطط یعبر عن ديناميکية الصورة وفاعلیة الشاعر. مخطط القوة ینقسم إلی قسمین: مواجهة الشاعر بالحاجز ومقاومة الشاعر أمام الحاجز. فالشاعر على الرغم من وجود الحواجز يعبر عن واجبه في الکشف عن الحقيقة باستخدام قلمه.

چکیده انگلیسی:

Metaphor is one of the most important topics in cognitive linguistics. Cognitive metaphor has many conceptual domains, including the domain of origin (perceptible matter) and the domain of destination (abstract matter) and mapping (matching the characteristics of two cognitive domains that approach each other in the form of metaphor) and includes a diverse set of It is a visual schema that arises from the power of perception through visualization and makes it possible to categorize intellectual phenomena based on daily experiences. Types of visual schemas include: volume, movement and strength. This study is based on the cognitive metaphors of Lykoff and Johnson and aims to evaluate the cognitive metaphors and areas of origin and pictorial schemas in the collection of "Negative Impact" by Adnan al-Sayegh, a contemporary Iraqi poet, it has relied on descriptive-analytical method. The results indicate that the domains of origin are: human, animal, plant, object, time, taste and food, building. The human sphere is divided into two parts: tangible and abstract, and the common point between the two is the expression of the poet's ideology and feelings. In the realm of the object, rational concepts have the properties of objects. " Volumetric schemas have been used extensively, and abstract affairs have taken on a spatial dimension. The movement schema, "Life is travel," had the highest frequency. This schema indicates the dynamics of the image and the poet, and the power schema is divided into two parts: the poet's encounter with the obstacle and his resistance to it.

منابع و مأخذ:

پورابراهیم، شیرین. (1388ش). «بررسی زبان­شناختی استعاره در قرآن: رویکرد نظریه معاصر استعاره (چارچوب شناختی)». رساله دکتری در دانشگاه تربیت مدرس. رشته زبان­شناسی همگانی. طهران: جامعة تربيت مدرس.

تیلر، جان رابرت. (1390ش). بسط مقوله مجاز و استعاره. مترجم: مریم صابری­پور نوری فام. «مجموعه مقالات استعاره مبنای تفکر و ابزار زیبایی­آفرینی». گروه مترجمان، به کوشش فرهاد ساسانی (صص35-67). طهران: سوره مهر.

خوزه روئیز ماندوزا ایبانز، فرانسیسکو. (1390ش). نقش نگاشت­ها و قلمروها در درک استعاره. در: استعاره و مجاز با رویکردی شناختی. ترجمه فرزان سجودی. طهران: نقش جهان. 

راسخ مهند، محمد. (1389ش). درآمدی بر زبان­شناسی شناختی، نظریه­ها و مفاهیم، طهران: سمت.

روشن، بلقیس و لیلا اردبیلی. (1392ش). مقدمه­ای بر معناشناسی شناختی. طهران: علم

الصائغ، عدنان. (2004م). الأعمال الشعریة. الطبعة الأولی. بیروت: الموسسة العربیة للدراسات والنشر.

صفوی، کوروش. (1392ش). درآمدی بر معنی­شناسی. چاپ پنجم. طهران: پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی.

قاسم زاده، حبیب­الله (1379). استعاره و شناخت. طهران: فرهنگان

کوچش، زلتن. (1393ش). مقدمه ای کاربردی بر استعاره. مترجم: شیرین پورابراهیم. طهران: سمت.

گلفام، ارسلان و شیرین ممسنی. (1387ش). «بررسی راهبردهای شناختی استعاره و کنایه تصوری در اصطلاحات اعضای بدن». پازند. شماره 12. صص 109-93

لیکاف، جورج. (1390ش). نظریه معاصر استعاره. ترجمه: فرزان سجودی. در استعاره، مبنای تفکر و ابزار زیبایی­آفرینی، گروه مترجمان به کوشش فرهاد ساسانی، ط 2، طهران: سوره مهر.

محرابی کالی، منیره. (1393ش). بررسی و مقایسه طرحواره­های تصویریی غزلیات سعدی و حافظ، پایان نامه­ی دکتری در رشته زبان و ادبیات فارسی. مازندران: جامعة مازندران.

محمدی آسیابادی، علی. صادقی، اسماعیل. طاهری، معصومه. (1391ش). طرحواره حجمی و کاربرد آن در بیان تجارب عرفانی. پژوهش­های ادب عرفانی(گوهر گویا)، سال ششم، شماره20، پیاپی 22، صص 162-141

هاشمی، زهره. (1389ش). «نظریه استعاره مفهومی از دیدگاه لیکاف و جانسون»، ادب پژوهی. شماره 12. صص 140-119

هوشنگی، حسین و محمود سیفی پرگو. (1388ش). «استعاره­های مفهومی در قرآن از منظر زبان­شناسی شناختی». پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم. سال اول. شماره سوم. صص 34-9

 

Lakoff, G. & M. Johnson. (1999) Metaphors We Live By. Chicago University.