بررسی شیوه‌های تمثیل و استدلال در بیان مفاهیم برخی از حکایت‌های مثنوی معنوی

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

علی خانبابائی ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه)
علی سهراب نژاد ² (استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه)
امیدوار عالی محمودی ³ (استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه)

تاریخ دریافت : 1402/07/08 تاریخ پذیرش : 1402/08/01 تاریخ انتشار : 1402/05/01

کلید واژه: حکایت, مثنوی معنوی, تمثیل, استدلال,

چکیده مقاله :

مثنوی معنوی اثری تمثیلی است که مولانا در آن با زبانی نمادین به بیان حقایق عرفانی و تعلیمی پرداخته است؛ هدف این پژوهش آن است که روش‌ها و شگرد‌های تمثیل و استدلال مولانا را در بیان مفاهیم مثنوی معنوی در برخی از حکایت‌ها بررسی کنند. از همین رهگذر، ابتدا به مطالعه و یادداشت‌برداری منابع در زمینۀ تمثیل پرداختند و سپس با بررسی دقیق مثنوی معنوی، به دسته‌بندی و سازمان‌دهی مفاهیم تمثیلی و شیوه‌های استدلال مولانا در این اثر گران‌قدر روی آوردند. این تحقیق پژوهشی، توصیفی و تحلیلی است و بر پایۀ اطلاعات کتابخانه‌ای و مطالعه و یادداشت‌برداری از کتاب‌ها و مقالات موجود و با مطالعۀ دقیق متن مثنوی معنوی انجام می‌پذیرد. در پایان ذیل عناوینی مانند: فابل (حکایت حیوانات) و پارابل(حکایت انسانی)، اگزمپلوم(داستان-مثال)، مَثَل(ضرب‌المثل) و همچنین شیوه‌های استدلالی خطابی و استدلال تمثیلی، نمونه‌هایی را به دست داده‌اند و نتیجه گرفت‌اند که مولانا با به‌کارگیری این شیوه‌ها، مفاهیم مورد نظر خویش را به گونه-ای اقناع‌کننده به خوانندۀ خود انتقال داده است. واژگان کلیدی:مثنوی معنوی، تمثیل، حکایت، استدلال

چکیده انگلیسی:

Masnavi is an allegorical work in which Rumi expressed mystical and didactic truths with symbolic language; The purpose of this research is to investigate the methods and techniques of Rumi's allegory and reasoning in expressing Masnavi concepts in some anecdotes. In this way, they first studied and took notes on the sources in the field of parables, and then, by carefully examining Masnavi, they started to categorize and organize allegorical concepts and reasoning methods of Rumi in this precious work. This research is descriptive and analytical and based on library information, study and note-taking of existing books and articles, and with a detailed study of Masnavi text.At the end, they have given some examples under the following titles such as: Fable (animal story) and Parable (human story), Exemplum (story-example), proverb, as well as rhetorical reasoning methods and allegorical reasoning. And they have concluded that by using these methods, Rumi has conveyed his intended concepts to his reader in a convincing manner.Keywords: Masnavi, allegory, anecdote, reasoning