عروسی ابد «بررسی مرگ اختیاری یا تولدی دیگر در شعر تعلیمی مولانا»*

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

سید احمد حسینی کازرونی ¹ (استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی: واحد بوشهر ـ ایران)
اسماعیل عبدی مکوند ² (دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد اهواز)

تاریخ دریافت : 1391/01/18 تاریخ پذیرش : 1391/04/29 تاریخ انتشار : 1391/09/01

کلید واژه: مرگ, مولانا, Death, didactic literature, مرگ اختیاری, ادبیّات تعلیمی, Moulana, Death Optional,

چکیده مقاله :

مرگ و مرگ اختیاری از مبانی عمیق عرفان و ادب تعلیمی است. مولانا نگاهش به مرگ از نوع نگاه سنایی است. امّا ظرافت‌ها و باریک‌اندیشی‌های مولانا و اشاراتی از آیین بودایی و یونانی و ایران باستان، به نگاه مولانا لطافت و معنویتی خاص عطا فرموده است. این مقاله برآن است تا با روش تحلیلی ـ توصیفی نگرش مولانا را نسبت به مرگ به طوراعم، و به مرگ ارادی به طور اخص، باز نماید؛ و نشان دهد که مولانا چگونگی تجلّی از مرگ را در ترکیباتی از قبیل: افشارش مرگ، بحر بی‌پایان مرگ، بیخ مرگ، تب مرگ، تلخی مرگ، جان مرگ‌اندیش، خدنگ مرگ، خمار مرگ، دود مرگ، سراب مرگ، شراب مرگ، شربت مرگ، گردن مرگ، مرغ مرگ‌اندیش و... در اشعارش نمایان ساخته تا بتواند با آرامش قلبی، جلوه‌های وصال حق را ارائه نماید.

چکیده انگلیسی:

Difference between natural death and a mystic death is one of the basic fundamental arguments of mysticism. Moulana’s view of death is basically the same as Sanaiee’s. But Moulana’s view with his particular nuances  and  narrations mixed with hints of influences from Buddhist, Greek and Persian perspective on death gives a delicate and spiritual meaning to his brand of mysticism and Sufism. This article in an analytical-expressive style will attempt to explain the views of  Molana about death in general and in particular mystic death.  Moulana uses complex expression such as:  Agony of Death, Boundless Sea of death, Root of death, Death fever, Bitterness of death, life in anticipation of death, Arrow of death, intoxication of death, smoke of death, Illusion of death, Wine of death, sweet juice of death, Neck of death and Death anticipatory bird and ….  

منابع و مأخذ:

1- افخمی عقدا،رضا،(1386)، مرگ ازدیدگاه زهیر،فصل نامه تخصصی ادبیات فارسی دانشگاه آزاداسلامی مشهد، ش16و15.

2- افلاکی، شمس الدّین احمد،(1362)، مناقب العارفین، به تصحیح و حواشی تحسین یازیجی،تهران: دنیای کتاب.

3- تاجدینی، علی،(1388)، فرهنگ نمادها و نشانه ها در اندیشة مولانا، تهران: سروش.

4- تبریزی، شمس الدین محمّد،(1385)،  مقالات شمس، تصحیح محمّدعلی موحد، تهران: خوارزمی.

5- حسین پورچافی، علی،(1386)، بررسی و تحلیل سبک شخصی مولانا در غزلیات شمس،تهران: سمت.

6- درگاهی، محمود،(1379)،  رسول آفتاب، تهران: امیرکبیر.

7- رسولی بیرامی، ناصر،(1387)، بررسی تطبیقی اندیشه‌های افلاطون و مولانا، تهران: بهجت.

8- رازی،نجم الدین،( 1368)، مرصاد العباد، به اهتمام محمد ریاحی ،تهران: علمی وفرهنگی.

9- زرّین کوب، عبدالحسین،(1368)،  سرّ نی، 2جلد، تهران: علمی.

10- زمانی، کریم،( 1386)، شرح جامع مثنوی معنوی، تهران: اطلاعات.

11- ـــــــــــ ،(1386)، میناگر عشق، تهران: نشر نی.

12- سجادی، سیّدجعفر،(1386)، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: طهوری.

13- سنایی، ابوالمجد،(1354)، دیوان سنایی، به تصحیح مدرس رضوی، تهران: سنایی.

14- شمیسا، سیروس،(1390)، مولانا و چند داستان مثنوی، تهران: قطره.

15- عطّار، فریدالدّین،(1387)، منطق الطیر، مقدمه و تصحیح محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.

16- ـــــــــــــــ ،(1361)، تذکرة الاولیا، با مقدمة ناصر هیری، تهران: گلشائی و چکامه.

17- فروزانفر، بدیع الزمان،(1361)، احادیث مثنوی، تهران: بی‌نا، چ سوم.

18- فلاح ،مرتضی؛(1387)؛ سه نگاه به مرگ در ادبیات فارسی؛فصل نامة علمی ـ پژوهشی؛ پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی؛ شماره یازدهم، پاییز و زمستان. 

19- قشیری، عبدالکریم بن هوازن،(1385)، رسالۀ قشیریّه، ترجمۀ ابوعلی عثمانی، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: علمی و فرهنگی.

21- کاظم­زاده، پروین،(1387)، بلا از دیدگاه عطار نیشابوری و مولوی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی شهر ری.

22- لاهیجی، شمس الدین محمّد،(1385)، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تصحیح محمّدرضا خالقی و عفت کرباسی، تهران: زوّار.

23- منور، محمّد، اسرار التوحید،(1371)، دو جلد مقدمه و تصحیح محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران: آگاه.

24- مولوی، جلال الدّین،(1387)، غزلیات شمس، مقدمه و تصحیح محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.

25- ــــــــــــــــــ،(1390)، فیه ما فیه، شرح کریم زمانی، تهران: معین.

26- ــــــــــــــــــ،( 1389)، کلیات شمس، توفیق سبحانی، تهران: انجمن آثار مفاخر فرهنگی. 

27- همایی، جلال الدین،(1385)، مولوی نامه(مولوی چه می­گوید؟)،تهران: هما.