بررسی شاخصه های حکومت دینی در قصه‌های تمثیلی مثنوی مولوی

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

فاضل عباس زاده ¹ , اصبر حبیبی ²

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد پارس آباد مغان- ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد پارس آباد مغان، دانشگاه آزاد اسلامی، پارس آباد، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/05/04 تاریخ پذیرش : 1399/05/04 تاریخ انتشار : 1399/05/01

کلید واژه: algorithm, مثنوی معنوی, مولوی, دین, حکومت, Government, معنویت, Spirituality, Rumi, Religion, spiritual Masnavi, الگوری,

چکیده مقاله :

موضوع حکومت، یکی از بنیادی ترین دغدغه های بشر در طول تاریخ بوده و هست. ضرورت حکومت از بدیهیات است که فطرت انسانی نیز آن را تأیید می کند. موضوع حکومت مطلوب و دینی از جمله مباحث مهم در مثنوی مولوی است که مولانا در این اثر با ارزش، از جهات مختلف دینی، علمی، سیاسی و غیره با زبان تمثیل و نماد آفرینی به مبحث حکومت و نوع مطلوب آن پرداخته است. پژوهش حاضر بصورت کتابخانه‌ای- تحلیلی به بررسی شاخصه‌های حکومت دینی در قصه های تمثیلی مثنوی معنوی مولوی پرداخته است. بررسی های به عمل آمده در این پژوهش نشان داد که مولانا ضمن برشمردن اهم شاخصه‌های حکومت دینی از قبیل: عدالت، معنویت و عبودیت، کمال و فضیلت و حکمت و تدبیر، فرخ باری و مردمداری، مبارزه با سلطه گری و تساهل بر رعیت، حکومت را امری ضرور دانسته، در این راستا سلطنت و حکومت دینی را که مبتنی بر معرفت الهی و خودسازی و کمال است، به عنوان حکومت مطلوب و صالح برای اداره جامعه مطرح می سازد و حاکم حقیقی را انسان کامل یا ولی خدا در هر دورانی می داند. حکومت انسان کامل یا ولی الله از نظر او مظهر شاهی خداوند متعال است و نمونه عینی چنین حکومتی در زمین، حکومت حضرت محمد (ص) است.

چکیده انگلیسی:

The issue of government has been and is one of the most fundamental human concerns in history. The necessity of government is obvious, which is also confirmed by human nature. The issue of desirable and religious government is one of the important issues in Rumi's Masnavi in ​​which Rumi has dealt with the issue in various aspects of religious, scientific, political, etc. languages ​​with allegorical and symbolic language. The present study, as a library-analytical study, has examined the characteristics of religious government in allegorical stories of Rumi's spiritual Masnavi. The surveys conducted in this study showed that Rumi, while enumerating the most important characteristics of religious government such as: justice, spirituality and servitude, perfection and virtue and wisdom and prudence, genero city and democracy, fight against domination and tolerance towards villeins he considered. The subjects considered the government as necessary, in this regard, the monarchy and the religious government, which is based on divine knowledge, self-construction and perfection, as a desirable and competent government to govern society, and the true ruler, according to him, is the perfect man or guardian of God. He knows in every age. In his opinion, the rule of the perfect man or the guardian of God is the royal manifestation of God Almighty, and the objective example of such a government on earth is the rule of the Prophet Muhammad (PBUH).

منابع و مأخذ:

1. ابن طباطبا، (1367). تاریخ فخری، ترجمه محمد وحید گلپایگانی، تهران: علمی فرهنگی


2. اقبالی، ابراهیم، (1387). بیان سعدی، (تحلیل بلاغی غزلیات)، تبریز: آشینا


3. تاجدینی، علی، (۱۳۸۰). قدرت سیاسی در اندیشه مولانا، تهران: روز نامه سلام


4. تجلیل، جلیل، (1390). معانی و بیان، چ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی


5. جعفری، محمدتقی، (1357). مولوی و جهان بینی­ها؛ چ دوم، تهران: بعثت


6. جمشیدی، محمدحسین، (1390). حکومت و مردم در اندیشه مولانا، فصلنامه سیاست. دوره دوم. شماره 2: ص 69-87.


7. جوادی آملی، عبدالله، (1378). جامعه در قرآن، قم: اسراء


8. خرمشاهی، بهاء الدین، (1395). دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی. تهران: دوستان


9. خمینی، روح الله، (1365). ولایت فقیه، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم


10. خواجه نظام الملک (1384) سیاست­نامه، به کوشش جعفر شعار، تهران: امیرکبیر


11. شمس الدین، محمد مهدی, (1375). نظام حکومت و مدیریت در اسلام، ترجمه سیدمرتضی آیت­اله­زاده شیرازی، تهران: دانشگاه تهران


12. شهیدی، سید جعفر، (1380). ترجمه نهج البلاغه؛ چ بیستم، تهران: انقلاب اسلامی.


13. عالم، عبد الرحمان (1394)، بنیادهای علم سیاست؛ تهران: نشر نی، چ بیست و هفتم. 


14. غزالی، محمد (1388). کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیو، تهران: مرکز انتشارات علمی فرهنگی


15. ---------- (1388). نصیحه الملوک، تصحیح عزیزالله علیزاده، تهران: فردوس


16. کاشفی، حسین، (1396). لب لباب مثنوی، چ هفتم، تهران: نشر اساطیر


17. محمدی، احمد؛ و طباطبائی، طاهر. (1398). فضایل و رذایل اخلاقی از نگاه مولوی. هسته مطالعات ادبی و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی


18. محمدی، کاظم (۱۳۸۶)، فهم زبان مولانا، تهران: انتشارات نجم کبری. 


19. مولوی، جلال الدین، (1384). فیه ما فیه؛ با تصحیحات و حواشی بدیع الزمان فروزانفر؛ تهران: دنیای کتاب.


20. ---------------، (1395). مثنوی معنوی؛ به تصحیح رینولد نیکلسون؛ تهران: نغمه.


21. نهج البلاغه، (1379). ترجمه و شرح سید علی النقی فیض الاسلام، چ پنجم، تهران: فقیه