بازتاب تمثیلی و لفظی اسمای الهی در آثار عطار
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
مسلم مصطفوی
1
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج - ایران)
علی محمد مؤذّنی
2
(استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه تهران - ایران)
کلید واژه: آثار عطّار, اسمای الهی, تمثیلی و لفظی, Works of Attar, divine names, allegorically and verbally,
چکیده مقاله :
بازتاب تمثیلی و لفظی اسمای الهی در آثار شیخ فریدالدّین عطّار نیشابوری، به ویژه در مثنویّاتش؛ اهمّیت فراوان و جایگاه والایی دارد. پی بردن به چگونگی کاربرد اسمای الهی در آثار این شاعرِ عارف؛ مستلزم آگاهی از نظر وی درباره‌ی توقیفی بودن اسما و صفات خداوند است. مقاله‌ی حاضر، ابتدا دیدگاه عطّار را در این مورد مشخّص ساخته؛ با استناد به داده‌های تحقیق نتیجه می‌گیرد که وی معتقد به عدم توقیفی بودن آن‌هاست. سپس به بررسی چگونگی بازتاب برخی از اسمای خداوند از لحاظ لفظی، حقیقی و تمثیلی؛ به همراه شواهد مثال از آثار عرفانی و تعلیمی وی می‌پردازد و آن ها را از جنبه های مختلف شکلی و ماهوی مورد بررسی قرار می دهد. با دقّت در منظومه های تعلیمی و داستان‌های تمثیلی و رمزی عطّار، معلوم می شود که مشرب عرفانی وی وحدت وجودی است، لذا تطابق کامل و یگانگی حقیقی بین صفات و ذات خداوند، در آثار وی کاملاً مشهوداست. همین ویژگی، آثار عطّار را منشور اسمای الهی قرار داده که اغلب آن ها را به کمک تمثیل‌های کوتاه و به گونه‌ی رمز و اشاره بیان کرده است.
Reflection of the allegorical and verbal names for Allah in the works of Sheikh Farid al-Din Attar Neishabouri, especially in his Masnavi collection of poems, is of great importance and value. In order to find out how the names for Allah is used in the works of this mystic poet, it is necessary to be aware of his opinion about His names and attributes. This paper firstly specifies Attar’s ideas in this regard, and then according to research data concludes that he doesn’t consider His names to be confined to what He has given to Himself in the Devine Book of Quran. Then it studies the way some of His names have been reflected verbally, realistically and allegorically, giving examples from his works and considering their different aspects of form and concept. Careful study of allegorical and symbolic stories of Attar makes it clear that his spiritual disposition is "pantheism" and, therefore, full compliance and real unity between the Divine Names and Attributions is evident in his works. This feature makes works of Attar a collection of the Divine Names that often are expressed with short allegories and mystically.
قرآن کریم
