تمثیل طوطی هندوستان از ابوالفتوح رازی تا خواجوی کرمانی

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

مهدیه چراغی ¹ , احمد ذاکری ²

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

تاریخ دریافت : 1395/04/02 تاریخ پذیرش : 1395/07/05 تاریخ انتشار : 1395/10/01

کلید واژه: تمثیل, اعیان ثابته, India, هندوستان, Saying, طوطی, تعیّن, Parrot, Stable documents, Determining,

چکیده مقاله :

ادبیات تمثیلی، هنری است از مقوله‌ی زبان مجازی (بیان) در خدمت اصلاح رفتارهای فردی؛ لذا از آغاز، مورد توجه اهل ادب و هنر بوده است. در ادبیات فارسی ـ چه در نثر و چه در نظم ـ به آثاری برجسته بر می‌خوریم که تمثیل را ابزاری برای روشنگری و مستندسازی برخی مطالب که فهم آن‌ها به توضیح نیاز داشته، قرار داده‌اند. یکی از این تمثیل‌ها، داستان طوطی هندوستان است. این تمثیل که در سده‌ی ششم هجری، میان اهل فضل شناخته شده بود، به خود رنگ و بوی عرفانی و گاه فلسفی گرفت. شیخ عطار و حضرت مولانا، دیدگاهی مشابه درباره‌ی آن ارائه کرده‌اند؛ ولی خواجوی کرمانی در این مورد، نظریه‌ی تازه‌ای آورده که این مقاله می‌کوشد با نگاهی به ساختار درونی تمثیل، به کاوش دیدگاه‌های مختلف درباره‌ی تمثیل طوطی هند بپردازد.

چکیده انگلیسی:

Figurative literature is an art which is an issue extracted from metaphorical language (i.e., Saying) that is manipulated to train the individuals' behaviors. Thus, it is noticed by the artists and literature scholars. In Persian literature, either in prose or verse, there are several significant masterpieces that use sayings as a figurative language to clarify and make stable documents in order to explain the needed concepts. One of these sayings is the story of The Merchant and the Parrot. This story was written in the 6th century after Hijrat and it is a well-known masterpiece which is acknowledged as an ethical and philosophical story among the scholars. Sheik Attar and Molana have proposed the same ideas on this story; however, Khajavi Kermani suggested novel proposals which examined the story internal structures and discovered various viewpoints about The Merchant and the Parrot story.  

منابع و مأخذ:

قرآن مجید با ترجمه‌ی الهی قمشه‌ای.

1. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی الخزاعی نیشابوری، (1372)، روض الجنان، به کوشش محمد جعفر یاحقی و محمد مهدی ناصح، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی،.


2. ابو هلال عسکری، (1372)، معیارالبلاغه (ترجمه‌ی کتاب الصناعتین) ترجمه‌ی محمد جواد نصیری، تهران: دانشگاه تهران.


3. ارسطو، (1357)، ارسطو و فنّ شعر، ترجمه‌ی دکتر عبدالحسین زرین کوب، تهران: امیرکبیر.


4. ایبرمز، ام. اچ، (1387)، فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، مترجم سعید سبزیان، تهران: رهنما


5. پورنامداریان، تقی، (1368)، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، تهران: شرکت علمی و فرهنگی، چ سوم.


6. جرجانی، عبدالقاهر، (1361)، اسرارالبلاغة، ترجمه‌ی جلیل تجلیل، تهران: دانشگاه تهران.


7. جوهری نیشابوری، محمد بن ابی البرکات، (1382)، جواهرالاسمار (طوطی نامه)، تصحیح ایرج افشار و محمد رسول دریاگشت، تهران: میراث مکتوب.


8. خاقانی، افضل الدین بدیل، (1387)، تحفةالعراقین، به کوشش علی اصغر آق قلعه، تهران: مرکز پژوهش میراث مکتوب.


9. ----------------، (1357)، دیوان، به کوشش ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار.


10. خواجوی کرمانی، محمود بن علی، (1387)، روضة الانوار، تصحیح محمود عابدی، تهران: مرکز پژوهش میراث مکتوب.


11. درخت آسوریک، (1363)، ترجمه‌ی ماهیار نوابی، تهران: فَروَهَر.


12. ژینیو، فیلیپ، (1372)، ارداویراف نامه، ترجمه‌ی ژاله آموزگار، معین، انجمن ایران شناسی فرانسه.


13. سنایی، مجدود بن آدم، (بی تا)، دیوان، به اهتمام مدرس رضوی، تهران: سنایی.


14. شفیعی کدکنی، محمدرضا، (1358)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.


15. صفا، ذبیح الله، (1347)، تاریخ ادبیات در ایران، جلد دوم، تهران: ابن سینا.


16. عطار، فریدالدین، (1361)، اسرارنامه، تصحیح سید صادق گوهرین، تهران: زوار.


17. -----------، (1347)، منطق الطیر، تصحیح محمد جواد مشکور، تهران: تهران.


18. مسعود، سعذ سلمان، (1339)، دیوان، تصحیح رشید یاسمی، تهران: ابن سینا.


19. مولانا، جلال الدین محمد، (1363)، مثنوی معنوی، به همت رینولد. الین، نیکلسون، دفتر اول، تهران: مولی.


20. ناصرخسرو، ابو معین، (1339)، دیوان، با مقدمه‌ی م درویش، تهران: محمد حسن علمی.