سرچشمه‌های عرفانی در مثنوی مولوی «با رویکرد تمثیلی»
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسیمراد منصوری 1 , منیــژه فلاحی 2 , ملک محمد فرخ زاد 3
1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، ایران، دانشگاه آزاذ اسلامی، واحد ساوه
2 - استادیار تمام وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، ایران
کلید واژه: مولوی, Molavi, سرچشمه‌های عرفانی, اشعار عارفانه, مصادیق تمثیل, mystical origins, mystical poems, allegorical instances,
چکیده مقاله :
در عرفان اسلامی آثار بسیار کثیری وجود دارد که هریک با رویکردی گوناگون سعی در شناسایی و معرفی جهان هستی دارد و غالباً روش‌ها و ابزارهایی همانند: کنایه، نماد، مفاهیم مجازی و استعاری را برای نمایش جهان درونی عارف با الگو از دنیای پیرامونش به کار گرفته‌اند. این رویکرد در مثنوی ستون سترگ ادبیات عرفانی و تمثیلی، مشهود است. مولانا این ابزارها را در ساحت‌های تمام موضوعات خویش تعبیه نمود که می‌توان از این موضوعات به عنوان موضوعات پرکاربرد تمثیلی و عرفانی مولانا نام برد که از جمله مهمترین آنها عبارتنداز: انسان کامل، معرفت خداوند و شناخت هستی است. مولوی با بهره بردن از تعالیم عمیق دینی و تجربیات مهمترین عارفان پیش از خود و آمیختن آنها با تجربیات عرفانی و تکیه بر مصادیق تمثیلی ادبیات فارسی توانست جهان شناسی، انسان شناسی عرفانی و در مجموع معرفتی تام و بسیار متعالی را در آثار منثور و منظوم خویش به بشریت عرضه نماید. هدف اصلی این جستار بررسی سرچشمه‌های عرفانی در مثنوی مولوی با تکیه بر ابزارهای تمثیل در چارچوب موضوعات یادشده می باشد. این جستارها به روشی تحلیلی و اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانه‌ای و با استناد به مقالات و آثار از پیش پرداخته شده، جمع آوری گردیده است.
There are a lot of works of art in Islamic mysticism which try to know and introduce the world with different methods. Among them, the mystical works of art often illustrate the internal world of the author using the models surrounding him with methods and instruments like irony. Symbols and surreal and metaphorical concepts. Molana has a used all these instruments to develop its own subjects which we can refer to his frequently used technreques in mystical literature among them are the concepts like “perfect men” “the knowledge of God” “the recognition of universe” and “knowing the relationship between the lover and beloved”. “Molavi” could present a special anthology and mystical anthropology and the whole a complete excellent knowledge in his textual and poetic works to the human being, using the deep religious teachings and previous mysticists experiences together with his own mystical experiences with emphasis on allegorical instances of the Persian literature. The man purpose of this paper is to study the mystical origins in Masnavi by Molavi with emphasis an allegorical instruments within the framework mentioned before. This study has been done using the descriptive and analytical method and the data has been gathered using the library method and in reference to the previous papers finding.
1- حاجی اسماعیلی، محمدرضا؛ مطیع، مهدی؛ کمالوند، پیمان (1392)، مفهوم شناسی ایمان و پیوند آن با تجربة دینی در اندیشة مولوی در مثنوی، نشریه پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، سال هفتم، شماره 1.
2- خواجه گیر، علیرضا (1386)، «دغدغه‌های بنیادین انسان در آموزه‌های مولانا»، آینه میراث، سال پنجم، شماره سوم.3.
3- خسرویان، مهدی، «انسان کامل از ذیدگاه مولانا»، (1373)، نامه انجمن، شماره، صص 49 ـ 72.
4- زرین کوب، عبدالحسین (1378)، «سر نی»، تهران: علمی. جلد دوم.
5- ---------------- (1375)، «پله پله تا ملاقات خدا»، تهران: انتشارات علمی.
6- سروش، عبدالکریم، (1375)، «قصة ارباب معرفت»، تهران: موسسه فرهنگی صراط.
7- فروزانفر، بدیع الزمان، (1370)، «احادیث مثنوی»، تهران: امیر کبیر.
8- مولوی رومی، جلال الدین محمد، (۱۳۷۵)، «کلیات شمس»، مصحح: بدیع الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
9- ---------------------- (۱۳۷۳)، «مثنوی معنوی»، توفیق سبحانی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
10- میرصادقی، سیدرضی، (1388)، فصلنامه تخصصی ادیان و عرفان، سال هفتم، شماره 26، زمستان 89.
11- نیکلسون، رینوالد الین، (1385)، «تصوف اسلامی و رابطه انسان و خدا»، ترجمه محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، توس.
12- هیک، جان، (1377). «فلسفة دین»، ترجمه بهرام راد، تهران: انتشارات الهدی.
13- همایی، جلال الدین، (1369)، «مقالات ادبی»، تهران: نشر هما، ج اول.
_||_