تمثیل عرفانی در شعر فولکلور معاصر، بر محور «به علی گفت مادرش روزی»، اثر فروغ فرخزاد
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
لیلا گلوی
1
,
احمد رضا کیخا فرزانه
2
,
مصطفی سالاری
3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران
3 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
کلید واژه: شعر معاصر, فروغ فرخزاد, فولکلور, contemporary poetry, folklore, allegorical tales, تمثیل عرفانی, Froogh Farokhzad,
چکیده مقاله :
از دیرباز، به دلایل مختلف، شاعران ترجیح داده‌اند که مطلب، و بویژه مسألۀ عرفانی مورد نظر خویش را به صورت غیر مستقیم و گاه رمزی بیان کنند. یکی از روش‌های بیان غیرمستقیم این گونه مطالب، استفاده از حکایت‌های تمثیلی است. در چنین اشعاری که معمولاً حاوی روایت هستند، کشف معنای باطنی شعر در گرو رمزگشایی از داستان است. در گذشتۀ ادب فارسی حکایت‌های حاوی تمثیل عرفانی به وفور ملاحظه می‌شود. با وجود این، در شعر معاصر نیز گاهی می‌توان چنین آثاری را یافت. همچنین، تمثیل‌های عرفانی قدیم با زبان رسمی و فاخر بیان شده‌اند، حال آنکه نمونه‌ای از این گونه حکایات، شعر فروغ فرخزاد، روزی به علی گفت به مادرش است که دارای ویژگی‌های فولکلور است. در این تحقیق خوانشی عرفانی از شعر مذکور ارائه و تلاش شده است تا اثر مزبور بر مبنای چنین نگرشی رمزگشایی شود. بر مبنای یافته‌های پژوهش حاضر معلوم شد که به رغم خوانش رایج اجتماعی از شعر مورد نظر و نیز، افشای نیت مؤلف توسط خود او، مبنی بر طرح مسائل اجتماعی در این اثر، می‌توان مبتنی بر نظریات هرمنوتیک، خوانشی عرفانی از حکایت تمثیلی شعر مزبور به دست داد که با مؤلفه‌های ساختاری و محتوایی اثر سازگار باشد. اندیشه‌ها و مفاهیمی همچون بی ارزشی دنیا، اهمیت طلب، شجاعت و عشق عرفانی از جمله مسائلی است که از طریق تأویل خاص در این شعر ملاحظه می‌شود.
from the very late, and according to different reasons, poets have preferred to express their views, specifically in Gnosticism, indirectly or even symbolically. One of the methods of indirect expressing of these ideas is using the allegorical tales. In this kind of poetry, which is usually narrative, exploring the initial meaning of the poem is provided to decoding the story. In the late Persian literature the allegorical tales are ample. Yet, in the contemporary poetry they are sometime observed. Also, late allegorical tales are narrated in a very excellent language, while an example of allegorical tale in Farokhzad’s poetry: “one day Ali Said to his Mama” has folklore features. In this survey, a gnostic approach of the poem helps to decode the story. Although the poem is usually read according to a social approach even by the poet herself, based on the results, it has been cleared that it is possible to have a gnostic approach toward it, which is compatible with the poem’s structure and meaning. Ideas like worthlessness of this world, importance of desire, bravery, and gnostic love are concepts which are obtained through the gnostic approach. �ل‌های عرفانی قدیم با زبان رسمی و فاخر بیان شده‌اند، حال آنکه نمونه‌ای از این گونه حکایات، شعر فروغ فرخزاد، «روزی به علی گفت به مادرش» است که دارای ویژگی‌های فولکلور است. در این تحقیق خوانشی عرفانی از شعر مذکور ارائه و تلاش شده است تا اثر مزبور بر مبنای چنین نگرشی رمزگشایی شود. بر مبنای یافته‌های پژوهش حاضر معلوم شد که به رغم خوانش رایج اجتماعی از شعر مورد نظر و نیز، افشای نیت مؤلف توسط خود او، مبنی بر طرح مسائل اجتماعی در این اثر، می‌توان مبتنی بر نظریات هرمنوتیک، خوانشی عرفانی از حکایت تمثیلی شعر مزبور به دست داد که با مؤلفه‌های ساختاری و محتوایی اثر سازگار باشد. اندیشه‌ها و مفاهیمی همچون بی ارزشی دنیا، اهمیت طلب، شجاعت و عشق عرفانی از جمله مسائلی است که از طریق تأویل خاص در این شعر ملاحظه می‌شود.
_||_
