ارزیابی آسیب‌پذیری آبخوان رامهرمز با تلفیق مدل دراستیک و تحلیل سلسله مراتبی

محورهای موضوعی : توسعه سیستم های مکانی

پوریا مرادی ¹ , حسن روحی ² , کاظم رنگزن ³ , نصرالله کلانتری ⁴ , نازنین قنبری ⁵

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه شهید چمران اهواز
2 - دانشجوی دکتری هیدروژئولوژی، دانشگاه شهید چمران اهواز
3 - دانشیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز
4 - استاد دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز
5 - دانشجوی کارشناسی ارشد سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه شهید چمران اهواز

تاریخ دریافت : 1395/01/16 تاریخ پذیرش : 1395/09/04 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: دراستیک, آبخوان رامهرمز, آسیب پذیری آب های زیرزمینی, سیستم اطلاعات جغرافیایی, تحلیل سلسله مراتبی,

چکیده مقاله :

در مسائل مدیریت منابع آب زیرزمینی ارزیابی آسیب‌پذیری آبخوان‌ها به منظور حافظت از این منابع در برابر آلودگی، از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از راه‌کارهای مهم و اولیه برای جلوگیری از آلودگی آب‌های زیرزمینی، شناسایی مناطق آسیب‌پذیر آبخوان و استفاده از نتایج آن برای مدیریت کاربری اراضی است. در این تحقیق، آسیب پذیری آبخوان آبرفتی دشت رامهرمز در برابر آلودگی، به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل دراستیک ارزیابی شده است. در مدل دراستیک نقشه هفت خصوصیات هیدروژئولوژیکی مؤثر بر آلودگی آب‌های زیرزمینی (عمق تا سطح ایستابی، تغذیه خالص آبخوان، محیط آبخوان، محیط خاک، توپوگرافی، منطقۀ غیراشباع و هدایت هیدرولیکی) با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی با یکدیگر ترکیب، و نقشه آسیب‌پذیری آبخوان تهیه گردید. تلفیق لایه ها با سه روش دراستیک- دراستیک، دراستیک- فرآیند سلسله مراتبی و فرآیند سلسله مراتبی- فرآیند سلسله مراتبی انجام شد. از داده‌های نیترات برای صحت سنجی مدل به‌دست‌آمده، استفاده گردید. نتایج نشان می دهد که قسمت وسیعی از دشت دارای آسیب پذیری کم تا متوسط بوده و تنها قسمت های جنوب شرق دارای آسیب پذیری زیاد می باشد. همچنین نتایج دو روش دراستیک- دراستیک، دراستیک- فرآیند سلسله مراتبی نسبت به روش فرآیند سلسله مراتبی- فرآیند سلسله مراتبی جواب‌های بهتری را در منطقه موردمطالعه داشته اند. مقادیر همبستگی میان شاخص کیو (Q) و غلظت نیترات در روش های دراستیک- دراستیک، دراستیک- فرآیند سلسله مراتبی و فرآیند سلسله مراتبی- فرآیند سلسله به ترتیب 97/0، 96/0 و 81/0 به دست آمد که تأییدی بر نتایج حاصل‌شده است.

چکیده انگلیسی:

Aquifer vulnerability assessment to identify areas that have a potential contamination of water re-sources management, is very important. One of the rudimentary and important ways to prevent groundwater contamination is the identification of vulnerable areas and applied its results for land use management. In this study, the vulnerability of Ramhormoz aquifer evaluated by an Analytic hierarchy process (AHP) method and Modified DRASTIC based on GIS. In the DRASTIC model the map of seven hydrogeological characteristics affecting groundwater pollution (depth to water, net recharge, aquifer media, soil type, topography, the impact of vadose zone and hydraulic conduc-tivity) was combined using Geographic information system (GIS) and aquifer vulnerability map was prepared. In order to overlaying the data layer tree methods (DRASTIC-DRASTIC, DRASTIC-AHP and AHP-AHP methods) have been used. Nitrate concentration data of groundwater have been used for model validation. The results show that, except the southeast that have a high vulnerability, other parts of plain have a low to moderate vulnerability. In the study area, DRASTIC-DRASTIC and DRASTIC-AHP methods have a better results rather than AHP-AHP method. The correlation coefficient between Q index and nitrate concentration in DRASTIC-DRASTIC, DRASTIC-AHP and AHP-AHP methods is obtained 0.97, 0.96 and 0.81, respectively, which confirmed the results.