ارتباط میان خدا و انسان در مکتب ابن عربی

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

امیرحسین عبدالّهی ¹ , محمدعلی عباسیان چالشتری ² , رضا رسولی شربیانی ³ , عبدالرضا صفری ⁴

1 - دانشجوی دکتری رشته فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه پیام نور واحد تهران جنوب، نویسنده مسئول: [e-mail]
2 - دانشیارگروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه پیام نور[e-mail]
3 - استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه پیام نور.
4 - استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه پیام نور.

تاریخ دریافت : 1400/03/30 تاریخ پذیرش : 1400/03/30 تاریخ انتشار : 1400/04/01

کلید واژه: نفس, ابن عربی, Self, divine names, اسماء الهی, انفسی, Ibn 'Arabi, ارتباط خدا و انسان, Relationship between God and Man, inward,

چکیده مقاله :

از نگاه ابن عربی، ارتباط خدای تعالی با انسان، مبتنی بر ذات الهی(احدیت) نیست، چرا که ذات الهی اقتضای یگانگی دارد و با نسبت و ارتباط و دوگانگی قابل جمع نیست. از این رو ذات خدا برتر و منزّه از برقراری نسبت و ارتباط با انسان است. از طرف دیگر، انسان نیز نمی تواند با ذات خدا ارتباط برقرار کند؛ چرا که اوّلاً: ارتباط، فرع بر شناخت و معرفت است؛ ثانیاً: انسان، عاجز از معرفت حقیقت و ذات نفس خویش است؛ و ثالثاً : حقیقت و ذات نفس، بازگشت به حقیقت و ذات الهی دارد، لذا ارتباط ذاتی انسان با خدا نیز، محال است. این در حالی است که معرفت نفس به حسب اسماء الهی، امکان پذیر است، و همین امر، ایجاد ارتباط اسمایی با حق‌تعالی را ممکن می سازد.انسان بر اساس روح و صورت الهی-که همان صورت جمیع اسماء و صفات الهی است- آفریده شده؛ و حق تعالی جمیع این اسماء را به وی تعلیم داده و شناسانده است. به همین علّت تنها موجودی است که به حقیقت تمام اسماء الهی معرفت دارد و به موجب آن، خدا را با تمام آن اسماء عبادت می کند. ارتباط مماثلی برای عموم انسان‌ها، و ارتباط عینی برای اولیای الهی و انسان‌های کامل است، به طوری که این ارتباط عینیّتی به جایی می رسد که خدا از نفسِ خودِ انسان کامل، به خودش نزدیک‌تر گشته، در نهایت منجر به توحید اسمائی میان انسان کامل و خدا و این همانی اسمائی میان آنها می‌گردد.

چکیده انگلیسی:

In Ibn 'Arabi's view, the relationship of the Supreme God with man is not based on Divine essence (divine unity), because it is required that God's essence be one, and it cannot be summed up by relation, connection and duality. Therefore, God's essence is superior to that of establishing a relationship with man. On the other hand, man cannot communicate with the God's essence; because, first, communication is posterior to knowledge; secondly, man is incapable of knowing his own substance of essence and self; thirdly: the essence of self has a tendency to return to God's essence; thus, man's essential connection with God is impossible. However, the inner knowledge of the soul in divine names and qualities is possible, and this makes it possible to establish a nominal connection with the supreme truth. In fact, the existential philosophy of human creation is the nominal interaction of God with man. Also, these are those divine names that call for effects in the universe and the universe needs them to survive, and man, as the vicegerent of God, has a mission to manifest them on the earth, according to his freedom and authority. In Ibn Arabi's view, the nominally mutual relationship between man and God is inward and it consists of two kinds of "mutual resemblance" and "identical" relationships. The mutual resemblance relationship is considered for the general human being, and the identical relationship is considered for God's saints and perfect men. This identical relationship can reach to the point where God has become closer to  the human being than his own perfect human self, and ultimately leads to the nominal monotheism and the nominal identical relationship between the perfect man and God