مراقبه به روایت یوحنا صلیبی و علاءالدوله سمنانی

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

عبدالخالق جعفری ¹ , بخشعلی قنبری ² , عبدالرضا مظاهری ³

1 - دانشجوی دکتری گروه ادیان وعرفان، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران.
2 - دانشیار گروه ادیان وعرفان، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران. نویسنده مسئول:. [e-mail]
3 - استاد گروه ادیان وعرفان، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/05/23 تاریخ پذیرش : 1399/08/15 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: خدا, تمرکز, عزلت, concentration, seclusion, مراقبه, contemplation, علاءالدوله سمنانی, یوحنا صلیبی, Muraqaba, St. John of the Cross, Ala Al-Dawla Semnani,

چکیده مقاله :

مراقبه از جمله موضوعات مهم سلوک در سنت های عرفانی مسیحیت و اسلام است. اینکه مراقبه حال است یا مقام. میان عارفان این دو سنت دینی تفاوت وجوددارد که در عرفان به وفور از آن یادمی شود. در میان عارفان این دو سنت می توان از یوحنا صلیبی و علاءالدوله سمنانی یادکرد که درباره مراقبه سخن گفته اند و مقایسه نظرات این دو نتایج بدیعی را به دنبال آورده است. هر دو بر این باورند که برای تحقق مراقبه باید عزلت و خلوت درپیش گرفت که بدون آن ها نمی توان به مراقبه دست یافت. ضمن اینکه هر دو بر امر تمرکز، بی توجهی به محیط اطراف، از خودبی خود شدن، تفکر برای رسیدن به قرب الاهی، توجه عاشقانه به خدا، نفی خواطر و حواس ظاهری، خود شناسی، صبر و استقامت در نیایش در تحقق مراقبه تأکیدکرده و آن ها را از عوامل مهم مراقبه به شمارآورده اند. با وجود اینها از نظر یوحنا صلیبی فرد باید فقط با توجه به خدا، بدون انجام اعمال خاصی، مراحل را پیش ببرد درحالی که علاءالدوله سمنانی ذکر زبانی و قلبی را برای سالک در رسیدن به مراقبه ضروری می داند. نحوه ورود به مراقبه نیزاز دیدگاه این دو عارف متفاوت است. یوحنا صلیبی انجام مراقبه را به پله های نردبان تشبیه کرده و آن را به صورت کلی بیان کرده، ولی شیخ علاءالدوله شرایط و روش های ورود به مراقبه را با جزئیات بیشتر و واضح تر بیان نموده است. در پردازش شیوه های مراقبه یوحنا جزئی نگرتر از سمنانی است و تفصیلات بیشتری را بیان می کند.

چکیده انگلیسی:

Muraqaba is one of the important topics in the mystical conduct of the mystical traditions in Christianity and Islam. Whether it is contemplation or status, there is a difference between the mystics of these two traditions, which is widely mentioned in mysticism. Among the mystics of these two religious traditions, we can mention St. John of the Cross and Ala Al-Dawla Semnani, who spoke about contemplation, and comparing the views of the two has led to novel results. Both believe that in order for Contemplation to take place, seclusion must be practiced, without which contemplation cannot be achieved. While emphasizing both of them, focusing on the environment, ignoring the environment, becoming unconscious, thinking to reach nearness to God, loving attention to God, denying outward thoughts and senses, patience and perseverance prayer in contemplation have been considered as important factors in Muraqaba. Nevertheless, Ala Al-Dawla Semnani considers the mention of language and heart necessary for the seeker to achieve Muraqaba, but according to St. John of the Cross, one should proceed only with God without performing any special deeds. How to enter Contemplation is also different from the point of view of these two mystics. In the method of St. John of the Cross is likened to a ladder and it is stated in general, but Al-Dawla Semnani has explained the conditions and methods of Muraqaba in more detail. In processing the methods of Muraqaba, John is more detailed than Semnani and gives more details.