بررسی مؤلفه‌های قرآنی نمادهای حیوانی در غزلیات شمس (از منظر الگوها)

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

علی صفایی ¹ , رقیه آلیانی ²

1 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان.
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی.

تاریخ دریافت : 1398/10/19 تاریخ پذیرش : 1398/10/19 تاریخ انتشار : 1398/10/01

کلید واژه: مولوی, غزلیات شمس, الگو, Rumi, pattern, نماد حیوانی, Shams' Lyrics, symbolism of animal,

چکیده مقاله :

افراد برای ابراز معانی به گفتار و نوشتارِ هنجار روی می آورند، اما همیشه این زبان عادی قابلیت القای معانی ذهنی و ماورایی را نداشته؛ و با بالا بردن ظرفیت زبان دست به هنجارگریزی و استفاده از نماد می زنند. با این توضیح مولوی به عنوان یک شاعر و اندیشمند دینی مضامینی در ذهن خود دارد، که این مفاهیم را به واسطة مکانیزم بلاغی نماد به مخاطبان القا می کند و از آن جایی که مضامین قرآنی در ناخوادگاه مولوی جریان داشت-که تنوع استفادة مولانا در لفظ و معنا به احادیث و قرآن نشانگر آشنایی مولوی با معارف اسلامی است- پس نمادها هم چنان پشتوانة مذهبی خود را حفظ کرده اند، که در اغلب موارد برای دریافت لایه های ضمنی یک نماد باید به ژرف ساخت های دینی آن نیز توجه داشت. نتایج بررسی ها نشان می دهد که مولوی از گزاره های قرآنی و احادیث برای پردازش الگوهای عرفانی و اسلامی خود از جمله تهذیب نفس، سفر در خویشتن، تجدید حیات و... بهره می گیرد که این الگوها از لایه های متنوع ذهنی و زبانی شاعر به صورت دایره های متداخلی که مرکزیت آن حول محور انسان می چرخد، تشکیل شده است.

چکیده انگلیسی:

People try to use normal speeches and writings in order to express their meanings, but the normal language is not able to induce mental meanings and beyond, thus by elevating the lingual capacity they evade normality and make use of applying symbols. Accordingly, Rumi, a religious poet and intellectual, has subject matters in his mind that induces them through the eloquent mechanism of symbolism onto the audience, and since the Koranic themes flowed in the unconscious mind of Rumi, in which the variety of words and meanings Rumi used regarding traditions and the Koran represented his Islamic knowledge, therefore, symbols have consecutively maintained their religious background whereby in most cases to infer the implicit layers of a symbol one should take it into account its religious deep structure. The result of the studies shows that Rumi has utilized the Koranic predicates and traditions to process his Islamic and mystical patterns including refinement of soul, introspection, resurrection, and so on, which are composed of various layers of mental and lingual by poet in a form of concentric circles revolving around a human axis.