تنوع زیستی و ترکیب گونه ای علف های هرز باغات انار و پسته استان قم
محورهای موضوعی : بوم شناسی علفهای هرز
مرجان دیانت
1
(دانشگاه آزاد اسلامی-واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران)
کلید واژه: Diversity, Uniformity, frequency, تنوع, غالبیت, Abundance Index, شاخص فراوانی, شاخص شانون-وینر, و یکنواختی, Shannon-viener Index,
چکیده مقاله :
تنوع زیستی و ترکیب گونه ای علف های هرز باغات انار و پسته استان قم در 40 باغ (20 باغ انار و 20 باغ پسته) در سال 1390 مورد بررسی قرار گرفت. در باغات انار 35 گونه متعلق به 16 خانواده گیاهی و در باغات پسته 29 گونه متعلق به 11 خانواده گیاهی وجود داشت. مهمترین خانواده علف هرزی باغات انار و پسته را خانواده های گرامینه (Poaceae)، کاسنی (Asteraceae) و بقولات (Fabaceae) تشکیل دادند. برای مقایسه تنوع گونه ای و یکنواختی باغات از شاخص تنوع شانون-وینر استفاده گردید. از نظر شاخص غالبیت مهمترین علف های هرز باغات انار پیچک (Convolvulus arvensis L)، چچم (Gaud. Lolium rigidum)، چسبک (Setaria viridis L.)، سلمه تره (Chenopodium album L.) و خونی واش (Phalaris minor Retz.) و مهمترین علف های هرز باغات پسته، جو وحشی (Hordeum murinum L.)، خونی واش(Phalaris minor Retz.)، خارشتر (Alhagi persarum Bioss.&Buhse.)، تلخه(Acroptilon repens (L.)DC.) و چچم (Lolium rigidum Gaud.) بودند. این نتایج نشان داد که به مدیریت علف های هرز در باغات انار و پسته استان توجه خاصی نمی شود. از آنجاییکه استان قم با مشکل کم آبی مواجه است مدیریت علف های هرز در این باغات ضروری تر به نظر می رسد. جهت مدیریت علف های هرز این دو باغ کشت گیاهان پوششی پیشنهاد می شود. این روش علاوه بر آنکه از ورود سموم شیمیایی به محیط زیست جلوگیری می کند باعث بهبود خصوصیات خاک نیز خواهد شد.
Biodiversity and species composition of weeds population in pomegranate and pistachio gardens in Qom province, were determined at 40 orchards (20 pomegranate and 20 pistachio gardens) were sampled in 2012. Weed flour contains 35 species from 16 families in pomegranate gardens and 29 species from 11 families in pistachio gardens.The most important families of weed in pistachio and pomegranate gardens were Poacea, Asteraceae and Fabaceae. Shannon-Viener Index was used in order to comparison of gardens species diversity and uniformity. From Abundance Index (AI) point of view, the most important weeds in pomegranate gardens were field bindweed (Convolvulus arvensis L.), rigid rye grass (Lolium rigidum Gaud.), giant green foxtail (Setaria viridis (L.) P.Beauv.), common lambsquarters (Chenopodium album L.) and little seed canary grass (Phalaris minor Retz.) and the most ones in pistachio gardens were wild barely (Hordeum murinum L.), little seed canary grass (Phalaris minor Retz.), camelthorn (Alhagi persarum Bioss.&Buhse.), Russian knapweed (Acroptilon repens (L.)DC.) and rigid rye grass (Lolium rigidum Gaud.). The results showed that there is no particular attention to weed management in the pomegranate and pistachio orchards. Since Qom province is faced with the problem of dehydration, weed management in orchards seems more urgent. Planting cover crops for weed management is recommended. This method not only prevents chemical toxins to the environment, will also improve soil properties.
1- احمدوند، گ.، س. ع حسینی سیر. و ه. احمدی . 1384. ترکیب گونه ای و تنوع زیستی علف های هرز باغات میوه منطقه عباس آباد همدان. صفحه های 547-549. مجموعه مقالات اولین همایش علوم علف های هرز ایران. 5-6 بهمن، موسسه تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی .
2- آل ابراهیم، م. ت. 1386. بررسی بهاره تنوع گونه ای و تراکم علف های هرز باغات شهرستان سبزوار. صفحه های 13-16. دومین همایش علوم علف های هرز ایران. 9-10 بهمن، مشهد.
3- بی نام، 1390. اهم عملکرد عمرانی و خدماتی استان قم ادارات تابعه و شرکت های تابعه در سال 1389. معاونت برنامه ریزی و امور اقتصادی. سازمان جهاد کشاورزی استان قم.
4- جعفری ندوشن، ع. 1377. بررسی نقش بالتوری سبز در کنترل پسیل پسته، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حشره شناسی کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
5- راشد محصل، م. ح، ح. نجفی و م. د. اکبرزاده. 1380. بیولوژی و کنترل علفهای هرز. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
6- سلیمانی، ف، ا. نبی زاده .، ق. نور محمدی. و ن. جعفرزاده. 1388. تنوع زیستی و ترکیب گونه ای علف های باغات سیب شهرستان اشنویه. صفحه های 120- 123 مجموعه مقالات سومین همایش علوم علف های هرز ایران. 28-29 بهمن، بابلسر.
7- شایگان، ا.، ع. یزدانی و د. ابوسعیدی. 1383. راهنمای آفات، بیماریها و علفهای هرز پسته. معاونت آموزش و تجهیز نیروی انسانی. نشر آموزش کشاورزی.
8- شیمی، پ. و ف. ترمه. 1382. علفهای هرز ایران. انتشارات موسسه تحقیقات و آفات و بیماریهای گیاهی.
9- مصداقی، م. 1380 . توصیف و تحلیل پوشش های گیاهی. انتشارات دانشگاهی مشهد (ترجمه). 287 صفحه.
10-مصداقی، م. 1384. بوم شناسی گیاهی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 184 صفحه.
11- میروکیلی، س. م. 1383. بررسی مناسب ترین روش کنترل علف های هرز باغات انار. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد.
12- میروکیلی، س. م. 1385. شناسایی و تعیین پراکنش و تراکم علفهای هرز در باغهای پسته استان یزد. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد.
13-نیکونهاد، م. 1372. گزارش پژوهشی بخش تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی یزد، مرکز تحقیقات کشاورزی یزد.
14-هاشمی راد، ح. 1379. سنهای زیان آور پسته استان کرمان، موسسه تحقیقات پسته کشور.
15- Booth, B.D., S. D. Murphy. and C. J. Swanton. 2003. Weed ecology in natural and agricultural systems. CABI Publishing. 303 p
16- McCully, K.V., M. G. Sampson. and A. K Watson. 1991. Weed survey of Nova Scotia, Lowbush blueberry (Vaccinium angustifoliumm) fields. Weed Sci. 39: 180-185.
17- Minbashi Moeini M, baghestani MA and Rahimian Mashhadi H, 2008. Introducing abundance index for assessing weed flora in survey studies. Weed Bio. Man. 8: 172-180.
18- Thomas AG, 1985. Weed survey system used in Saskatchevan for cereal and oilseed crops. Weed Sci. 33: 34-43.
_||_