بررسی برخی شاخصه های اندیشة عرفانی در بارة «نماز» بر اساس منتخبی از حکایت های تعلیمی

محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

سعید حسن زاده ¹ (گروه معارف اسلامی ، واحد تربت حیدریّه ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تربت حیدریّه ، ایران)
حمید رضا سُلیمانیان ² (گروه زبان و ادبیّات فارسی ، واحد تربت حیدریّه ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تربت حیدریّه ، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/09/20 تاریخ پذیرش : 1397/04/14 تاریخ انتشار : 1397/04/01

کلید واژه: «عرفان», «نماز», «ادبیّات تعلیمی», «حکایت»,

چکیده مقاله :

آثار تعلیمی در ادبیّات عرفانی، مشحون از حکایت هایی است که معانی و حکمت هایی را در قالب گزارش و روایت بیان داشته است. این حکایت ها گرچه بهترین راهنمای سیر و سلوک است، شاخصه های اندیشه های عرفانی را نیز در خود جای داده است. از جملة این اندیشه ها که در قالب داستان نقل شده است، تأملاتی است که عارفان در باب یکی از ارکان عمدة شریعت یعنی نماز بیان کرده اند. این پژوهش که مبتنی بر مطالعة کتابخانه ای و مستند به داده های نظری است، به روش توصیفی تدوین شده است و پس از نگاهی گذرا به ادبیّات داستانی در حوزة آثار عرفانی و ضرورت تعلیم دهی آن، به ذکر نمونه هایی موفّق و شاخص از حکایت های تعلیمی با موضوع نماز پرداخته است. نتایج تحلیل این نمونه ها نشان می دهد که مهمترین شاخصه های اندیشه های عرفانی از جمله رویکرد حداکثری عارفان به دین، عبادت عاشقانه، ترک خودبینی و احساس نیاز به خدا، پرهیز از دینداری عادتیِ عوام گرایانه در خلال این حکایات، قابل تشخیص است.