بررسی تنوع درون گونه‌ای و بین گونه‌ای جنس بابونه (Anthemis) از لحاظ خصوصیات مورفولوژیکی و فنولوژیکی در منطقه دماوند

محورهای موضوعی : فناوری های تولید پایدار

مهدی ضیایی نسب ¹ (استادیار، گروه ژنتیک و به نژادی گیاهی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران)
کوروش علی داعی جوادی ² (دانش آموخته کارشناسی ارشد، ژنتیک و به نژادی گیاهی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/08/11 تاریخ پذیرش : 1401/09/30 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: تنوع, مورفولوژیک, بابونه, فنولوژیک,

چکیده مقاله :

گیاه دارویی بابونه (Anthemis) کاربرد وسیعی در صنایع دارویی، غذایی و بهداشتی دارد. با توجه به اهمیت و تنوع فراوان در این جنس، انجام یک مطالعه جامع در جهت بررسی ژرم پلاسم‌های آن، با هدف دستیابی به ژنوتیپ‌های مطلوب و استفاده از آن‌ها در برنامه‌های اصلاحی، ضروری است. به منظور بررسی تنوع جنس بابونه از لحاظ خصوصیات مورفولوژیکی و فنولوژیکی، آزمایشی در شهرستان دماوند روی 14 جمعیت از 5 گونه بابونه، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد، صفات مورد بررسی شامل: ارتفاع بوته، تعداد گل در بوته، وزن یکصد گل، طول و عرض برگ، عملکرد خشک، سطح تاج پوشش، درصد و عملکرد اسانس، زمان گل‌دهی، زمان برداشت و درجه حرارت تجمعی زمان گل‌دهی و زمان برداشت بودند. براساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس، از لحاظ کلیه صفات، بین جمعیت های مورد مطالعه، اختلاف معنی‌دار در سطح احتمال 1 درصد وجود داشت. عملکرد اسانس با تعداد گل در بوته، طول و عرض برگ، سطح تاج پوشش و عملکرد خشک، همبستگی مثبت و معنی‌دار نشان داد. در تجزیه به مولفه‌های اصلی، مولفه اول و دوم به ترتیب به عنوان مولفه‌های مورفولوژیکی و فنولوژیکی معرفی شدند. در تجزیه کلاستر، گونه‌های A. altissima و A. pseudocotula در کلاس1، گونه‌های A. triumfettii و A. tinctoria در کلاس2 و گونه A .haussknechtii نیز در کلاس3 قرار گرفتند. گونه A. altissima با توجه به مقادیر بالای اسانس آن، می‌تواند به عنوان یک گونه با اهمیت در صنایع داروسازی مورد استفاده قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

Chamomile medicinal plant (Anthemis) is widely used in pharmaceutical, food and health industries. Due to the great importance and variety in this genus, it is necessary to conduct a comprehensive study to investigate its germplasms, with the aim of obtaining desirable genotypes and using them in breeding programs. In order to investigate the diversity of the chamomile genus in terms of morphological and phenological characteristics, an experiment was conducted in Damavand city on 14 populations of 5 species, based of a completely randomized block design with three replications. The studied traits included: plant height, number of flowers, weight of 100 flowers, leaf length and width, dry yield, canopy area, percentage and yield of essential oil, flowering time, harvest time and cumulative temperature during flowering and harvest. Based on the results of analysis of variance, in terms of all traits, there was a significant difference between the studied populations at the probability level of 1%. The yield of essential oil showed a positive and significant correlation with the traits of number of flowers, leaf length and width, canopy area and dry yield. In principal component analysis, the first and second components were introduced as morphological and phenological components, respectively. In cluster analysis, A. altissima and A. pseudocotula were in class 1, A. triumfettii and A. tinctoria were in class 2, and A. haussknechtii was in class 3. A. altissima species can be used as an important species in the pharmaceutical industry due to its high essential oil content.