جایگاه اجتماعی زنان در رمانهای "شوهر آهوخانم" و "ذاکره الجسد"
محورهای موضوعی : ادبیات عرب
پیمان صالحی
1
(دانشگاه ایلام، گروه زبان و ادبیات عرب، ایلام. ایران.)
کلید واژه: رمان شوهر آهوخانم, زنان, رمان ذاکره الجسد, جایگاه اجتماعی,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه اجتماعی زنان در رمانهای شوهر آهوخانم اثر علی محمد افغانی و ذاکره الجسد نوشته احلام مستغانمی است. جامعه پژوهش جایگاه اجتماعی زنان در ایران و الجزایر می باشد. نمونه مورد بررسی رمان های شوهر آهو خانم و ذاکره الجسد است. طرح پژوهش توصیفی- تحلیلی بود. گردآوری داده‌های پژوهش با روش مطالعه کتابخانه‌ای با بررسی اسناد و مدارک علمی، با تاکید بر دو اثر انجام شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات بر اساس تحلیل کیفی و مبتنی بر توصیف بود. نتایج نشان داد، هر دو نویسنده با وجود تفاوت‌های جنسیتی، فرهنگی، اجتماعی، زبانی و... به خوبی توانسته‌اند تصویری واقعی از حقوق پایمال شده‌ی زنان ایرانی و الجزایری را به تصویر بکشند. در هر دو رمان مسائل مشترکی چون: ازدواج اجباری، کار خانگی طاقت‌فرسا، محرومیت از تحصیل و تحقیر زنان شناسایی شد. این مشکلات که تبدیل به دغدغه‌های اساسی زنان شده، با سنت‌شکنی برخی از زنان داستان رو به بهبودی نسبی می‌نهد و در بحث افتراقات به مسائلی چون آزار جسمی زنان توسط همسران شان، ایفای نقش‌های مردانه‌ی زنان و طلاق برای رهایی از همسرآزاری اشاره شده است.
The present research intended to investigate the social status of women in the novels; “Ahoo Khanom’s Husband” written by Ali Mohammad Afghani and “Zakerato Aljasad” by Ahlam Mosteghanemi. The research universe included social status of women in Algeria and Iran. The sample subsumed the novels; “Ahoo Khanom’s Husband” and “Zakerato Aljasad”. The research was designed as analytical and descriptive type. The data were collected through library study via reviewing scientific documents with emphasizing on the above mentioned scripts. The data were analyzed by qualative analysis based on descriptive approach. The findings revealed that both authors despite their gender, cultural, social and linguistic differences, could properly and realistically portrayed women’s violated rights images. Some common issues were seen in both novels including forced marriage, domestic work burden, deprivation of education and humiliation of women. Such problems which became major concerns for women was relatively improved by some novel women iconoclasm. In discussion about discriminations, problems such as physical abuse of women by their husbands, women role playing as men, divorce to emancipate of spouse abuse were indeed mentioned.
- احمدی خراسانی، نوشین. (1382). تمکین زن ایرانی، شیوهی معتاد زندگی زندگی اوست. مجموعه مقالات زنان زیر سایهی پدرخواندهها، 116-107.
- افغانی، علیمحمد. (1388). شوهرآهوخانم. چاپ سوم. تهران: انتشارات دنیای دانش.
- السید، رضوان. (2004)، اسلام سیاسی معاصر. ترجمه مجید مرادی. (1383). تهران: انتشارات باز.
- الموسوی، ام عمار. (1381). زینب فوّاز پیشگام نهضت زنان در جهان اسلام. مجله پیام زن، 131، 17-10.
- حبیبی، علی اصغر. (1393). بررسی سه مؤلفهی زمانی «نظم»، «تداوم» و «بسامد» در رمان ذاکرة الجسد اثر احلام مستغانمی (بر اساس نظریه زمان روایی ژرار ژنت. مجله زبان و ادب عربی، 10، 61-29.
- حسنی رنجبر، احمد، نجفی عرب، ملاحت. (1392). زبان و جنسیت در رمان شوهر آهو خانم. فصلنامه مطالعات نقد ادبی،1، 30.
- زیبایی نژاد محمدرضا، سبحانی، محمد تقی. (1385). درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام. چاپ سوم. تهران: نشر هاجر.
- سالمیان، غلامرضا، آرتا، سیدمحمد، حیدری، دنیا. (1392) بازتاب مؤلفههای مکتب رئالیسم در رمان شوهر آهو خانم. مجله زبان و ادبیات فارسی، 75، 46-17.
- سلدن، رامان. (1994). راهنمای نظریهی نقد ادبی معاصر. ترجمه عباس مخبر. (1372). تهران: طرح نو.
- شرابی، هشام. (1927). روشنفکران عرب و غرب. ترجمه عبدارحمن عالم. (1369). تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی.
- عسگری حسنکلو، عسگر، بیات، حسین. (1392). جایگاه شوهر آهو خانم در ادبیات داستانی فارسی. مجله زبان و ادبیات فارسی، 19، 47-29.
- فروغی، محمدعلی. (1381). سیر حکمت در اروپا. تهران: انتشارات زوّار.
- قطب، محمد. (بیتا). جامعهشناسی زن. ترجمه محمدعلی عابدی. (1358). تهران: انتشارات البرز.
- مردانی، خیرالله. (1400ق). حقوق زن از نظر تاریخ ملتها و اسلام. تهران: انتشارات آیین جعفری.
- مستغانمی، احلام. (2012). ذاکرة الجسد. الطبعة الخامسة عشرة. بیروت: دار الأدب.
- ملاابراهیمی، عزّت، صباغیان، علی. (1393). نقد جامعهشناسی رمانهای سهگانه احلام مستغانمی (با تکیه بر رمانتیسم جامعهگرا). نشریه زن در فرهنگ و هنر (پژوهش زنان)، 3، 376- 361.
- میشل، آندره. (1998). جنبش اجتماعی زنان. ترجمه هما زنجانی زاده. (1377). مشهد: نشر نیکا
- ناظمی، زهرا. (1390). بررسی و تحلیل داستانهای (ذاکرة الجسد، فوضی الحواس، عابر سریر) احلام مستغانمی. پایاننامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما فاطمه قادری، دانشگاه یزد.
- نیچه، فردریش. (2000). فراسوی نیک و بد. ترجمه داریوش آشوری. (1397). تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
- ولیزاده، وحید. (1387). جنسیت در آثار رماننویسان زن ایرانی. فصلنامه نقد ادبی، 1(1)،191-224.
_||_