طراحی الگوی عوامل موثر بر خشونت علیه زنان

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

مهران سهراب زاده ¹ , زهرا نوری ²

1 - دانشگاه کاشان، گروه علوم اجتماعی، کاشان، ایرن.
2 - دانشگاه کاشان، گروه بررسی مسایل اجتماعی ایران، کاشان، ایرن.

تاریخ دریافت : 1398/07/25 تاریخ پذیرش : 1398/11/07 تاریخ انتشار : 1399/01/01

کلید واژه: عوامل موثر, خشونت علیه زنان, طراحی الگو,

چکیده مقاله :

هدف از انجام پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر بر خشونت علیه زنان و طرح‌ریزی الگویی جامع پیرامون عوامل موثر بر خشونت خانگی علیه زنان است. جامعه پژوهش مقالات نشریات علمی معتبر جامعه شناسی و روان-شناسی با عنوان خشونت علیه زنان، که طی سال‌های 1378 تا 1398 منتشر شده می باشد. نمونه‌ی پژوهش 35 مقاله ی پژوهشی استاندارد بود که بعد از رتبه بندی مقالات انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. طرح پژوهش کیفی و از نوع فراترکیب بود. پس از استخراج عوامل موثر بر خشونت علیه زنان ، نتایج نشان داد که در مقالات مذکور 64 متغیر شناسایی و پس از تایید متخصصان حوزه‌ی زنان و خانواده، متغیرهای مذکور مورد تأیید قرار گرفت و در هشت مقوله‌ی اصلی طبقه‌بندی شدند. درنتیجه‌ پژوهش حاضر هشت عامل پزشکی، خانوادگی، فردی، روانی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، حقوقی و مصادیق آن ها به مثابه عوامل موثر بر خشونت خانگی برعلیه زنان را تبیین و در قالب الگویی ارایه داد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to identify determining factors on violence against women and designing a comprehensive model of the domestic violence influential factors against women. Statistical population was the research articles that published by valid scientific sociology and psychology journals about violence against women, during two decades between 1378 to 1398. Thirty-five standard studies were selected as the research sample after ranking the articles then were reviewed. The research design was a qualitative and meta-synthesis. After extracting the effective factors on violence against women, the results indicated that 64 determining factors affecting violence against women were identified, then verified by professionals in women and family affairs. Ultimately the factors were approved and classified in 8 categories. As conclusion the study explained the 8 factors as medical, family, personal, psychological, social, cultural and juridical and their extensions, as determining factors in violence against women, then introduced these factors as a inclusive model.

منابع و مأخذ:

- آزاده، منصوره، دهقان فرد، راضیه. (1385). خشونت علیه زنان در تهران: نقش جامعه پذیری جنسیتی، منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی، زنان در توسعه و سیاست (تحقیقات زنان)، 4 (2-1) (14)، 179- 159.

- آقا محمدیان شعرباف، حمید رضا، شیخ روحانی، سعید. (1388). مقایسه میزان اضطراب در پایگاه­های هویت، دانشور رفتار، 37، 20-9.

- احمدی، عاطفه. (1394). سرمایه فرهنگی وخشونت خانگی (خشونت علیه زنان درخانواده)، چهارمین کنفرانس بین المللی روانشناسی و علوم اجتماعی، تهران: مهراشراق.

- اسماعیلی­زاده، وحیده. (1396)، نقش خانواده در پیشگیری از جرایم و آسیب های اجتماعی،  فصل­نامه علمی – تخصصی دانش انتظامی ایلام، 6(24)، 69-60.

- اشراقی، محمد. (1385). دیدگاه جامعه شناختی از پدیده خشونت علیه زنان، علوم اجتماعی شوشتر، 2، 114-95.

- امیرمظاهری، امیرمسعود.، قدربند فرد شیرازی، زینب. (1392). بررسی عوامل مؤثر بر خشونت خانگی علیه زنان و دلیل خشونت آنها (مطالعه موردی: نورآباد ممسنی)، مطالعات جامعه شناسی ایران ، 15، 46-27.

- امیری، سحر. (1397). عوامل مؤثر بر خشونت خانگی علیه زنان (مطالعه موردی: شهرستان کرمانشاه، فصلنامه حقوق الکترونیکی، 1(2)، 34-11.

- امینی، لیلا، حیدری، مریم، دانش پرور، حمیدرضا. (1393). سلامت روان و برخی تعیین‌کننده‌های فردی- اجتماعی آن در زنان تحت خشونت خانگی، مجله پرستاری و مامایی، ۱۲(۸) ، ۵۹۹-۶۰۵.

- انصاری، حوریه، گلشیری، پرستو، مستجاب‌الدعواتی، رکسانا. (1396). تأثیر مهارت‌های ارتباطی زنان بر خشونت خانگی از سوی همسران، مجله دانشکده پزشکی اصفهان، 35(444)، 1087-1080.

- بنی­فاطمه. حسین، علیزاده اقدم، محمدباقر، عباس زاده، محمد. (1397). استرس مردان و خشونت جسمی علیه زنان: یک تحقیق کیفی. زنان در توسعه و سیاست، 16( 4)، 602-581.

- پورقاز، عبدالوهاب، رقیبی، مهوش. (1383). بررسی نوع و عوامل خشونت خانگی علیه زنان در میان قبایل ترکمن استان گلستان. مجله مطالعات روانشناسی آموزشی، 1(1)، 96-73.

- تقدیسی، محمدحسین.، لطیفی، مرضیه.، افکاری، محمداسحاق.، دستورپور، مریم.، استبساری، فاطمه.، جمال­زاده، فیصل.(1394). تأثیر مداخلات آموزشی بر افزایش خودکارآمدی زنان و آگاهی برای پیشگیری از خشونت خانگی، مجله سلامت آموزش وارتقاء سلامت، 3 (1)، صص 38-32.

- خانی، سعید، ادهمی، جمال، حاتمی، علی، بنی­عامریان، جواد. (1389). بررسی خشونت خانگی در بین خانواده­های دهگلان؛ تأکید بر خشونت علیه زنان. جامعه شناسی مطالعات جوانان، 1(3)، 90-67.

-  جعفری، رضا. (1398). افزایش 20 تا 22 درصدی گزارش خشونت علیه زنان، بازیابی شده در تاریخ بیست و سوم آبان ماه. (http://pana.ir/news/890748)

- دانش، پروانه، شربتیان، محمدحسن، طوافی، پویا.  (1396). تحلیل جامعه شناختی خشونت خانگی علیه زنان و ارتباط آن با امنیت (مطالعه موردی: زنان میان ­سال 54-48 ساله درمیانه). تحقیقات استراتژیک در مسائل اجتماعی ایران، 6(1)، 72-47.

- درخشان­پور، فیروزه، محبوبی، حمیدرضا، کشاورز، ساحل. (1393). شیوع خشونت خانگی علیه زنان در بندرعباس. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، 16، 1(49)، 136-126.

- زارع­شاه­آبادی، اکبر، نادرپور، یاسر. (1395). رابطه بین مردسالاری و خشونت خانگی علیه زنان در کوهدشت. رفاه اجتماعی، 60 ، 86-61.

- ساریچلو، محمدابراهیم، غافله­باشی، سیدحسین، کلانتری، زهرا، مرادیبگلوئی، محمد، جهانی­هاشمی، حسن. (1388). خشونت خانگی علیه زنان و مداخلات پیشگیری در منطقه مینودارو کوثر قزوین. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، 13، 4(53)، 24-19.

- سهراب­زاده، مهران، منصوریان راوندی، فاطمه. (1396). تجربه‌ی زیسته‌ی زنان از خشونت کلامی در خانواده (مطالعه‌ی موردی: زنان شهر کاشان). زن در فرهنگ و هنر، 9، 264- 245.

- شریعت، سهیلا، منشیی، غلامرضا. (1396). الگوی پیش­بینی­کننده خشونت خانگی علیه زنان بر اساس ویژگی­های شخصیتی و کودک­آزاری در اصفهان، بهداشت اجتماعی، 4(2)، 98-90.

- صابریان، معصومه، آتش­نفس، الهه، بهنام، بهناز. (1381). شیوع خشونت خانگی در زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی و درمانی در سمنان (1382). کومش، 6 (2)، 122 - 115.

- طاهرخانی، سکینه، میرمحمدعلی، ماندانا، کاظم­نژاد، انوشیروان، اربابی، محمد، ولی­زاده، مهرنوش. (1388). بررسی خشونت خانگی علیه زنان و ارتباط آن با خصوصیات زوجین. مجله پزشکی قانونی، 15، 2 (54)، 129 - 123.

- عارفی، مرضیه. (1381). مطالعه توصیفی از خشونت خانگی علیه زنان در ارومیه. مطالعات روانشناسی اجتماعی در زنان، 1(2)، 119-101.

- عامری، فریده، عمویی، ناهید. (1395). نقش عملکرد خانواده در تجربه بحران هویت و تمایز نوجوانان. فصلنامه خانواده و تحقیق، 3، 91-77.

- علیرضانژاد، سهیلا، زنگنه، نیکزاد. (1397). دسترسی به روابط پول و قدرت در روابط همسر: مطالعه در جامعه محلی "دستان سبز" و همسران شهدا. علوم اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبائی). 8، 208-165.

- فخارزاده، لیلا، طاهری، نورالله، حیدری، مریم، هاتفی­مؤدب، نسیم، زاهدی، عاطفه، الهامی، سعیده. (1396). عوامل مرتبط با شیوع خشونت خانگی در زنان مراجعه­کننده به مراکز بهداشتی و درمانی شهرآبادان. مجله­ اپیدمیولوژی ایران، 13(4)، 336 - 328.

- فلاح، سعید، رستم­زاده، سوده، قلیچی قوجق، موسی. (1394). عوامل مؤثر بر خشونت خانگی علیه زنان متأهل. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، 17(4)، 97-91.

- قاسمی­روشن، ابراهیم. (1381). توانمندسازی خانواده در جلوگیری از انحرافات اجتماعی. مطالعات استراتژیک زنان، 17، 33-11.

- قربانی، علیرضا، جمعه­نیا، سکینه. (1397). نقش عوامل اجتماعی (خانواده، مدرسه وگروه همسالان) درجامعه­پذیری دانش­آموزان در استان گلستان. جامعه شناسی کاربردی، 29 (2) ، 128 -113.

- کبیری، افشار، سعادتی، موسی، نوروزی، وحید. (1397). تحلیل جامعه شناختی عوامل مؤثر بر خشونت خانگی علیه زنان (مطالعه موردی: زنان متاهل در ارومیه). فصلنامه زنان و جامعه، 9(34)، 320- 295.

- کنعانی، محمدامین، عزیزخان، اقبال، کلانتری، حوری. (1392). انواع سرمایه (اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) و ارتباط آنها با خشونت خانگی علیه زنان. مجله مطالعات علوم اجتماعی ایران، 10(4)، 104-88.

- لطیفی، مرضیه، تقدیسی، محمدحسین، افکاری، محمد اسحاق، اعظم، کمال. (۱۳۹۱). تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر عزت نفس و کاهش خشونت خانگی علیه زنان شهر گرگان. تحقیقات نظام سلامت، 8(6)،1040-1049.

- لیاقت، غلام­علی. (1389). خشونت علیه زنان در خانواده. مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 5، 179-163.

- محسن­تبریزی، علیرضا، کردی، علیرضا، جوادیان­زاده، مهدیه. (1391). ارزیابی خشونت خانگی در زنان متاهل مراجعه­کننده به مراکز پزشکی قانونی و بهزیستی در یزد. طلوع بهداد، 11(3)، 24-11.

- محموداوغلی، سمیه. (1394). خشونت علیه زنان در خانواده (مطالعه موردی: اردبیل). مطالعات خانواده، 11(42)، 163-149.

- مظلوم­خراسانی، محمد، میرزایی­مهر، مجتبی. (1391). میزان خشونت خانگی علیه زنان در شهر خرم­آباد درسالهای 1388تا 1389. مطالعات روانشناختی اجتماعی زنان، 11(3)، 138-111.

- معاشری، نرگس، میری، محمدرضا، ابوالحسن­نژاد، وحیده، هدایتی، هایده، زنگویی، محبوبه. (1391). شیوع و ابعاد جمعیت­شناختی خشونت­های خانگی علیه علیه زنان در شهر بیرجند. مراقبت­های نوین، 9(1)، 39-32.

- ملکی، امیر، نژادسبزی، پروانه. (1389). رابطه مؤلفه­های سرمایه اجتماعی خانواده با خشونت خانگی علیه زنان در خرم­آباد. مجله علوم اجتماعی ایران، 2(1)، 53-31.

- مهدوی، محمود، رستمی، سینا، کربلایی، هادی، دیبامهر، مینا. (1396). پیشگیری ازبزه دیدگی زنان قربانی خشونت درخانواده بابررسی سیاست جنایی تقنینی ایران. فصلنامه رهیافت پیشگیری، 2، 146-121.

- میبدی، فاطمه، حسنی، مهدی. (1388). فراوانی خشونت علیه زنان توسط همسرانشان در کرمان. مجله روان­پزشکی و روان­شناسی بالینی ایران، 15(3)، 307-300.

- نازپرور، بشیر. (1381). همسرآزاری. مجله تحقیقات زنان، مرکزمطالعات و تحقیقات زنان، 3، 66 - 45.

- نریمانی، محمد، آقامحمدیان، حمیدرضا. (1384). بررسی خشونت مردان علیه زنان و متغیرهای مرتبط در بین خانواده­های ساکن شهراردبیل. مجله اصول بهداشت روان، 7(28)، 113-107.

- نعیم، مهدی، رضایی شریف، علی. (1395). اثربخشی آموزش مهارت­های زندگی بر سازگاری زناشویی و کاهش خشونت خانگی علیه زنان. مجله روان شناسی شناختی و روانپزشکی، 3(2)، 32 - 21.

- نوابخش، مهرداد، قجاوند،کاظم. (1387). بررسی عوامل مؤثر بر خشونت توسط مردان معتاد علیه زنان باردار. تحقیقات اعتیاد، 2، 31-5.

- نوح­جاه، صدیقه، لطیفی، سیدمحمود، حقیقی، مریم، اعتصام، حمیده، فتح اللهی­فر، افسانه، زمان، ندا، فرخ­نیا، فرخنده، بنیادی، فاطمه. (1390). شیوع خشونت خانگی علیه زنان و برخی عوامل مرتبط با آن در استان خوزستان 1385- 1384. مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه (تبریز)، 15(4)، 286 - 278.

- وکیل­ها، سمیرا، مهدوی، محمدصادق. (1394). تأثیر توسعه فرهنگی زنان بر عملکردهای خانواده. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 7(2)،84-73.

- هاشمیان، معصومه، صلحی، مهناز، گرمارودی، غلامرضا، مهری، علی، جوینی، حمید، شهرآبادی، رضا. (1397). تجربه مردان متاهل با خشونت خانگی علیه همسران: -یک مطالعه کیفی. مجله تحقیقات کیفی در علوم بهداشتی، 7(2)، 226 - 214.

- همتی، رضا. (1383). عوامل مؤثر بر خشونت مردان علیه زنان: مطالعه موردی خانواده های تهرانی. رفاه اجتماعی(آسیب شناسی زنان ایرانی)، 3(12)، 256 - 227.

- یزدان­پناه، لیلا، حکمت، فاطمه. (1392). بررسی عوامل مؤثر بر مسئولیت اجتماعی جوانان (مطالعه دانشجویان دانشگاه شهید باهنرکرمان). مجله مطالعات اجتماعی ایران، 8(2)، 152 - 128.

- یعقوبی، علی، رئوفی، لیلا. (1392). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر خشونت علیه زنان (مطالعه موردی زنان متاهل در شهرخلخال). مطالعات علوم اجتماعی ایران، 10(39)،140-121.

- Aagaard, H., & Hall, E. O. C. (2008). Mothers' experiences of having a preterm infant in the neonatal care unit: A meta-synthesis. Journal of Pediatric Nursing, 23(3), 26-36

- Alhabib, S., Nur, U., & Jones, R. (2010). Domestic violence against women: Systematic review of prevalence studies. Journal of Family Violence, 25(4), 369–382. 

- Davis, P., Francis, P., Wyatt, T. (2014). Invisible Crimes and Social Harms, London: Palgrave Macmillan

- Urquhart, Christine. (2011). Meta-synthesis of research on information seeking behavior, 16(1), 455.

- Walsh, D., & Downe, S. (2005). Meta-synthesis method for qualitative research: a literature review. Journal of Advanced Nursing, 50(2), 204–211.