نگاه جامعه‌شناختی به اشعار فروغ فرخزاد
محورهای موضوعی : جامعه شناسی
فاطمه مدرسی
1
(دانشگاه ارومیه، گروه زبان و ادبیات فارسی، ارومیه، ایران.)
زهرا نوری
2
(دانشگاه ارومیه، گروه زبان و ادبیات فارسی، ارومیه، ایران.)
کلید واژه: نماد, طنز, فروغ فرخزاد, poems, انتقاد, جامعه‌شناختی, Sociological, Foroghe Farokhzad,
چکیده مقاله :
جامعهشناسی ادبیات، از نگرش‌هاینوینبهادبیاتاست که می کوشدتفسیری علمی و عملی از آثار ادبی ارائه نماید به گونه‌ای که بتوان از آنها به مثابۀ انعکاسی از واقعیات جامعه در حل مسائل و حتی بحران‌های اجتماعی بهره برد؛ توجه به مسائل اجتماعی با انقلاب مشروطیت به عنوان یکی از مؤلفه های شعری مطرح شد و در شعر نو، توسط نیما و طرفدارانش به اوج رسید و در جریان سمبولیسم اجتماعی ادامه یافت. فروغ فرخزاد یکی از شاعران برجستۀ این جریان است که در دورۀ دوم شاعری توجه ویژه ای به شعر اجتماعی نشان داده است. این پژوهش با هدف بررسی جامعه شناسی اشعار فرخزاد، کوشیده به شیوۀ تحلیلی – توصیفی دیدگاه جامعه شناختی او را نسبت به مسائل اجتماعی بررسی کند. نتایج تحقیق نشان داد: فرخزاد در شعرهای اجتماعی خود در برابر مقوله های اجتماعی عصرش واکنش نشان داده و به عنوان یک منتقد توانست نابرابری های اجتماعی،تضادها،تباهی ها، استبداد، فقر و بی عدالتی و ... را با نمادگرایی و طنزپردازی به بیانی طبیعی و تأثیرگذار بیان کند و تصویری واضح و واقعی از جامعة عصر پهلوی دوم ارائه نمود.
Sociology of literature is a new perspective to literature that tries to present scientific and practical interpretation of literary works so it can benefit them as a reflection of realties of the society in solving social problems and even the social crisis. Considering the social issues as a poetic factor was introduced with the Constitutional Revolution (Mashrotiyat) and by Nima and his followers pomes reached to a climax and was continued in contemparay "social symbolism". Forough Farrokhzad was one of the prominent poet of this current who payed especial attention to social issues in her second part of her works. This study tried to sociologically analyze Forough Farrokhzad poem by applying analytic –descriptive approach. The results indicated that Forough Farrokhzad in her social poems reacted to her era social issues and as a critic was able to express the social inequalities, conflicts corruptions, despotism, poverty, injustice with symbolism and irony in natural and impressive way and implicated a vivid and clear picture from second Pahlavi's society.
- قرآن کریم
- اسماعیلی،امیر، صدرات، ابوالقاسم (1380) جاودانة فروغ فرخزاد، تهران: انتشارات مرجان.
- آرین پور،یحیی(1382) از نیما تا روزگار ما(ج3)،چ هشتم، تهران: انتشارات زوار.
- براهنی، رضا (1371) طلا در مس ( در شعر و شاعری)،تهران: ناشر: نویسنده
- تادیه، ژان- ایو. جامعهشناسی ادبیات و بنیانگذاران آن، ترجمة محمد جعفر پوینده ( 1377). درآمدی بر جامعه شناسی - ادبیات، تهران: انتشارات نقش جهان
- ترابی، علیاکبر(1376) جامعه شناسی ادبیات فارسی،چ اول،تهران: انتشارات فروغ آزادی.
- جلالی، بهروز (1376) در غروبی ابدی(زندگی نامه، مجموعة آثار منثور، مصاحبه ها و نامه های فروغ فرخزاد)،تهران: انتشارات مروارید.
- جلالی، بهروز (1372) جاودانهزیستندراوج ماندن(دربارة فروغ فرخزاد)،تهران:انتشارات مروارید.
- حاتمی،حافظ، نصراصفهانی،محمدرضا،باباصفری،علی اصغر(1388)رویکرد اجتماعی شعر ادیب الممالک فراهانی،مجلۀ جستارهای ادبی، ش 164:161ـ 193
- حسینپورجافی،علی(1387)جریانهایشعریمعاصرفارسیازکودتا(1332)تاانقلاب(1357)، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- حقوقی، محمد (1383) شعر زمان ما(4)فروغ فرخزاد،تهران: انتشارات نگاه
- دستغیب، عبدالعلی(1373) نگاهی به اخوان، تهران: انتشارات مروارید.
- دستغیب، عبدالعلی (1371) گرایشهای متضاد در ادبیات معاصر ایران، تهران: انتشارات خنیا
- روزبه، محمدرضا(1383) شرح، تحلیل و تفسیر شعر نو فارسی، تهران: انتشارات حروفیه.
- زرقانی،مهدی(1391) چشمانداز شعر معاصرفارسی، تهران: نشر ثالث
- زرینکوب، عبدالحسین(1388)آشنایی با نقد ادبی، تهران: انتشارات سخن
- سلیم، غلامرضا (1377) جامعهشناسی ادبیات، تهران: انتشارات توس.
- شفعییکدکنی، محمدرضا(1391) تازیانههای سلوک، تهران: انتشارات آگاه.
- شفعییکدکنی، محمدرضا (1383) ادوار شعر فارسی (از مشروطیت تا سقوط سلطنت)، چ پنجم،تهران: انتشارات سخن.
- شفعییکدکنی، محمدرضا (1374) مفلس کیمیا فروش،نقد و تحلیل شعر انوری،چ دوم، تهران: انتشارات سخن.
- شفعییکدکنی، محمدرضا (1386) زمینۀ اجتماعی شعر فارسی، تهران: انتشارات اختران و زمانه
- شمیسا، سیروس (1372) نگاهی به فروغ،چ اول،تهران: انتشارات مروارید.
- شهیدی، سید جعفر(1365) شعر و اثر آن در اجتماع، فصلنامۀ رشد ادب فارسی، سال دوم، ش 2 صص 6ـ10
- طاهباز، سیروس(1376) زنی تنها (دربارة فروغ فرخزاد)، تهران: انتشارات زریاب.
- فرخزاد،فروغ (1383) با مقدمه شجاعالدین شفا، تهران: مؤسسۀ مرزفکر.
- فرسار، احمد(1377) جامعهشناسی:اصول،مبانی و نظریه پردازان، تهران: نشر اوحدی.
- کلیا شتورینا،ور، ا.ب شعر نو در ایران، ترجمه همایونتاج طباطبایی(1380). تهران: انتشارات نگاه.
- کراچی،روحانگیز(1383) فروغ فرخزاد(همراه با کتابشناسی)،تهران: انتشارات داستان سرا.
- گلدمن، لوسین. جامعهشناسی ادبیات( دفاع از جامعه شناسی رمان)، ترجمه محمد جعفر پوینده( 1371). تهران، نشر هوش و ابتکار.
- لوونتال،لئو. جامعهشناسی ادبیات، ترجمۀ محمدرضا شادرو(1381). مجلۀ جامعهشناسی ایران، دورۀ چهارم، ش 1: 117 ـ136
- محسنی،منوچهر، کوثری، مسعود(1378) وضعیت تحقیقات اجتماعی ـ فرهنگی در ایران،تهران: انتشارات رسانش
- مختاری، محمد (1372) انسان در شعر معاصر، تهران: انتشارات توس
- ولک، رنه. تاریخ نقد جدید (ج 4،ب 1) ،ترجمة سعید ارباب شیروانی( 1377). تهران، انتشارات نیلوفر.
_||_