بررسی مبانی دینی زیبائی گرائی مُد در پوشش و آرایش زنان

محورهای موضوعی : دین، مذهب و فقه

سید حسام الدین حسینی ¹ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، گروه علوم قرآن و حدیث، اهواز، ایران.)
فاطمه خرمایی ² (دانشگاه اصول دین دزفول، گروه علوم قرآن و حدیث، دزفول، ایران.)

تاریخ دریافت : 1394/08/09 تاریخ پذیرش : 1395/02/14 تاریخ انتشار : 1395/04/01

کلید واژه: پوشش, مبانی دینی, زیبایی گرائی مد, آرایش زنان, religious bases, fashion aesthetics, dressing, women make up,

چکیده مقاله :

مدگرایی در پوشش و آرایش از موضوعات اجتماعی است که پیامدهای آن به خصوص در قرن حاضر بسیاری از جوامع را متأثر ساخته است. مدگرائی افراطی می تواند موجب تخریب بافت سنتی اجتماع گردد. تمایل به پیروی از الگو از علل مدگرایی محسوب می گردد. آنچه در موضوع این نوشتار اهمیت دارد و از اهداف آن شمرده می شود، تبیین الگوهای رفتاری شخصیت های دینی و اسلامی در خصوص موضوع پوشش و آراستگی و ارائه مصادیقی از آن در جامعه زنان، است. همچنین تبیین ضرورت عدم پیروی از الگوهای پوشش و آرایش زنان غیرمسلمانان جهت پیشگیری از افتادن در دام مدگرایی افراطی و تشویق جوانان به پیروی از هنجارهای اجتماعی بومی فرهنگ خود و تأثیرپذیری از فضای خانواده، و ارائه الگوئی سالم در مقابل الگوهای ناسالم و ناهمگون با فرهنگ دینی و بومی جامعه از جمله اهداف این تحقیق است. در بررسی های انجام شده معلوم شد از عوامل مدگرائی، تنوع طلبی و حس زیبایی طلبی است. علاوه بر این، تبلیغات وسیع دنیای سرمایه داری برای ترویج فرهنگ مصرف گرایی، از موجبات گسترش مدگرایی است. در میانه این تبلیغات، هویت زن مورد هجمه واقع شده که این مسئله، نیاز روزافزون به توجه به آموزه های اسلام درباره حجاب و حریم زن را یادآور می شود. از جمله عوامل درونی گرایش به مد تمایل به تفاخر است که قرآن کریم از آن به تبرّج یاد کرده و از آن پرهیز می دهد. رسانه های متعدد دنیای امروز، نیازهای ذاتی انسان به خصوص حجاب زن را مورد هدف قرار داده و فرهنگ برهنگی را تبلیغ می کنند که این امر در بستر مدگرایی در حال انجام است. پیامدهای مدگرایی را می توان در مصرف گرایی و اسراف، کم رنگ شدن نقش سازنده زن مسلمان، گسترش فساد، و به حاشیه رفتن سبک اصیل زندگی اسلامی خلاصه کرد. بررسی آسیب های ناشی از مدگرایی و ریشه یابی آنها و تشخیص ضرورتهای توجه به این امر و یافتن راهکارهای اصلاح وضع موجود از اهداف مقاله حاضر است.

چکیده انگلیسی:

Fashion in dressing and make up is one of the social issues that affected many communities especially in the current century. The extreme fashion could lead to the destruction of the traditional social texture. Tendencies to follow the model were considered as the fashion reasons. The research was intended to explain the behavioral patterns of the Islamic and religious characters with respect to dressing and beautification and provide some examples in the women society. The research method was a descriptive – analytical approach and referred to written sources in addition to Quran verses and traditional interpretation written by contemporaries. Diversitism and esthetics beauty seeking were considered as fashionism correlated variables. In addition to such variables, the capitalistic widespread advertisement for consumerism also was taken as other cause for stylist fashion. Multiple medias today, targeted human natural needs especially hijab(veiling coverage) as dotty and culture and trying to expand and develop the nudity in the context of the ongoing fashion. Fashion trends tend to self glorification that the Holy Quran has mentioned it and avoid its adornment.

منابع و مأخذ:

- قرآن کریم.

- ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله (1404). شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، محمد ابوالفضل‏ ابراهیم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏،قم‏. 

- ابن أبی جمهور، محمد بن زین الدین (1405). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، تحقیق: مجتبی عراقی، دار سیدالشهداء للنشر، قم.    

- ابن بابویه، محمد بن على (1372). عیون اخبار الرضا، مستفید و غفارى،نشر صدوق‏، تهران‏، چاپ اول. 

- ابن حیون، نعمان بن محمد (1385). دعائم الإسلام‏، آصف‏ فیضی، مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏، قم‏، چاپ دوم‏. 

- ابن منظور، محمد بن مکرم (1414). لسان العرب، دار صادر، بیروت، چاپ سوم. ج1، ص298.

- بابایى، احمد على (1382). برگزیده تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ سیزدهم.          

- بروجردی، آقاحسین (1386). جامع احادیث الشیعة، انتشارات فرهنگ سبز، تهران، چاپ اول. 

- پاینده، ابو القاسم (1382). نهج الفصاحة، دنیاى دانش‏، تهران‏، چاپ چهارم‏.                                               

- پشمی، منیر (1387). «نحوه پوشش و حضور اجتماعی زنان»، فصلنامه بانوان شیعه،شماره16.   

- حر عاملی، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعة، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم.

- دیلمى، حسن بن محمد (1412). إرشاد القلوب إلى الصواب( للدیلمی)، الشریف الرضی‏، قم‏، چاپ اول‏.

- رضایی، محمدحسین ( 1382). «تحلیل جامعه شناختی پوشش اسلامی»، فصلنامه مصباح،شماره46.       

- رفعت جاه، مریم (1386). «هویت انسانی زن در چالش آرایش و مد»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، شماره38.

- شعیری، محمد بن محمد (بی تا). جامع الأخبار( للشعیری)،، مطبعة حیدریة، نجف، چاپ اول‏.

- طاهری نیا، احمد (1387). «پوشش و آرایش از دیدگاه اسلام»، فصلنامه طهورا، شماره1.         

- طباطبائی، سیدمحمدحسین (1374). تفسیر المیزان، ترجمه: موسوی همدانی، سیدمحمدباقر،انتشارات اسلامی، قم. 

- طبرسى، حسن بن فضل (1364). مکارم الاخلاق، مترجم: میر باقرى، ابراهیم‏، ناشر فراهانى‏، تهران‏، چاپ دوم‏.  

- طبرسى، حسن بن فضل‏ (1412/1370). مکارم الأخلاق‏، الشریف الرضى‏، قم‏، چاپ چهارم.

 - طبرسى، على بن حسن (1344).‏ مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، المکتبة الحیدریة، چاپ دوم‏.

- طبرسی، احمد بن علی (1403). الإحتجاج علی أهل اللجاج، نشر مرتضی، مشهد، چاپ اول. 

- طوسی، محمد بن الحسن (1411). الغیبة، دارالمعارف الإسلامیة، قم، چاپ اول.

- عمید،حسن (1389). فرهنگ فارسی عمید، راه رشد، تهران، چاپ اول.                              

- کلینى، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، غفارى على اکبر و آخوندى، محمد، دار الکتب الإسلامیة، تهران‏، چاپ چهارم‏‏.

- مجلسی، محمدباقر (1403). بحارالأنوار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم.          

- مطهری، مرتضی (1391). مسأله حجاب، نشر صدرا، تهران، چاپ101.

- مغربی، نعمان بن محمد (1385). دعائم الإسلام، تحقیق: آصف فیضی، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ دوم.

- مهدی زاده، حسین (1382). حجاب شناسی چالش ها و کاوش های جدید، موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت(ع)، قم. 

- موسوی، سید حسن (1392). آراستگی و مدگرایی، دفتر نشر معارف، قم، چاپ اول.    

- نعمانی، محمد بن ابراهیم (1362). الغیبة، ترجمه: احمد فهری زنجانی، دارالکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم. 

- نوری همدانی، حسین (1384). جایگاه بانوان در اسلام، انتشارات مهدی موعود(عج)، قم، چاپ چهارم.

- نوری، حسین بن محمد تقی (1408)‏. مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏، قم‏، بی جا.

- نوری، علی رضا (1381). «معیارهای اسلامی پوشش زنان و الگوی مصرف آن»، مجله پژوهش های حقوق اسلامی،شماره 8 و 9. 

- هاشم زاده، حسین (1389). «بررسی پدیده مد و مدگرایی»، خبرگزاری فارس، شماره 8910050463، مورخ 6/10/1389.  

- واگو، استفان. درآمدی بر تئوری ها و مدل های تغییرات اجتماعی، ترجمه: احمدرضا غروی زاد (1373). انتشارات جهاد دانشگاهی، قم.

- وندرزندن، جیمز ویلفرید. روانشناسی رشد، ترجمه: حمزه گنجی (1386). مؤسسه نشرساولان، تهران، چاپ سوم. 

- پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه ای(مد ظله العالی)(17/04/1383؛). بیانات رهبر انقلاب، در دیدار جوانان و دانشجویان دانشگاه‎‎های استان همدان  http://khamenei.ir.