اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی مثبت‌نگر بر شادکامی زناشویی، امید و بهزیستی اجتماعی زنان در آستانه طلاق

محورهای موضوعی : روانشناسي اجتماعي

اسما فولادی ¹ (استادیار، گروه روانشناسی، موسسه آموزش عالی تابران، مشهد، ایران)
مریم شکری ² (کارشناس ارشد، گروه روانشناسی، واحد علوم و تحقیقات بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/01/27 تاریخ پذیرش : 1401/03/22 تاریخ انتشار : 1401/01/01

کلید واژه: ذهن‌آگاهی مثبت‌نگر# شادکامی زناشویی#امید#بهزیستی اجتماعی#طلاق,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی مثبت‌نگر بر شادکامی زناشویی، امید و بهزیستی اجتماعی زنان در آستانه طلاق انجام شد. این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه‌های آزمایش و کنترل بود. جامعه پژوهش زنان در آستانه طلاق مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره منطقه سه شهر تهران در فصل‌های بهار و تابستان سال 1400 بودند. نمونه پژوهش 40 نفر بودند که پس از بررسی ملاک‌های ورود به مطالعه با روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب و به روش تصادفی در دو گروه مساوی شامل گروه‌های آزمایش و کنترل (هر گروه 20 نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش 8 جلسه 90 دقیقه‌ای هفته‌ای دو جلسه به مدت یک ماه تحت آموزش گروهی ذهن‌آگاهی مثبت‌نگر قرار گرفت و در این مدت گروه کنترل آموزشی ندید. داده‌ها با پرسشنامه شادکامی زناشویی (آزرین و همکاران، 1973)، پرسشنامه امید (اسنایدر و همکاران، 1991) و خرده‌مقیاس بهزیستی اجتماعی در مقیاس بهزیستی روانشناختی (کییز و ماگیار-مو، 2003) گردآوری و با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری در نرم‌افزار SPSS-22 تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که روش آموزش گروهی ذهن‌آگاهی مثبت‌نگر باعث تغییر معنادار هر سه متغیر شادکامی زناشویی، امید و بهزیستی اجتماعی زنان در آستانه طلاق در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شد. به عبارت دیگر، روش مداخله مذکور باعث افزایش شادکامی زناشویی، امید و بهزیستی اجتماعی زنان در آستانه طلاق شد (001/0P<). با توجه به نتایج پژوهش حاضر، برنامه‌ریزی برای بهره‌گیری از روش ترکیبی آموزش ذهن‌آگاهی مثبت‌نگر جهت بهبود ویژگی‌های روانشناختی به‌ویژه افزایش شادکامی زناشویی، امید و بهزیستی اجتماعی ضروری است.

چکیده انگلیسی:

The present research was conducted with the aim of determine the effectiveness positive mindfulness education on marital happiness, hope and social well-being of women on the verge of divorce. This study in terms of purpose was applied and in terms of implementation method was quasi-experimental with pre-test-post-test design with experimental and control groups. The research population was women on the verge of divorce referred to counseling centers in the third district of Tehran in the spring and summer of year 1400. The sample consisted of 40 people who were selected after reviewing the inclusion criteria by the available sampling method and randomly were assigned into two equal groups including experimental and control groups (20 people in each group). The experimental group underwent 8 sessions of 90 minutes two weekly sessions for one month by positive mindfulness group education and during time the control group did not receive any education. Data were collected by marital happiness questionnaire (Azrin et al, 1973), hope questionnaire (Snyder et al, 1991) and social well-being subscale in psychological well-being scale (Keyes and Magyar-Moe, 2003) and by were analyzed by multivariate analysis of covariance in software SPSS-22. The results showed that the positive mindfulness group education method caused a significant change in all three variables of marital happiness, hope and social well-being of women on the verge of divorce in the experimental group in compared to the control group. In the other words, the mentioned intervention method led to increase the marital happiness, hope and social well-being of women on the verge of divorce (P<0.001). According to the results of the present study, planning is necessary to use the combined method of positive mindfulness group education to improve psychological characteristics, especially increasing marital happiness, hope and social well-being.

منابع و مأخذ:

ایزدآبادی، زهرا؛ بلوردی، محدثه و ایمانی گوغری. (1399). اثربخشی آموزش فراشناخت و ذهن‌آگاهی بر بهزیستی اجتماعی و امید به زندگی پرستاران. نشریه روان‌پرستاری، 8(5)، 24-14.

بهجت، آزیتا؛ محمدآبادی، فاطمه؛ اعزازی بجنوردی، المیرا؛ چنارانی، حسین و اسمعیلی، مهسا. (1399). تاثیر زوج درمانی مثبت‌نگر بر شادکامی زناشویی، صمیمیت زناشویی و اضطراب اجتماعی زوجین متقاضی طلاق. مجله روانشناسی اجتماعی، 13(55)، 99-89.

پارسایی، سارا؛ فولادی، اسما؛ چنارانی، حسین و حاتمی‌پور، خدیجه. (1398). تاثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی بر استرس، سازگاری زناشویی و بهزیستی اجتماعی در پرستاران. مجله روانشناسی اجتماعی، 13(53)، 35-25.

ثناگوی محرر، غلامرضا؛ شیرازی، محمود؛ میرشرف‌الدین، علیرضا و میری قلعه‌نو، زهرا. (1399). تاثیر آموزش بهزیستی روانشناسی بر امید به زندگی، بهزیستی روانشناختی و اضطراب اجتماعی در مادران دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی. مجله روانشناسی اجتماعی، 14(56)، 22-13.

حمید، نجمه؛ ابافت، حمیده؛ بنی‌طی، عباس. (1397). تاثیر آموزش مهارت‌های ارتباطی و حل مساله مذهب‌محور بر رضایت زناشویی زنان در آستانه طلاق. مجله مطالعات زن و خانواده، 6(1)، 195-177.

رنجبر نوشری، فرزانه؛ بشرپور، سجاد؛ حاجلو، نادر و نریمانی، محمد. (1396). مقایسه اثربخشی مداخله مبتنی بر روانشناسی مثبت‌نگر و آموزش یکپارچه شایستگی‌های هیجانی بر بهزیستی اجتماعی، هیجانی و روانشناختی. مجله شناخت اجتماعی، 6(2)، 38-21.

سعیدی، میرمجید؛ گلزاری، محمود؛ برجعلی، احمد و صادق‌پور، آتوسا. (1395). اثربخشی آموزش خوش‌بینی بر میزان افسردگی و رضایت از زندگی زنان در آستانه طلاق. مجله اسلام و پژوهش‌های روانشناختی، 2(4)، 70-55.

سهرابی اسمرود، فرامرز و جعفری روشن، فریبا. (1395). اثربخشی روان‌درمانی گروهی مثبت‌نگر بر تاب‌آوری، شادکامی و سلامت عمومی زنان دارای همسر وابسته به مواد مخدر. مجله پژوهش‌نامه روانشناسی مثبت، 2(1)، 45-31.

عقیلی، سیدمجتبی و محسنی، صباح. (1396). مقایسه اثربخشی ذهن‌آگاهی و روان‌درمانی مثبت‌گرا بر سرمایه‌های روانشناختی دانشجویان دانشگاه آزاد گرگان. فصلنامه دستاوردهای روانشناسی بالینی، 3(4)، 392-377.

قدم‌پور، عزت‌اله؛ مرادی‌زاده، سیروس و شاه‌کرمی، محمد. (1397). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر افزایش شادکامی و بهبود کیفیت زندگی سالمندان. فصلنامه روانشناسی پیری، 4(1)، 38-27.

نامنی، ابراهیم و مذهب یوسفی، آزاده. (1398). اثربخشی تلفیق روش‌های درمان پذیرش و تعهد و ذهن‌آگاهی بر انعطاف‌پذیری شناختی و نگرش‌های ناکارآمد دختران نوجوان بی‌سرپرست. مجله پژوهش‌های روانشناسی بالینی و مشاوره، 9(2)، 27-5.

یزدانی، محمد و اسماعیلی، مریم. (1398). اثربخشی برنامه آموزشی ذهن‌آگاهی مثبت بر پاسخ به تنیدگی و علائم افسردگی نوجوانان پسر دارای نشانه‌های افسردگی. مجله روانشناسی، 23(2)، 216-199.

یزدانی، محمد؛ اسماعیلی، مریم و نامداری، کوروش. (1396). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی مثبت بر خودشفقت‌ورزی نوجوانان پسر دارای نشانه‌های افسردگی. مجله پژوهش‌نامه روانشناسی مثبت، 4(4)، 76-65.

Allen, J. G., Romate, J., & Rajkumar, E. (2021). Mindfulness-based positive psychology interventions: a systematic review. BMC Psychology, 9(116), 1-18.

Altinay, L., Song, H., Madanoglu, M., & Wang, X. L. (2019). The influence of customer-to-customer interactions on elderly consumers’ satisfaction and social well-being. International Journal of Hospitality Management, 78, 223-233.

Archbold, C. A., Mrozla, T., Huynh, C., Dahle, T. O., Robinson, C., & Marcel, A. (2018). Resident interaction and social well-being in an oil boomtown in western North Dakota. The Social Science Journal, 55(4), 463-472.

Azrin, N. H., Naster, B. J., & Jones, R. (1973). Reciprocity counseling: A rapid learning based procedure for marital counseling. Behavior Research Therapy, 11(4), 365-382.

Bekhet, A. K. (2017). Positive thinking training intervention for caregivers of persons with autism: Establishing fidelity. Archives of Psychiatric Nursing, 31(3), 306-310.

Benoit, V., & Gabola, P. (2021). Effects of positive psychology interventions on the well-being of young children: A systematic literature review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(12065), 1-12.

Cox, R. B., Brosi, M. W., Spencer, T., & Masri, K. (2021). Hope, stress and post-divorce child adjustment: Development and evaluation of the co-parenting for resilience program. Journal of Divorce & Remarriage, 62(2), 144-163.

DeLongis, A., & Zwicker, A. (2017). Marital satisfaction and divorce in couples in stepfamilies. Current Opinion in Psychology, 13, 158-161.

Eijkholt, M., & Sparling, A. (2019). Health, honesty and happiness: Authenticity and anonymity in social media participation of individuals with multiple sclerosis. Multiple Sclerosis and Related Disorders, 27, 121-126.

Feig, E. H., Celano, C. M., Massey, C. N., Chung, W. J., Romero, P., Harnedy, L. E., & Huffman, J. C. (2021). Association of midlife status with response to a positive psychology intervention in patients with acute coronary syndrome. Journal of the Academy of Consulation-Liaison Psychiatry, 62(2), 220-227.

Fruh, S. M., Taylor, S. E., Graves, R. J., Hayes, K., McDermott, R., Hauff, C., & et al. (2021). Relationships among hope, body satisfaction, wellness habits, and stress in nursing students. Journal of Professional Nursing, 37(3), 640-647.

Goktas, S., Camdeviren, E. K., Gezginci, E., & Kosucu, S. N. (2019). Social support perceptions and hope levels of patients waiting for organ transplantation. Transplantation Proceedings, 51(7), 2245-2249.

Heineke, A. J., & Vera, E. M. (2022). Beyond language and academics: Investigating teachers' preparation to promote the social-emotional well-being of emergent bilingual learners. Journal of Teacher Education, 73(2), 145-158.

Hut, M., Glass, C. R., Degnan, K. A., & Minkler, T. O. (2021). The effects of mindfulness training on mindfulness, anxiety, emotion dysregulation, and performance satisfaction among female student-athletes: The moderating role of age. Asian Journal of Sport and Exercise Psychology, 1(2), 75-82.

Ivtzan, I., & Lomas, T. (2016). Mindfulness in positive psychology: The science of meditation and wellbeing. London: Routledge/Taylor & Francis Group Publisher.

Ivtzan, I., Young, T., Martman, J., Jeffrey, A., Lomas, T., Hart, R., & Eiroa-Orosa, F. J. (2016). Integrating mindfulness into positive psychology: A randomised controlled trial of an online positive mindfulness program. Mindfulness, 7(6), 1396-1407.

Kamp Dush, C. M., & Taylor, M. G. (2012). Trajectories of marital conflict across the life course: Predictors and interactions with marital happiness trajectories. Journal of Family Issues, 33(3), 341-368.

Keyes, C. L. M., & Magyar-Moe, J. L. (2003). The measurement and utility of adult subjective well-being. Positive psychological assessment: A handbook of models and measures. Edited by S. J. Lopez and R. Snyder. Washington, DC: American Psychological Association.

Klurfeld, Z. B., Buqo, T., Sanderson, W. C., & Ward-Ciesielski, E. F. (2020). Comparing the nature of grief and growth in bereaved, divorced, and unemployed individuals. Journal of Affective Disorders, 274, 1126-1133.

Kolodziej-Zaleska, A., & Przybyla-Basista, H. (2016). Psychological well-being of individuals after divorce: the role of social support. Current Issues in Personality Psychology, 4(4), 206-216.

Lawrence, E. M., Rogers, R. G., Zajacova, A., & Wadsworth, T. (2019). Marital happiness, marital status, health, and longevity. Journal of Happiness Studies, 20, 1539-1561.

Lewis, E. M., Heimberg, R. G., Gilroy, S. P., & Buckner, J. D. (2021). The impact of brief mindfulness training on postevent processing among individuals with clinically elevated social anxiety. Behavior Therapy, 52(4), 785-796.

Lomas, T., Medina, J. C., Ivtzan, I., Rupprecht, S., Hart, R., & Orosa, F. J. E. (2017). The impact of mindfulness on wellbeing and performance in the workplace: An inclusive systematic review of the empirical literature. European Journal of Work and Organizational Psychology, 26(4), 1-52.

Lopes, M. P., DaPalma, P. J., Garcia, B. C., & Gomes, C. (2016). Training for happiness: The impacts of different positive exercises on hedonism and eudaemonia. Springer Plus, 5(744), 1-9.

Malboeuf-Hurtubise, C., Taylor, G., Lefrancois, D., & Lacourse, E. (2018). The impact of a mindfulness-based intervention on happiness: A reflection on the relevance of integrating a positive psychology framework within mindfulness research in youth. International Journal of Applied Positive Psychology, 2, 23-37.

Munoz, R. T., Hoppes, S., Hellman, C. M., Brunk, K. L., Bragg, J. E., & Cummins, C. (2016). The effects of mindfulness meditation on hope and stress. Research on Social Work Practice, 28(6), 696-707.

O'Connor, M., O'Reily, G., Murphy, E., Connaughton, L., Hoctor, E., & McHugh, L. (2021). Resilience mediates the cross-sectional relationship between mindfulness and positive mental health in early adolescence. Journal of Contextual Behavioral Science, 21, 171-175.

Seaman, H., & Giles, P. (2021). Supporting children's social and emotional well-being in the early years: An exploration of practitioners' perceptions. Early Child Development and Care, 191(6), 861-875.

Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, S. A., Sigmon, S., & et al. (1991). The will and the ways: Development and validation of an individual differences measure of hope. Journal of Personality Social Psychology, 60(4), 570-585.

Wood, L., Kamper, D., & Swanson, K. (2018). Spaces of hope? Youth perspectives on health and wellness in indigenous communities. Health & Place, 50, 137-145.