مدل‌یابی تاب‌آوری بر اساس ویژگی‌های شخصیتی و هوش اجتماعی با میانجی‌گری هوش معنوی در بیماران قلبی

محورهای موضوعی : روانشناسي اجتماعي

سیده اعظم حسینی لردگانی ¹ , مریم چرامی ²

1 - گروه روانشناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران
2 - گروه روانشناسی، واحد شهرکرد، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرکرد، ایران

تاریخ دریافت : 1399/12/24 تاریخ پذیرش : 1400/04/12 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: تاب‌آوری# ویژگی‌های شخصیتی# هوش اجتماعی#هوش معنوی,

چکیده مقاله :

تاب‌آوری نقش مهمی در سلامت و کیفیت زندگی دارد و از عوامل موثر بر آن می‌توان به ویژگی‌های شخصیتی، هوش اجتماعی و هوش معنوی اشاره کرد. در نتیجه، پژوهش حاضر با هدف بررسی مدل‌یابی تاب‌آوری بر اساس ویژگی‌های شخصیتی و هوش اجتماعی با میانجی‌گری هوش معنوی در بیماران قلبی انجام شد. طرح پژوهش مقطعی از نوع همبستگی بود. جامعه پژوهش بیماران قلبی مراجعه‌کننده به کلینیک‌های درمانی شهر اصفهان در سال 1399 بودند که بر اساس جدول کرجسی و مورگان از میان آنها تعداد 384 نفر با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس تاب‌آوری (کونور و دیویدسون، 2003)، پرسشنامه ویژگی‌های شخصیتی (کاستا و مک‌کری، 1992)، مقیاس هوش اجتماعی ترومسو (سیلورا و همکاران، 2001) و مقیاس هوش معنوی (آمرام و درایر، 2007) بودند. داده‌ها با روش مدل‌یابی معادلات ساختاری از نوع تحلیل مسیر در نرم‌افزارهای SPSS-23 و LISREL-8.8 تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که مدل تاب‌آوری بر اساس ویژگی‌های شخصیتی و هوش اجتماعی با میانجی‌گری هوش معنوی برازش مناسبی داشت و روان‌رنجورخویی، برون‌گرایی، گشودگی، وجدان‌گرایی و هوش اجتماعی بر هوش معنوی و تاب‌آوری اثر معنادار مستقیم داشتند (05/0>P)، اما توافق‌پذیری بر هوش معنوی و تاب‌آوری اثر معناداری نداشت (05/0<P). علاوه بر آن، هوش معنوی بر تاب‌آوری اثر معنادار مستقیم داشت (05/0>P). همچنین، روان‌رنجورخویی، برون‌گرایی، گشودگی، وجدان‌گرایی و هوش اجتماعی از طریق هوش معنوی بر تاب‌آوری اثر معنادار غیرمستقیم داشتند (05/0>P). با توجه به نتایج پژوهش حاضر، برنامه‌ریزی جهت بهبود تاب‌آوری در بیماران قلبی ضروری است و متخصصان و درمانگران حوزه سلامت می‌توانند از طریق کاهش روان‌رنجورخویی و افزایش برون‌گرایی، گشودگی، وجدان‌گرایی و هوش اجتماعی میزان تاب‌آوری در بیماران قلبی را بهبود بخشند.

چکیده انگلیسی:

The resilience has an important role in health and quality of life and from the effective factors can be noted to personality traits, social intelligence and spiritual intelligence. As a result, present research was conducted aim to investigate the modeling of resilience based on personality traits and social intelligence with mediated by spiritual intelligence in cardiac patients. The research design was cross-sectional from type of correlational. The study population was cardiac patients referred to medical clinics of Isfahan city in 2020 year, which based on Krejcie and Morgan table number of 384 people were selected by simple random sampling method. The research tools were the resilience scale (Connor and Davidson, 2003), personality traits questionnaire (Costa and McCrae, 1992), Tromso social intelligence scale (Silvera and et al, 2001) and spiritual intelligence scale (Amram and Dryer, 2007). Data were analyzed by structural equation modeling with path analysis method in SPSS-23 and LISREL-8.8 software. Findings showed that the resilience model based on personality traits and social intelligence with mediated by spiritual intelligence had a good fit and neuroticism, extraversion, openness, conscientiousness and social intelligence had a significant direct effect on spiritual intelligence and resilience (p < 0.05), but agreeableness did not have a significant effect on spiritual intelligence and resilience (P>0.05). In addition, spiritual intelligence had a significant direct effect on resilience (p < 0.05). Also, neuroticism, extraversion, openness, conscientiousness and social intelligence through spiritual intelligence had a significant indirect effect on resilience (p < 0.05). According to the results of the present study, planning is essential to improve resilience in heart patients and health professionals and therapists can improve resilience in heart patients by reducing neuroticism and increasing extraversion, openness, conscientiousness and social intelligence.

منابع و مأخذ:

ایزدآبادی، بهروز؛ رضایی، آذرمیدخت و سروقد، سیروس. (1395). رابطه ویژگی‌های شخصیتی و تاب‌آوری با تفاهم جنسی مردان متاهل زندانی. مجله روان‌شناسی اجتماعی، 10(39)، 93-79.

بایرامی، شهناز. (1395). بررسی رابطه هوش اخلاقی، هوش معنوی، هوش اجتماعی و هوش هیجانی دانشجویان شهرستان مراغه. قم، دومین همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی ایران.

پارسایی، سارا؛ حقیقت، سارا و عاشوری، جمال. (1397). نقش انگیزش پیشرفت، صفات شخصیت و سرسختی روانشناختی در پیش‌بینی اضطراب اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر. مجله روان‌شناسی اجتماعی، 12(47)، 103-91.

رزقی شیرسوار، هادی؛ عموئی، عبدالایمان و موسوی، میرمحمد. (1395). ارائه مدل ساختاری رابطه هوش معنوی، هوش هیجانی و رفتار شهروندی سازمانی با سازگاری شغلی کارکنان (هیات علمی و غیرهیات علمی) دانشگاه علوم پزشکی بابل. مجله مدیریت بهداشت و درمان، 7(4)، 63-53.

زردشتیان، شیرین؛ کریمی، جواد و حسینی، مریم. (1397). تبیین رابطه هوش معنوی و پرخاشگری با ملاحظه نقش میانجی تاب‌آوری در بین کنگ‌فوکاران آسیایی. مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، 5(1)، 62-55.

سلطانی، نرگس؛ قیامی‌راد، امیر و دانا، امیر. (1398). رابطه ویژگی‌های شخصیتی و تاب‌آوری در موفقیت ورزشی با میانجی‌گری ذهن‌آگاهی. فصلنامه پژوهش‌های نوین روانشناختی، 14(55)، 120-99.

شهبازیان خونیق، آرش، حسنی، امید و شیخعلی‌زاده، سیاوش. (1399). نقش هوش اجتماعی و تاب‌آوری در احتمال خودکشی دانش‌آموزان. مجله راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 13(5)، 470-463.

صدیقی ارفعی، فریبرز؛ یزدخواستی، علی و نادی راوندی، مریم. (1393). پیش‌بینی‌پذیری میزان تاب‌آوری بر اساس هوش معنوی در دانشجویان و دین‌پژوهان. مجله فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 4(3)، 390-373.

کاویانی، زینب؛ بختیارپور، سعید؛ حیدری، علیرضا؛ عسگری، پرویز و افتخارصعادی، زهرا. (1399). بررسی تاثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر تاب‌آوری و نگرش‌های ناکارآمد زنان مبتلا به ام‌اس شهر تهران. مجله دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 21(1)، 92-84.

میرزاخانی، پرویز؛ دلاور، علی و مکوندی، بهنام. (1393). بررسی رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی با هوش معنوی در اعضاء باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 4(1)، 157-129.

ناظمی، معصومه؛ نیازآذری، کیومرث و جباری، نگین. (1399). ارائه مدل هوش اجتماعی و هوش مالی بر کیفیت زندگی با نقش میانجی مدیریت ریسک در معلمان خراسان شمالی. مجله روان‌شناسی اجتماعی، 13(55)، 142-133.

نریمانی، محمد و غفاری، مظفر. (1394). نقش هوش اخلاقی و اجتماعی در پیش‌بینی تاب‌آوری و کیفیت زندگی والدین کودکان دارای ناتوانی یادگیری. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 5(2)، 128-106.

نصراصفهانی، نرگس و اعتمادی، احمد. (1391). رابطه ویژگی‌های شخصیتی با هوش معنوی و کیفیت زندگی در دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی. مجله پژوهش و سلامت، 2(2)، 235-226.

Alkhaldi, H. S., & Alkhutaba, M. Y. (2018). Spiritual and social intelligence among university students in the light of some variables: A comparative study. International Journal of Psychology and Behavioral Sciences, 8(5), 81-95.

Amram, Y., & Dryer, C. (2007). Integrated spiritual intelligence scale: The development and preliminary validation of the integrated spiritual intelligence scale (ISIS). Palo Alto, CA: Working Paper presented to Institute of Transpersonal Psychology.

Bartz, D. E. (2018). Resilience, realistic optimism, and social intelligence: Anchors for managers’ career success. International Journal of Humanities and Social Science, 8(12), 35-41.

Bowe, S. N., & Villwock, J. A. (2020). Does gender impact personality traits in female versus male otolaryngology residents and faculty? The American Journal of Surgery, 220(5): 1213-1218.

Brown, M. I., Ratajska, A., Hughes, S. L., Fishman, J. B., Huerta, E., & Chabris, C. F. (2019). The social shapes test: A new measure of social intelligence, mentalizing, and theory of mind. Personality and Individual Differences, 143, 107-117.

Bucher, M. A., Suzuki, T., & Samuel, D. B. (2019). A meta-analytic review of personality traits and their associations with mental health treatment outcomes. Clinical Psychology Review, 70, 51-63.

Carragher, J., & Gormley, K. (2017). Leadership and emotional intelligence in nursing and midwifery education and practice: a discussion paper. Journal of Advanced Nursing, 73(1), 85-96.

Connor, K. M., & Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new resilience scale: The Conner-Davidson resilience scale (CD–RISC). Depression and Anxiety, 18(2), 76-82.

Deng, Q., Zheng, B., & Chen, J. (2020). The relationship between personality traits, resilience, school support, and creative teaching in higher school physical education teachers. Frontiers in Psychology, 11(568906): 1-11.

Devi, R. K., Rajesh, N. V., & Devi, M. A. (2017). Study of spiritual intelligence and adjustment among arts and science college students. Journal of Religion and Health, 56(3), 828-838.

Gong, Y., Shi, J., Ding, H., Zhang, M., Kang, C., Wang, K., & et al. (2020). Personality traits and depressive symptoms: The moderating and mediating effects of resilience in Chinese adolescents. Journal of Affective Disorders, 265, 611-617.

Hatami, A., Mahmoudi, R., HafeziNia, D., Rasouli Badrani, M., & Salehi Kamboo, M. (2019). The relationship between spiritual intelligence and resilience with self-efficacy of clinical performance in nurses working in Shoushtar educational hospitals. Journal of Research in Medical and Dental Science, 7(3), 8-13.

Kaur, D., Sambasivan, M., & Kumar, N. (2015). Impact of emotional intelligence and spiritual intelligence on the caring behavior of nurses: a dimension-level exploratory study among public hospitals in Malaysia. Applied Nursing Research. 28(4), 293-298.

Kong, L., Zhang, N., Yuan, C., Yu, Z., Yuan, W., & Zhang, G. (2021). Relationship of social support and health-related quality of life among migrant older adults: The mediating role of psychological resilience. Geriatric Nursing, 42(1), 1-7.

Kozako, A. M. F., Safin, S. Z., & Abdul Rahim, A. R. (2013). The relationship of big five personality traits on counterproductive work behavior among hotel employees: an exploratory study. Procedia Economics and Finance, 7, 181-187.

Liang, H., Luo, S., Chen, X., Lu, Y., Liu, Z., & Wei, L. (2020). Effects of tai chi exercise on cardiovascular disease risk factors and quality of life in adults with essential hypertension: A meta-analysis. Heart & Lung, 49(4), 353-363.

Mahasneh, A. M., Shammout, N. A., Alkhazaleh, Z. M., Al-Alwan, A. F., & Abu-Eita, J. D. (2015). The relationship between spiritual intelligence and personality traits among Jordanian university students. Psychology Research and Behavior Management, 8, 89-97.

Pant, N., & Srivastava, S. K. (2019). The impact of spiritual intelligence, gender and educational background on mental health among college students. Journal of Religion and Health, 58(1), 87-108.

Ryan, K. A., Han, P., Zhang, Y., Marshall, D. F., Yocum, A. K., Mclnnis, M. G., & Zollner, S. (2021). Stability of personality traits in bipolar disorder: Findings from a longitudinal cohort. Journal of Affective Disorders, 283, 1-10.

Saban, K. L., Tell, D., & Janusek, L. (2019). Resilience in African American women at risk for cardiovascular disease: An exploratory study. Journal of Urban Health, 96(1), 44-49.

Silvera, D. H., Martinussen, M., & Dahl, T. I. (2001). The Tromso social intelligence scale, a self-report measure of social intelligence. Scandinavian Journal of Psychology, 42(4), 313-319.

Simak, V. F., Fitriyani, P., & Setiawan, A. (2019). The relationships between risky sexual practices and spiritual intelligence of adolescents in Indonesia. Comprehensive Child and Adolescent Nursing, 42(1), 73-81.

Vander Meulen, E., Vander Velden, P. G., Setti, I., & Van Veldhoven, M. J. P. M. (2018). Predictive value of psychological resilience for mental health disturbances: A three-wave prospective study among police officers. Psychiatry Research, 260, 486-494.

Won, S., Heo, C., & Choi, Y. (2018). The effects of school life, emotional intelligence, and social intelligence on resilience of nursing university students. Biomedical Research, 29(21), 3829-3834.