بررسی سروده‌های پروین اعتصامی از منظر شعرشناسی شناختی و تحلیل گفتمان انتقادی

محورهای موضوعی : نقد ادبی و نظریه پردازی

محمد ایرانی ¹ (دانشگاه رازی)
ناصر ملکی ² (گروه زبان و ادبیّات انگلیسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.)

تاریخ دریافت : 1397/12/06 تاریخ پذیرش : 1397/12/07 تاریخ انتشار : 1397/07/01

کلید واژه: نقد و نظریه, گفتمان انتقادی, شعر‌شناسی شناختی, پروین اعتصامی,

چکیده مقاله :

کلمات و ارتباط بین آنها همواره مورد توجّه صاحب‌نظران در حوزة نقد ادبی بوده است. از آن جمله می‌توان به منتقدانی اشاره کرد که به شعرشناسی شناختی پرداخته‌اند. این شاخه از مطالعات ادبی بیش از هر چیز به درک شباهت میان اشیاء، رابطۀ آنها و بازشناسی الگوهای آنها در ساختارهای انتزاعی می-پردازد. طبیعی است که این رویکرد جز با تحلیل متن میسّر نمی‌شود. تحلیل متن، خود نیز به زمینه‌های دیگری مرتبط می‌شود که به کنش‌های بیانی نویسنده یا شاعر و کنش‌های القایی در میان خوانندگان منتهی می‌گردد. درک این مفاهیم نیز به دو شکل سریع و مؤخّر روی می‌دهد که هرکدام نیز رویکردهای دیگری را برمی‌انگیزند که به خواننده مرتبط می‌شوند. از این روی می‌توان چنین ادّعا کرد که هر متن ادبی بازنمای عینیِ گفتمان‌های انتقادی‌ای است که در هر جامعه‌ای وجود دارد. جستار پیش رو با این پیش فرض که سروده‌های پروین اعتصامی می‌توانند باز‌خوردی از این ادّعا باشند، به بررسی شعرشناسی شناختی و تحلیل گفتمان انتقادی در برخی از سروده‌های این شاعر پرآوازه اختصاص یافته است. پژوهندگان این مقاله با ارائة نمونه‌هایی از این دو رویکرد، بر آن بوده‌اند تا نمودِ شعرشناسی شناختی و تحلیل گفتمان را در سروده‌های پروین اعتصامی نشان دهند. دستاورد تحلیل‌های نگارندگان در این پژوهش بیانگر این واقعیّت است که عوامل بافتی و زبانی در سروده‌های پروین، روابط پنهان میان قدرت و سوءاستفاده از آن، سلطه و نابرابری‌های اجتماعی را آشکار می‌سازند.

چکیده انگلیسی:

Words and their relations have always been a considerable point among the critics especially those who are specialized in the cognitive poetics. This branch of literary studies is, more than anything, concerned with the similarities and relativities between things and to re-acknowledge their super-structure patterns. Naturally, this is attainable only by analyzing the literary texts. Analysis of the texts itself is also inter-connected with speech act of the author or the poet, and the inductive act among readers. Perceptions of these concepts can be found in two ways of speech and epilogue that each causes other’s line of actions. Hence, it can be asserted that every literary text is an objective re-exposing of discourse analyses which are available in every society. The researchers of the present study, assuming that the above assumptions are exemplified in Parvin Etesami’s poems, seek to examine the cognitive poetics and discourse analysis in some of her poetic vocations. The researchers of this article try to show the instances of cognitive poetics and discourse analysis in Parvin Etesami’s poems. The findings of the study show how the textual structure of language can show the hidden power relation and its misuse, hegemony, and social inequality.