بررسی و تحلیل نقدهای مربوط به شعر احمد شاملو

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

فرزاد بالال ¹ (کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس)
غلامحسین غلامحسین زاده ² (دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس)
قدرت الله طاهری ³ (استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی)

تاریخ دریافت : 1392/04/21 تاریخ پذیرش : 1392/10/27 تاریخ انتشار : 1393/03/01

کلید واژه: شعر معاصر فارسی, احمد شاملو, تحقیقات ادبی, Ahmad Shamlou, نقد ادبی, Contemporary Persian poem, literal criticism, literal researches,

چکیده مقاله :

تاکنون تحقیقات زیادی در قالب مقاله و کتاب در حوزه ی نقد و بررسی اشعار احمد شاملو نوشته شده است. تحقیق حاضر به دنبال آن بوده است که ضمن نشان دادن سیر تاریخی تحقیقات نوشته شده و بررسی کانون های شکلگیری آنها،کتاب ها و مقالات شاخصی را که در این حوزه تألیف شده است مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که از مجموع 303 مقاله که با موضوع بررسی و تحلیل شعر شاعر به رشته تحریر در آمده است؛ 9% از آنها در جراید، 8% در مجلات علمی- پژوهشی و 83% در مجلات علمی(مروری - ترویجی) چاپ و منتشر شده و بیشتر آنها بین سال های (1375- 1385) به رشتۀ تحریر در آمده است. از میان مقالات نوشته شده، مقالات علمی- پژوهشی از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردارند که از مهمترین دلایل این امر می توان به زبان صریح و روشن نویسندگان در مقالات مذکور، مسأله محور بودن تحقیقات یاد شده، پرهیز از کلی گویی و ذکر دقیق جزئیات در این دسته از مقالات اشاره کرد. از میان تحقیقاتی که در قالب کتاب نوشته شده اند، کتاب سفر در مه اثر تقی پورنامداریان، امیر زادۀ کاشی ها اثر پروین سلاجقه، انگشت و ماه اثر ع.پاشایی و کتاب شعر زمان ما اثر محمد حقوقی از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردارند دلایل اهمیت و اعتبار آثار مذکور را می توان در مؤلّفه های زیر خلاصه کرد: 1- نثر روان و روشن نویسندگان در پرداختن مباحث و مطالب؛ 2- پرهیز از کلی گویی و ذکر دقیق جزئیات؛3- روشن کردن ابعاد و زوایای مختلف ساختار و محتوای شعر شاعر.

چکیده انگلیسی:

Till now, many researches in the forms of papers and books in the field of investigation and analysis of Ahmad Shamlou's poems have been written. In the present research, in the meanwhile by showing the historical path of written researches and investigation of their formation sources, it was going to criticize and analyze the construction and contents of the written books and the eminent papers which have been combined in this field. The research method in this thesis is descriptive-analytical. The conducted investigations show that with formation of the Shamlou's style of poetry and his attention towards social and human issues, more researches have been formed in the field of poet's poems; so that within 1375-1385 it has a peak. Also, the obtained results show that from total of 303 papers which have the subject of investigation and analysis of the poet's poem have been written, 9 percents in the press, 8 percents in the research-scientific journals and 83 percents in scientific (review-propagational) have been published and distributed, also within the written papers, the research-scientific papers have a special importance and credit in comparison with the papers which have been published in the press and scientific journals (review-propagational), which among the most important reasons of this, explicit and clear language of writers in the mentioned papers, the mentioned issue-based researches, staying away from general statement and exact saying of details in this sort of papres can be mentioned. Among the researches which have been written in the form of book, "Travel Through Fog" written by Taghi Pournamdarian, "Amirzadeye Kashiha" written by Parvin Salajeghe, "Finger and Moon" written by Ain.Pashaei and "Poem of our Age" written by Mohammad Hoghoghi have special importance and credit and are popular among readers; this has caused many re-publication of the mentioned books in various eras. the reasons of importance and credit of the mentioned works can be summarized: 1-fluent and clear of writers in subjects and issues; 2-hesitate from general statement and exact saying of details; 3-illuminating of dimensions and various angles of construction and content of poet's poem.

منابع و مأخذ:

- آرین پور، یحیی. (1374). از نیما تا روزگار ما؛ تهران: انتشارات زوار.

- اخوان لنگرودی، مهدی. (1372). یک هفته با شاملو، تهران: انتشارات مروارید.

- اکبری بیرق، حسن، سنایی، نرگس. (زمستان1390). بررسی تطبیقی شعر و اندیشۀ تی. اس. الیوت؛و احمد شاملو بر اساس مولفه­های مدرنیته، (فصلنامۀ پژوهش زبان و ادبیات تطبیقی، ش 4، (پیاپی 12).

- براهنی، رضا.(1380). طلا در مس؛ تهران: انتشارات زریاب.

- براهنی، رضا. (پاییز و زمستان 1384). گفتمان دو سویگی در شعر احمد شاملو، فصلنامۀ گوهران، ش 9 و 10.

- بقایی ماکان، محمد. (پاییز و زمستان 1384). شاملو و عالم معنا، فصلنامۀ گوهران، ش 9و 10، ص 93 -104.

- پاشایی. (1373). ع؛ از زخم قلب... گزینش و خوانش شعر ها؛ تهران: انتشارات چشمه.

- پروینی، خلیل، عابدی، حسین، غلامحسین زاده، غلامحسین. (پاییز 1390). بررسی تطبیقی مسیح (ع) در شعر آدونیس و شاملو؛ (فصلنامۀ پژوهش های زبان و ادبیات تطبیقی، ش 3، (پیاپی 7).

- پورنامداریان، تقی، شاکری، جلیل. (بهار و تابستان 1391). بررسی و تاویل چند نماد در شعر معاصر، «ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی»، سال 2، ش 1.

- پورنامداریان، تقی. (1390). تاملی در شعر احمد شاملو؛ تهران: سخن.

- تبریزی، منصوره. (پاییز 1386). ویژگی های روانی و جسمانی زن و نقش آنها در رابطه عاشقانه در اشعار احمد شاملو و خسرو و شیرین نظامی گنجوی، پژوهش زنان، دورۀ 5، ش 2.

- جبری، سوسن. (بهار 1390). حماسۀ نو در شعر شاملو،جستارهای ادبی مجلۀ علمی – پژوهشی، سال چهل و پنجم شمارۀ 174.

- حری، ابوالفضل. (تابستان 1385). کارکرد کهن الگوها در شعر کلاسیک و معاصر فارسی در پرتو رویکرد ساختاری به اشعار شاملو(فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال5، ش 15.

- حسن لی، کاووس، اکبری، ابراهیم. (تابستان 1386). (دوگانگی نگاه شاملو و سپهری به پدیدۀ مشترک (پرنده – کلاغ)، گویا؛ ش2.

-حقوقی، محمد. (1368). شعر زمان ما؛ تهران، انتشارات نگاه.

- حکمت، شاهرخ، ریاضی، سیمین. (پاییز 1390). انسان باوری و برخی از کارکردهای آن در شعر احمد شاملو، ادبستان.

- خادمی کولایی، مهدی. (بهار 1385). نمودهای اساطیری انبیا و آیین گذاران در شعر شاملو، (پیک نور، سال5، ش3.

-دستغیب، عبدالعلی. (1352). نقد آثار احمد شاملو؛ تهران: انتشارات چاپار.

- دزفولیان، کاظم، مولوی، فواد، یزد خواستی، حامد. (پاییز 1388). نقدی روان کاوانه بر شعر «هملت» شاملو؛ ادب پژوهی.

- دهقانی، حسام. (زمستان 1388). پدیدار شناسی هرمنوتیکی شعر؛ باز خوانش شعر «دیوار» اثر احمد شاملو، فصلنامۀ زبان و ادب پارسی، ش43.

- رحمدل، غلام رضا، روشان، حسن. (زمستان 1388). موسیقی دیداری در شعر شاملو، (مجلۀ دانشکدۀ علوم انسانی داتشگاه سمنان)، سال8، شمارۀ 28.

- روحانی، مسعود. (تابستان 1390). بررسی کارکرد­های تکرار در شعر معاصر (با تکیه بر شعر سپهری، شاملو و فروغ)؛ (مجلۀ بوستان ادب، سال3، شمارۀ2.

- رئیس دانا، فریبرز. (پاییز و زمستان 1384). هم کنشی آزادی منفی و آزادی مثبت در شعر احمد شاملو، (فصلنامۀ گوهران)، شمارۀ نهم و دهم.

- سجودی، فرزان؛ ساختار مجازی، کارکرد حماسی، بحثی در سبک شناسی، شعر شاملو، بیدار، ش2، سال؟.

- سلاجقه پروین. (1384). امیر زادۀ کاشی ها: نقد شعر معاصر «احمد شاملو»، تهران: مروارید.

- شاملو، احمد. (1391). مجموعۀ آثار، تهران: انتشارات نگاه.

- شکیبی ممتاز، نسرین، جایگاه زن در شعر و اندیشۀ «احمد شاملو» و «نزار قبانی» (فصلنامۀ قال و مقال، شمارۀ2،...)

- شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1390). با چراغ و آینه، تهران: نشر سخن.

- شمس لنگرودی، محمد تقی. (1370). تاریخ تحلیلی شعر نو «از» مشروطیت تا کودتا(1284 – 1332)، تهران: نشر مرکز.

- صادقی، لیلا. (زمستان 1390). خوانش شعر «حکایت» اثر احمد شاملو با رویکرد شعر شناسی شناختی، (فصلنامۀ پژوهش های زبان و ادبیات تطبیقی، ش4، (پیاپی12).

- عمران­پور، محمد رضا. (زمستان 1386). کارکرد قید و گروه­های قیدی در اشعار شاملو (فصلنامۀ پژوهش­های ادبی، سال5، شمارۀ 18.

- قادری، فاطمه، زینی، مهدی. (پاییز 1388). زمینه اجتماعی اشعار شاملو و ماغوط؛ نشریۀ ادبیات تطبیقی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال 1، شمارۀ 1.

- کاشفی،امیر رضا. (بهار و تابستان 1390). بررسی دو منظومۀ فولکلوریک از شاملو، بهارستان سخن (فصلنامۀ علمی- پژوهشی ادبیات فارسی) سال هفتم، شمارۀ 17.

- مجابی، جواد. (1377). شناختنامۀ شاملو؛ تهران: انتشارات قطره.

– مختاری، محمد. (1371). انسان در شعر معاصر فارسی؛ تهران: انتشارات توس.

- محمود نژاد، حمیده، صفری، جهانگیر. (بهار،1385). بررسی برخی از کهن الگو­ها در اشعار احمد شاملو (فصلنامۀ پژوهش­های ادبی، ش 11.

- محمدی بدر، نرگس، نگین تاجی، آریا. (زمستان1385). بررسی تطبیقی نیمۀ نا تمام در اشعار فروغ و شاملو، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی مشهد، ش155.

- مفتاحی، محمد. (پاییز زمستان 1384). نگاهی به مفهوم زندگی در اشعار احمد شاملو، (فصلنامۀ گوهران، شماره نهم و دهم).

- ملکی، ناصر، نویدی، مریم. (زمستان 1391). اشتراک عینی در برخی از اشعار احمد شاملو و نیما یوشیج، (فصلنامۀ پژوهش های زبان و ادبیات تطبیقی، ش4، (پیاپی 12).

- میر قادری، سید فضل الله، غلامی، منصوره. (دی ماه 1389). بررسی تطبیقی اساطیر در شعر شاملو و آدونیس، (فصلنامۀ لسان مبین (پژوهش ادب عربی) سال دوم، دوره جدید، شمارۀ یک.

- نکبخت، محمود. (1374). از اندیشه تا شعر (مشکل شاملو درشعر)، تهران: نشر هشت بهشت.

- واعظ زاده، عباس، قوام، ابوالقاسم؛ جلوه­های مختلف خدا باوری در شعر اخوان، فروغ و شاملو (جستارهای ادبی، شمارۀ 168، 1389.)