بررسی زبان محاوره در دیوان خاقانی
محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی
عسکری ابراهیمی جویباری
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ساری)
کلید واژه: خاقانی, زبان محاوره, Khaghani, مصداق ها, Colloquil Language, referents,
چکیده مقاله :
واژه ها، اصطلاحات، تعبیرات، کنایات، ضرب المثل ها و عباراتی را که در بین عامّه‌ی مردم در کوچه و بازار رواج دارد، در اصطلاح زبان محاوره می گویند. در آغاز ادب فارسی از آن‌جا که شعر، ویژه‌ی دربار بود و با نقّادی و ژرف بینی ملک الشعرای دربارها مواجه می شد و برخی از امیران و وزرای آنان، شاعر و نویسنده نیز بوده اند، شعرا سعی در ویرایش کلام داشته و در آرایش سخن، هر چه تمام تر می کوشیدند، طبیعی است که ورود تعبیرات عامیانه در شعر با دقّت و ظرافت خاصی همراه بوده است. شاعر که در بین همین مردم کوچه و بازار عمر خود را سپری می کند، خزانه‌ی اصطلاحات و ضرب المثل های عامیانه است، از این ابزارها در شعر به فراوانی بهره می گیرد. نگارنده در این تحقیق در پی آن است تا نشان دهد که قدرت بیان خاقانی در پیوندِ زبان رسمی و محاوره خارق العاده است و جست و جو در دیوان او به منظور یافتن شواهدی که مصداق این ارتباط باشد، ضروری می نماید.
Words, idioms, expressions, proverbs, ironies and the phrases that are commonly used among the public samples of colloquial language from the begining of Persian titeratune, since poem be longed to the court and faced with critiques of laureates and because some emirs and ministers were also poets who looked at poems eritically, for this reason , poets made great effort to edit their poems and tried their best to use eloquen in their works. Naturally, the use of slang colloquial expressions in poem required specid delicacy and exactness. A poet who lives a mong the public and spends his life time with such people is a reper toire of popular idioms and proverbs and is able to use such devices abun dantly in his works. One of the great poets in whose poetical works, we cam abun dantly find colloquial language is khghani sharvani. He employed popular works, compounds and expressions so skifully that most readers are not able to distinguish them at the first glance.
1- قرآن کریم
2- انوری، حسن، احمدی گیوی، حسن، (1376)، دستور زبان فارسی(ج2)، چ3، تهران، فاطمی.
3- بهار، محمّدتقی، (1375)، سبک شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی، چ8، تهران، امیرکبیر.
4- خاقانی شروانی، (1357)، دیوان، چ 2، تهران، زوار.
5- خرمشاهی، بهاءالدین، (1378)، حافظ نامه، چ9، تهران ، علمی و فرهنگی.
6- خرندزی زیدری نسوی، شهاب الدین محمّد، (1381)، نفثه المصدور، چ1، تهران، توس.
7- دهخدا، علی اکبر، (1374)، امثال و حکم، چ8، تهران، امیرکبیر.
8- رجبی، پرویز، (1383)، هزاره های گمشده(ساسانیان) ، چ2، تهران، حیدری.
9- رودکی سمرقندی، (1373)، دیوان، تنظیم، تصحیح و نظارت: جهانگیر منصور، چ1، تهران، ناهید.
10- 8- سجّادی، سیّد ضیاءالدین، (1382)، فرهنگ لغات و تعبیرات با شرح اعلام و مشکلات دیوان خاقانی شروانی، چ2، تهران، زوّار.
11- شمیسا، سیروس، (1376)، سبک شناسی شعر، چ3، تهران، فردوس.
12- 9- صفا، ذبیح ا...، (1368)، تاریخ ادبیات در ایران، چ9، تهران، فردوس.
13- ظفری، ولی ا....، (1375)، حبسیه در ادب فارسی از آغاز شعر تا پایان دوره زندیه، چ2، تهران، امیر کبیر.
14- غلامرضایی، محمد،(1377)، سبک شناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو، چ1 ، تهران.جامی.
15- فرخزاد، فروغ، (1377)، دیوان اشعار، چ6، تهران، مروارید.
16- فردوسی،(1370)،شاهنامه،به تصحیح ژول مول، چ5، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
17- محجوب، محمّدجعفر، (1383)، ادبیات عامیانه ی ایران، به کوشش دکتر حسن ذوالفقاری، چ2، تهران، چشمه.
18- ناصر خسرو قبادیانی، (1368)، دیوان، به تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، چ 4، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
_||_