وحدت وجود، بعضی چالشها و نسبت مولوی با آن

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

شهباز محسنی ¹ (عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد)

تاریخ دریافت : 1390/06/07 تاریخ پذیرش : 1390/09/03 تاریخ انتشار : 1393/06/01

کلید واژه: مولوی, وحدت وجود, شمس تبریزی, Mowlavi, Pantheism, شرح مثنوی, Shams Tabrizi, محیی‌الدین عربی, اقتباس و تأثیر پذیری, Moh’yeddin Arabi, Masnavi’s interpretation,

چکیده مقاله :

مقاله حاضر تلاش دارد که به چند پرسش زیر پاسخ دهد؛ وحدت وجود چیست و از دیر باز با چه چالشهایی بویژه از سوی خود عرفا روبه رو بوده است؟ آیا مولوی با محیی الدین عربی پیوند داشته یا تحت تأثیرمکتب وحدت وجود بوده است؟با توجه به رویکرد منتقدانه شمس تبریزی نسبت به محیی الدین آیا مولوی به تأثیر از شمس، از محیی الدین دور شده است؟و با توجه به اینکه در بسیاری از شرحهای مثنوی، اشعار مولوی بر اساس آراء ابن عربی تفسیر شده است ناشی ازرویکرد مولوی است یا خود شارحان به وحدت وجود؟ حاصل جُستار حاضر آن است که ممکن است در بعضی موارد سخنان مولوی قابل تطبیق با بعضی آراء ابن عربی یا هر متفکر و صاحب اندیشه دیگری باشد و موارد مشابه و همسویی وجود داشته باشد اما با ادله فراوان در دست، مولوی وحدت وجودی به شمار نمی آید و آنچه در شرحها آمده است تحمیل نگاه شارحان مثنوی است و بس.

چکیده انگلیسی:

The paper attempts to answer the following questions; What is pantheism and what are the challenges by mistics in the past? Did Mowlavi have any connections with Moh’yeddin Arabi and has he been influenced? Based on Shamse Tabrizie’s Critical view point regarding Mohyeddin, departure from Mohyeddin because of this fact? Since in many interpertations of Masnavi, Mawlavi has been interpreted based on Ebne Arabi, This is due to Mawlavie’s approach or the interpreters themselves? Some of Mowlavi’s poems may have connection with pantheism but generally Mowlavi is not pantheist. Interpretations that have been indeed are approach and interpretation of Commentators.