قیاس بی‌منطق
محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی
فاروق علوی
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج)
کلید واژه: قیاس, Reasoning, حسّ دینی, حسّ دنیا, نور انبیا, Maulânâ's Mathnavi, logic,
چکیده مقاله :
از خصلت‌های ناپسندی که در افراد مشاهده می‌شود، مقایسه‌های نابه‌جایی است که به سبب مشابهت ظاهری بین دو فرد یا دو پدیده انجام می دهند که در قضاوتشان تأثیر نامقبول می‌گذارد. این مقوله در مثنوی گاهی حکایتی کامل را شامل می‌شود، مانند قصّه‌ی مرد بقّال و طوطی، گاهی نیز در میانه و لابه‌لای مطالب دیگر جلوه می‌کند. در این گونه مقایسه‌ها، اشتباه افراد به آن‌جا می‌رسد که اگر تفاوتی را بین پیامبر بزرگوار و دیگران انتظار دارند، تفاوت در خورد و خواب و مظاهر زندگی دنیوی است. به هر تقدیر لبّ مطلب را می‌توان در بیت مشهور و زیبای مثنوی، یعنی: کار پاکان را قیاس از خود مگیر گرچه ماند در نبشتن شیر و شیر به خوبی دریافت.
One of the disagreeable character traits found in some individuals is their mistake in their unanalyzed comparisons they make due to the apparent similarities existing between two individuals or two phenomenon, and as a result influences their unacceptable judgments. This concept in Maulânâ's Mathnavi sometimes is applicable in a full story like the story of the Grocer and the Parrot; the individual's mistake sometimes manifests itself amidst other materials. The mistake reaches the point that if they expect a difference between the Holy Prophet and others, this difference is in their food and sleep and other worldly indications referred to even in the Holy Koran; in any case, probably the summary and the gist of the subject can be best found in Mathnavi's beautiful and famous verse that is: Kâre nikân râ ghias az khod magir garcheh bâshad dar neveshtan "shir" shir The word "shir" is ambiguous in that it means "lion" and "milk"
1- سعدی، مصلح‌الدّین، (1365)، کلّیّات سعدی، تهران، امیرکبیر.
2- مولوی، جلال‌الدّین محمّد، (1369)، کلّیّات دیوان شمس، تهران، آینده.
3- مولوی، جلال‌الدّین محمّد، (1356)، مثنوی معنوی، مصحح رینولدالین نیکلسون، تهران، امیرکبیر.
4- کوئن، بروس، (1387)، مبانی جامعه‌شناسی، مترجمان غلامعبّاس توسّلی- رضا فاضل، تهران، (سمت).
_||_
