سید قطب و شعر فارسی (تأملی بر آراء نقدی وی درباره‌ی شعر حافظ و خیام)

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

فاروق نعمتی ¹ (استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور)

تاریخ دریافت : 1392/03/15 تاریخ پذیرش : 1392/07/20 تاریخ انتشار : 1393/03/01

کلید واژه: literary criticism, نقد ادبی, رباعیات خیام, The Rubaiyat of Omar Khayyam, Sayyid Qutb, Hafez Sonnet, سید قطب, غزل حافظ,

چکیده مقاله :

سید قطب از چهره های برجسته ی قرن بیستم است که علاوه بر اندیشه های دینی و سیاسی، دارای نظرات نقدیِ قابل تأمّلی در زمینة ادبیات و شعر است. او در رابطه با اشعار حافظ و خیام، دیدگاه های مهمی دارد و ضمن اینکه این دو سرایندة ایرانی را دارای مشربی عرفانی می داند، حافظ را به طور کلی، شاعری خوش مشرب و آمیخته از اندیشه های عاشقانه و غیبی دانسته، و خیام را نیز عارفی رنجور در جستجوی حقیقت گم شده ای می داند که در تاریکی ها، پرتوی از روشنایی را نمی یابد. این آراء، از یک سو، بیانگر آشنایی سید قطب با ادب و فرهنگ ایران زمین است؛ و از سویی دیگر، نشانِ از مطالعاتِ دقیق وی در رابطه با شاعرانِ سترگ ایرانی دارد. پژوهش حاضر، درنگی بر نظرات وی در مورد این دو شاعرِ بزرگ ایرانی است.

چکیده انگلیسی:

Sayyid Qutb is one of the prominent figures of the twentieth century. He is considered as a religious and political intellectual, and his views regarding literature and poetry is subject to consideration. Studying Hafez and Khayyam poetry, he has critically studied their poem and believes that these two Persian literary figures can be classified among mystical poets. Hafez, in general, is poet with great wit and humor mixed whit romantic ideas and occult knowledge, and Khayyam, according to him, is a grieved Sufi and poet searching for the lost truth failing to find a ray of light in darkness. Sayyid Qutb's appraisals  on the one hand indicates the degree of familiarity with the Iran's literature and culture and, on the other hand, reveals his detailed studies concerning the great poets of Iran. This paper aims at considering his critical appraisals and appreciation regarding two Iranian poets.

منابع و مأخذ:

آذر، امیر اسماعیل .(1387ش). ادبیات ایران در جهان. چ1، تهران: انتشارات سخن.

البیّاتی، عبدالوهّاب .(2000م). دیوان. ط2، بیروت: دارالعودة.

پروینی، خلیل؛ چراغی­وش، حسین .(1385ش). «نگاهی به مراحل و ویژگی­های نقد ادبی سید قطب»، مجله­ی انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره1.

حافظ شیرازی، شمس­الدین محمد .(1367ش). دیوان اشعار. به تصحیح غنی و قزوینی، تهران: فروغ.

الخالدی، صلاح عبدالفتّاح. (1989م). نظریّة التصویر الفنی عند سید قطب. ط2. جدة: دارالمنار.

...................... .(1991م). سید قطب. من المیلاد إلی الاستشهاد، ط1. دمشق- بیروت: دارالقلم- الدار الشامیة.

زانوس، احمد پاشا .(بهار1390ش). «عبدالوهاب البیّاتی و حافظ شیرازی»، فصلنامه­ی لسان مبین (پژوهش ادب عربی)، دانشگاه بین­المللی امام خمینی(ره) قزوین، سال دوم، دوره­ی جدید، شماره3.

سرباز، حسن .(1431ق). «سید قطب وتراثه الأدبی والنقدی»، مجلة اللغة العربیة وآدابها، جامعة طهران (فردیس قم) السنة السادسة، العدد العاشر.

............... .(1983م). کتب وشخصیّات، ط3. القاهرة- بیروت. دارالشروق.