کنکاشی بر درون‌مایه‌های نظریه مهار؛ رویکردی تطبیقی به اهرم‌های بازپروری مجرمان در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
محورهای موضوعی : دستاوردهای نوین در حقوق عمومی
گلاویژ شیخ الاسلامی وطنی
1
(دانشجوی دکتری رشته حقوق کیفری و جرم شناسی ،گروه حقوق کیفری و جرم شناسی ، دانشکده حقوق ، الهیات و علوم سیاسی ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران)
محمد آشوری
2
(استادگروه حقوق کیفری و جرم شناسی ، دانشکده حقوق ، الهیات و علوم سیاسی ، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران)
نسرین مهرا
3
(دانشیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی ، دانشکده حقوق ،دانشگاه شهید بهشتی ،تهران ، ایران)
محمدعلی مهدوی ثابت
4
(استادیارگروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده حقوق ، الهیات و علوم سیاسی ، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران)
کلید واژه: اهرم‌های بازپروری, قانون اساسی, نظریه مهار, رویکرد تطبیقی,
چکیده مقاله :
اتخاذ سیاست مبتنی بر سرزنش‌گرایی مطلق در نظام عدالت کیفری، نتیجه‌ای جز تکرار بزهکاری دربر نخواهد داشت. از این رو، نوشتار پیش‌رو درصددِ توصیف سازوکارهایی برآمده است که به نحوی بومی شده با فرهنگ سرزمینی ایران از سماجت‌های مجرمانه پیشگیری نمایند و ازطریق تعدیلِ آثار منفی کیفرهایی چون حبس به ارتقاء فرایند بازپذیری مجرمان کمک رسانند. مبنای پژوهش بر این پرسش بنیادی اتکا دارد که چگونه می‌توان درپرتوی رویکردی تطبیقی به تبیین اهرم‌های غیرکیفری بازپروری در مجرمان نائل گردید؟ پرسشی که با هدف نشان دادن وسعت ایده مهار ازطریق انطباق یک نظریه‌اجتماعی با محوریت پیشگیری از جرم و در قالبِ تحلیل وجوهی نسبت‌پذیر با برخی اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، محتوای قرآن و منابع تفسیری پاسخ گفته می‌شود. این پژوهش برمبنای مطالعه‌ای نظریه‌شناختی به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از ابزارگردآوری داده‌ها به شیوه تحلیل‌محتوا انجام پذیرفته است. یافته‌های پژوهش توصیف‌گر این واقعیت می‌باشندکه بازپروری در مجرمان و حرکت در مسیر آن محصول یک فرآیند تدریجی و پلکانی است که ازطریق تقویت تدابیرغیرکیفری خودمهارگری می‌تواند به لحاظ منطقی و عملی فرصت‌های مناسبی را جهت مدیریت و پیشگیری از جرم در دسترس جامعه قرار دهد.
The implementation of a justice system founded on unequivocal culpability is likely to yield no outcome other than recidivism. As such, the present study endeavors to redefine the mechanisms that are capable of deterring criminal recidivism within a specific geographical area, while simultaneously enhancing the process of criminal reintegration. This is achieved by mitigating the detrimental effects of punitive measures, such as incarceration. The foundation of the study is established on a fundamental inquiry, which, through a comparative methodology, endeavors to elucidate the means by which non-criminal mechanisms of rehabilitation may be comprehended in offenders. The research question posits the objective of elucidating the scope of containment ideology through a correlation between social theory and crime prevention, through an examination of analogous facets in the Islamic Republic of Iran's constitutional principles, the Quran, and interpretive resources. The present study is grounded in the examination of cognitive theory, employing a descriptive-analytical approach, and utilizing content analysis as a means of data collection. The research's findings describe that the rehabilitation of offenders and its progression follows a gradual and incremental process that by strengthening non-criminal self-restraint measures, it can logically and practically provide appropriate opportunities for crime management and prevention to society.
_|1 -قرآن
2 -نهج البالغه، شریف الرضی، محمدبن حسین.)1391 .)ترجمه: محمد دشتی، چاپ سوم، قم، انتشارات امیرالمومنین)ع(.
3 -آرون، ریمون. )1393 .)مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی، ترجمه: باقر پرهام، چاپ هشتم، تهران، انتشارات علمی
و فرهنگی.
4 -الوانی، سیدمهدی.)1401.)مدیریت عمومی، چاپ شصت و یکم، تهران، نشر نی.
5 -پورافکاری،نصرتاهلل.)1390.)فرهنگ جامع روانشناسی و روانپزشکی، جلد اول، چاپ نهم، تهران، فرهنگ معاصر.
6 -تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد.) 1395 .) غرر الحکم و درر الکلم، چاپ هشتم، قم، انتشارات موسسه فرهنگی
دارالحدیث.
7 -توسلی، غالم عباس.)1391 .) نظریههای جامعهشناسی، چاپ چهاردهم، تهران، انتشارات علوم اجتماعی.
8 -حاجیدهآبادی، محمدعلی، کرمی، عبدالوهاب) 1400«.) شرم و پیشگیری از جرم از منظر دانش جرم شناسی و اخالق
اسالمی«، پژوهشهای اخالقی، شماره3، دوره 11،صص 125-146.
9 -زارع،حمید.)1384«.)الگویی از خودکنترلی در فرهنگ اسالمی«، حوزه و دانشگاه، شماره45، دوره 11 ،صص 56-44.
10 -زایونگ، بیرابرت. )1395.)روانشناسی اجتماعی کاربردی، ترجمه: محمود ایروانی، چاپ بیستم، تهران ، انتشارات فتحی.
11 -سلیمی، علی) 1386« .)جستجوی درونمایه های یک نظریه اجتماعی کجروی بر اساس آموزه های قرآنی«، مجله دانشکده
ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، شماره 56-57 ، دوره 15، صص130-181.
12 -سلیمی، علی، داوری، محمد) 1391 ،)جامعهشناسی کجروی، چاپ پنجم، قم، انتشارات حوزه و دانشگاه.
13 -سلیمی، علی، ابوترابی، محمود، داوری، محمد) 1390 ،)همنشینی و کجروی، چاپ دوم، قم، انتشارات حوزه و دانشگاه.
14 -شجاعی،محمدصادق.)1397.)درآمدی بر روانشناسی تنظیم رفتار با رویکرد اسالمی، چاپ پنجم، قم، دارالحدیث.
15 -شیخاوندی، داور. )1395 .) جامعهشناسی انحرافات، چاپ شانزدهم، تهران، انتشارات مرندیز.
16 -عظیم زاده، شادی.) 1390 .) پایداری در بزهکاری)مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا(، چاپ نخست، تهران،
انتشارات جاودانه)جنگل (.
فصلنامه دستاوردهای نوین در حقوق عمومی، سال دوم، شماره هفتم، پاییز1402
35
17 -علیوردی نیا، اکبر، حسنی، محمدرضا.) 1394«.) شرمساری بازپذیرنده و بزهکاری: آزمون تجربی نظریه تلفیقی بریث
ویت«، جامعه شناسی ایران، شماره3 ، دوره 16 ،صص 3-37.
18 -غالمی، حسین ) 1387«.)شرم و پیشگیری از تکرار جرم«. مطالعات پیشگیری از جرم، شماره10 ، دوره 4، صص52-86.
19 -غالمی، حسین.) 1390 .)تکرار جرم در پرتوی مطالعات حقوقی- جرمشناختی، چاپ سوم، تهران، انتشارات میزان.
20 -غالمی، حسین. )1385.) عدالت ترمیمی، چاپ سوم، تهران، انتشارات سمت.
21 -فتحعلیخانی، محمد)1379«.) رابطه دین و تربیت اخالقی«، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسالمی، شماره 2 ،دوره 1،
.106- 91
22 -فتحعلیخانی، محمد ) 1393.) آموزه های بنیادین علم اخالق، جلد دوم، چاپ سوم، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر
المصطفی )ص(.
23 -فرانکپی، ویلیامز، ماری لین دین، مک شین. )1393 .)نظریههای جرمشناسی، ترجمه: حمیدرضا ملک محمدی، چاپ
سوم، تهران، نشرمیزان.
24 -قاضی مراد، حسن. ) 1392.) در ستایش شرم، چاپ سوم، تهران، انتشارات اختران.
25 -قدیری،محمدحسین)1389«.)خودکنترلی کودک خمیرمایه خویشتنداری اخالقی)تقوا(«، مجله راه تربیت،
.115-87 صص،11شماره
26 -کلینی رازی، محمد بن یعقوب بن اسحاق.) 1370 .)الکافی، جلد هشتم، چاپ چهارم، تهران،دارالکتب االسالمیه.
27 -اللیثی الواسطی، علیبنمحمد.) 1377.)عیون الحکم والمواعظ. تحقیق و ترجمه:حسین حسینی بیرجندی، چاپ اول، قم،
انتشارات دارالحدیث.
28 -محمدیمهر، غالم رضا.)1390 .) روش تحلیل محتوا )راهنمای علمی تحقیق(، چاپ سوم،تهران، انتشارات دانش نگار.
29 -مصطفوی، حسن.) 1367.)التحقیق فی الکلمات القرآن الکریم، جلد سیزدهم، چاپ سوم، تهران، انتشارات بنگاه ترجمه و
نشر کتاب.
30 -مهدوی ، محمود.) 1391.)پیشگیری از جرم)پیشگیری رشدمدار(، چاپ اول، تهران، انتشارات سمت.
31 -نجفی ابرندآبادی ، علی حسین. ) 84 -1383.) مجموعه تقریرات درس جرمشناسی ) شناسی جنایی(.،گردآورنده: مهدی
صبوری پور، تهران، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی ، نیم سال دوم ، دوره کارشناسی ارشد.
32 -نراقی،مالاحمد.)1392 .)معراج السعاده،چاپ نهم، قم، انتشارات صدرا.
فصلنامه دستاوردهای نوین در حقوق عمومی، سال دوم، شماره هفتم، پاییز1402
36
منابع انگلیسی
1- Adams.G.R.&,Berzonsky.M.D.(Eds).(2006). Adolescence:Handbook of Developmental
Psychology. Malden,Oxford &Victoria Blackwell Publishing Ltd.
2- Ahmed E., Harris, N. Braithwaite, J., & Braithwaite.( 2001), V. Shame management through
reintegration . Cambridge. UK: Cambridge University Press.
3-Garabedian.P.G.(1983). Social Roles and Processes of Socialization in the Prison Community,
Social Problems , Vol .11,No. 2,pp.139-152.
4- Harris, N., & Maruna,S.(2005). shame, shaming and restorative justice : A critical appraisal. In
D. Sullivan& L.Tiff (Eds) .Handbook : of restorative justice. New York : Routledge
5- Murphy, K.,& Harris, N.Shaming.(2007), shame and recidivism: Arest of reintegrative shaming
theory in the white-collar crime context. British Journal of Criminology .
6- Shen,Yah- Ling and Gustaro Carlo and George P.Kinght ,(2014),Relations Between Parental
Discipline, Empathy –Traits , and Prosocial Moral Reasoning: A Multicultural Examination, The
Journal of Early Adolescence .Vol Related.Vol.33,NO.7,PP. 994-1021.|_
