مبانی نظری اجرای علنی مجازات‌ها از منظر فقهی وحقوقی
محورهای موضوعی : دستاوردهای نوین در حقوق عمومیحمید بابایی 1 , محمود قیوم زاده 2 , محمد رسول آهنگران 3
1 - انشجوی دکتری حقوق جزا وجرم شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران.
2 - عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی ساوه، ایران (نویسنده مسئول)
3 - استاد دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران
کلید واژه: مجازات, punishment, ادله فقهی وحقوقی, ملاعام, اجرای علنی مجازات, Legal and Jurisprudential Evidence, Public/in the Public Eye/Publicly, Public Execution of Punishment,
چکیده مقاله :
هدف از این پژوهش در خصوص اعمال مجازات به صورت علنی می‌باشد . موضوع اعمال مجازات در ملا عام از مسایلی است که باعث بروز واکنش‌های متفاوت از سوی صاحب نظران شده است برخی ضمن موافقت با اجرای مجازات در ملاعام معتقدند اجرای علنی مجازات زمینه شرعی و قرآنی دارد و در تایید نظر خود به آیه شریفه "صولیشهد عذابهما طائفه من المومنین استناد می‌کنند . گروهی نیز معتقدند اصلاً موضوعی به عنوان ملاعام در قوائد فقه موجود نمی باشد و آیه شریفه مذکور بیانگر اجرای علنی مجازات نمی باشد . در هر نظام کیفری ، شیوه اجرای مجازات ، متأثر از مبنا و اهداف مجازات در آن نظام کیفری بوده و در راستای تحقق آن اعمال می‌گردد. مبنای مجازات از دیدگاه اسلام، هر چند تلفیقی از دو اصل عدالت و اصل فایده است، لکن بیشترین تأکید بر تحقق آثار و نتایج حاصل از مجازات صورت گرفته است. با بررسی آموزه‌های کیفری اسلام در خصوص اهداف مجازات به این نتیجه می‌رسیم که مهمترین اثر و نتیجه‌ای که اجرای مجازات در راستای تحقق آن صورت می‌گیرد، اصلاح و تربیت مجرم است. اجرای مجازات در ملأ عام ، نه تنها این هدف اساسی را تأمین نمی نماید بلکه تحقق آن را غیرممکن و یا دشوار می‌سازد
The present research is aimed at investigating public execution of punishment. The subject of public execution of punishment is one of the issues causing different reactions from experts. Some, while agreeing with the public execution of punishment, believe that the execution of the punishment in the public eye has a Sharia and Quranic context, referring to the holy verse “And let a group of the believers witness their punishment[1]” in support of their opinion. On the other hand, a group believes that there is no such thing as public execution of punishment in the jurisprudential rules, and the aforementioned noble verse does not indicate the public execution of punishment. In every penal system, the method of execution of punishment is under the influence of the basis and goals of punishment in that penal system and applied in line with its realization. From the viewpoint of Islam, although the basis of punishment is a combination of the two principles of justice and benefit, the most emphasis is on the realization of the effects and results of punishment. By reviewing the penal doctrines of Islam concerning the goals of punishment, we found out that the correction and education of the criminal is the key effect and result of the execution of punishment. Public execution of punishment not only does not realie this basic goal, but also makes its realization impossible or difficult.
_|1 . منابع فارسی
7 1 1 . کتب
منابع این رساله، پس از قرآن کریم، به شرح زیر است:
1 . فرانک پی . ویلیامز ماری لین دی. مک شین ؛ نظریههای جرم شناسی ، ترجمه دکتر حمیدرضا ملک محمدی، نشر میزان، چاپ
دوم، 1386 .
2 . برناربولک؛کیفر شناسی، ترجمه علی حسین نجفی ابرند آبادی، نشر مجد، چاپ پنجم، 1385
3 . نوربها، رضا؛ زمینه جرم شناسی، نشر گنج دانش، تهران، چاپ سوم، 1383
4 . نجفی توانا، دکتر علی؛ جرم شناسی، نشر خط سوم، تهران، چاپ اول، 1377
5 . ستوده، دکتر هدایت الله؛ آسیب شناسی اجتماعی)جامعه شناسی انحرافات(انتشارات آوای نور، چاپ سیزدهم، 1384 .
6 . کیت سوتیل، و ...؛ درآمدی برجرم و جرم شناسی، ترجمه میرروح الله صدیق، نشردادگستر،چاپ اول، 1383 .
7 . نشر پژوهشکده حوزه و دانشگاه ، چاپ اول، 1380 ، ج 1 .
8 . جرج ولد، و....؛ جرم شناسی نظری)گذری بر نظریههای جرم شناسی(، ترجمه علزی شزجاعی، تهزران، نشزر سزمت، چزاپ اول،
1380 . وضعیت مجازات اعدام، کانون تبلیغاتی طه، چاپ اول، 1387 .
7 1 2 . قوانين
1 . منصور، جهانگیر؛ مجموعه قوانین و مقررات جزائی، تهران، نشر دیدار، چاپ سوم، 1379 ش.
2 . ناصرزاده، هوشنگ؛ مجموعه کامل قوانین و مقررات جزائی)آئین دادرسی کیفری(، تهران، انتشزارات خورشزید، چزاپ پزنجم،
1379 ش.
3 . ناصرزاده، هوشنگ؛ قانون مجازات اسلامی، تهران، نشر دیدار، چاپ هفتم، 1375
4 . شهری ،غلامرضا ، نظریات اداره حقوقی قوه قضاییه در زمینه مسائل کیفری، تهران روزنامه رسمی کشور ، 1373 ، ج 1
7 2 . منابع عربی
1 . الامزدی، عبدالواحزدبن محمزد ؛ غزررالحکم و دررالکلزم، تحقیزق! محمزد سزعید الطریحزی، بیزروت، دارالقاری،الطبعزه
الاولی، 1407 ق.
2 . ابن بابویه قمی)صدوق(، محمدبن علی؛ من لا یحضره الفقیه، بیروت، دارالمعارف، 1401 ق.
3 . عکاز،احمد ؛ فلسفه العقوبه فی الشریعه الاسلامیه و القانون، شرکه مکتبات عکاظ للنشر و التوزیع، الطبعه الاولی 1402 ق.
فصلنامه دستاوردهای نوین در حقوق عمومی، سال اول،شماره اول،بهار 1401
53
4 . الاسدی)علامه حلی(، حسن بن یوسف بن المطهر؛تذکره الفقهاء، قم: مؤسسزه ال البیزت لاحیزاء التزرال، الطبعزه الاولزی،
1419 ق.
5 . الاسدی)علامه حلی(، حسن بن یوسف بن المطهر؛ کشف المراد، تصحیح: حسن زاده آملی، قم، انتشارات اسزلامی، ببزی
تا [
6 . البخاری، محمدبن اسماعیل؛ صحیح البخاری، بیروت، دارالفکر، 1419 ق.
7 . التمیمی البکری)فخررازی(، محمدبن عمربن الحسین؛ التفسیر الکبیر، بیروت، دارالکتب العلمیه، الطبعه الاولی، 1411 ق.
8 . الحر العاملی، محمدبن الحسن؛ وسایل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء الترال، الطبعه الثالثه، 1416 ق.
9 . الحلبی، ابوالصلاح؛ الکافی فی الفقه، اصفهان، مکتبه امیر المومنین علی)علیه السلام(،ببی تا[.
10 10 . الحلی، یحیی بن سعید؛ الجامع للشرائع، بیروت، دارالاضواء، الطبعه الثانیه، 1406 ق.
11 11 . خضر، عبدالرحمن؛ شرح قانون اصول المحاکمات الجزائیه البغدادی،ببی جا[، مکتبه دارالکتب العربی، الطبعزه الرابعزه، ببزی
تا[.
12 12 . الدوری، عدنان؛ علم العقاب و معامله المذبنین، کویت، انتشارات ذات السلاس، الطبعه الاولی، 1989 م.
13 13 . رازی، ابوالفتوح؛ روح الجنان، قم، کتابخانه آیه الله العظمی مرعشی نجفی، 1404 ق.
14 14 . )سید(رضی، محمدبن ابی احمد حسنی؛ نهج البلاغه، ترجمعه سید جعفر شهیدی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی،
چاپ هفتم، 1374 ش.
15 15 . رواس قلعه جی، محمد؛ موسوعه فقه علی بن ابیطالب، بیروت، دارالنفائس، الطبعه الاولی، 1417 ق.
16 16 . السّراج، عبود؛ علم الاجرام و علم العقاب، جامعه الکویت، الطبعه الثالثه، 1406 ق.
17 17 . السیوری الحلی، )فاضل مقداد(، مقدادبن عبدالله؛ مختصر الشرائع، تهران، المکتبه المرتضویه، ببی تا[
18 18 . السیوری الحلی، )فاضل مقداد(، مقدادبن عبدالله؛ نضد القواعد الفقهیه، قم، مکتبه آیت الله المرعشی، 1403 ق.
19 19 . شافعی، محمدبن ادریس؛ احکام القرآن، بیروت، دارالمکتب العلمیه، 1400 ق.
20 20 . الشوکانی، محمدبن علی؛ نیل الاوطار، بیروت، دارالجیل، ببی تا[.
21 21 . صدر، سید محمد باقر؛ اقتصادنا، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، الطبعه السادسه عشر، 1402 ق.
22 22 . الطباطبائی، السید محمد حسین؛ المیزان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1384 ق.
23 23 . طوسی، خواجه نصیر الدین؛ تجرید الاعتقاد، تحقیق: محمدجواد حسینی جلالی، مکتب الاعلام الاسلامی.
24 24 . الطوسی، محمدبن الحسن بن علی؛ تهذیب الاحکام، بیروت، دارالاضواء، الطبعه الثانیه، 1413 ق.
فصلنامه دستاوردهای نوین در حقوق عمومی، سال اول،شماره اول،بهار 1401
54
25 25 . عبدالقادر القهوجی،علی؛ علم الاجرام و علم العقاب، انتشارات الدار الجامعیه.
26 26 . جندی، عبدالملک ؛ الموسوعه الجنائیه، بیروت، داراحیاء الترال العربی، الطبعه الثانیه، 1409 ق.
27 27 . عبدالمنعم، سلیمان؛ اصول علم الاجرام و الجزاء، بیروت، الموسسه الجامعیه، الطبعه الاولی، 1416 ق.
28 28 . العمر، محمد احمد؛ )تدوین کننده(، قانون اصزول المحاکمزات الجزائیزه البغزدادی، بغزداد، الناشزر محمزد احمزد ا لعمزر،
1948 م.
29 29 . عوده، عبدالقادر؛ التشریع الجنائی الاسلامی، بیروت، مؤسسه الرساله، الطبعه الثالثه عشر، 1415 ق.
30 30 . الغروی النائینی، محمد حسین؛ قواعد الاصول، تقریر شیخ محمد علی الکاظم الخراسزانی، قزم، مؤسسزه النشزر الاسزلامی،
1406 ق.
31 31 . الغزالی، ابو حامد محمدبن محمد؛ المستصفی، بیروت، دارصادر، الطبعه الاولی، 1322 ق.
32 32 . القزوینی )ابن ماجه( محمدبن یزید؛ سنن ابن ماجه، تحقیق: بشار عواد معروف، بیروت، دارالجیل، الطبعه الاولی، 1418 ق.
33 33 . القمی )شیخ صدوق(، محمدبن علی بن الحسین بن بابویه؛ من لایحضره الفقیه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1411 ق.
34 34 . )سید( مرتضی؛ الذریعه الی اصول الشریعه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ببی تا[.
35 35 . المر صفاوی، حسن صادق؛ قانون اجراء الجنائیه، ببی جا[، منشاه المعارف بالاسکنزدریه، 1990 م. 1402 ق.
36 36 . مکی العاملی، محمدبن جمال الدین؛ القواعد و الفوائد، قم، انتشارات مکتبه الداوری، ببی تا[.
37 37 . موسوی الاردبیلی، السید عبدالکریم؛ فقه الحدود و التغریرات، منشورات مکتبه امیرالمؤمنین )ع(، الطبعه الاولی، 1413 ق.
38 38 . )امام( الموسوی الخمینی، سید روح الله؛ تحریر الوسیله، تهران، مؤسسه تنظزیم و نشزر آثزار الامزام الخمینزی، الطبعزه الاولزی،
1421 ق.
39 39 . منتظری، حسین علی؛ دراسات فی ولایه الفقیه، قم، مرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، الطبعه الاولی، 1408 ق.
40 40 . النجفی )صاحب جواهر(، محمدحسن؛ جواهر الکلام، تهران دارالکتب الاسلامیه، الطبعه الثانیه، 1363 ش.
41 41 . نجیب حسنی، محمود؛ شرح قانون العقوبات اللبنانی )القم العام(، بیروت، منشورات الحلبی الحقوقیه، الطبعه الثالثزه، 1998
م.
42 42 . الونشریسی، احمدبن یحیی؛ المعیار المعرب، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1401 ق.|_
