پرورش خلاقیت کودکان 6 ساله با استفاده از آموزش نقاشی خلاق
محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)مهوش رقیبی 1 , زهرا خان محمدزاده 2
1 - دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
کلید واژه: آموزش, کودکان پیش دبستانی, پرورش, کلید واژه: خلاقیت, نقاشی خلاق,
چکیده مقاله :
زمینه: دنیای اطراف ما به سرعت در حال تغییر است برای همگام شدن با این تغییرات و حل مسائلی‌که به تبع این دگرگونی‌ها به وجود می‌آید، نیازمند افرادی خلاق و مبتکر هستیم. هدف: هدف اصلی این پژوهش تعیین اثربخشی‌آموزش نقاشی خلاق بر افزایش خلاقیت و مولفه‌های آن در کودکان6 ساله بود. روش: پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه مورد مطالعه شامل کلیه دانش آموزان مقطع پیش دبستانی شهر زاهدان بودندکه به روش نمونه گیری در دسترس یک مدرسه دخترانه و یک مدرسه پسرانه انتخاب شد سپس به صورت تصادفی دوکلاس به عنوان گروه آزمایش(دختران: 24، پسران: 22) و دو کلاس به عنوان گروه کنترل(دختران: 22، پسران: 22) انتخاب شدند.گروه آزمایش 10 جلسه آموزش نقاشی خلاق را دریافت کردند و در هر دو گروه پرسشنامه تفکر خلاق تورنس فرم تصویری قبل و بعد از آموزش اجرا شد. یافته ها: نتایج آزمون تحلیل کواریانس چند راهه نشان داد آموزش نقاشی خلاق باعث افزایش خلاقیت و مولفه‌های آن در کودکان شده است و نتایج تحلیل واریانس چند متغیره نشان داد بین‌گروه دختران و پسران در مولفه‌های خلاقیت تفاوت آماری معناداری وجود دارد. نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان می‌دهدکه آموزش نقاشی خلاق می‌تواند در افزایش خلاقیت کودکان پیش دبستانی موثر باشد.
Abstract Background: The world around us is rapidly changing. To keep pace with these changes and, subsequently, solve the issues caused by these transformations, we need creative and innovative people. Objective: This study mainly aimed at determining the effectiveness of a doodle-book training program in increasing creativity and its components among 6-year-old children. Methods: This quasi-experimental study followed by a pretest-post-test design with a control group. The present study had a statistical population including all preschool students in Zahedan selected using a convenience sampling method. In this regard, two classes were chosen as experimental groups (girls: 24, boys: 22) and two classes were selected as control groups (girls: 22, boys: 22). The experimental groups took part in 10 sessions of the doodle-book training program and Torrance Tests of Creative Thinking (Form B) was carried out on these groups before and after holding the sessions. Results: Results of a multiple-way analysis of co-variance indicated that the doodle-book training program increased creativity and its components among the children. Moreover, results of a multivariate analysis of variance demonstrated that there was a statistically significant difference between the girls’ and boys’ groups with regard to the components of creativity. Conclusion: The results of this study showed that the doodle-book training program can be effective in increasing creativity among preschool children.
آناستازی، آن. (1965). تفاوتهای فردی (ترجمه جواد طهوریان). (1371). مشهد: موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
اوجی نژاد، احمدرضا. (1383). بررسی تأثیر الگوی تدریس بدیعه پردازی بر پرورش خلاقیت دانش آموزان در درس انشا مدارس راهنمایی شهر شیراز. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
بدری، مریم؛ شیخ، مهدی؛ احمدی، خدابخش؛ و طباطبایی، موسی. (1392). اثر بخشی آموزش تفکر واگرا بر خلاقیت کودکان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 3(1)، 56-70.
بهرامی، معصومه؛ باقری راد، سیده فاطمه؛ رسولی خورشیدی، فاطمه و قاسمی، مریم. (1397). بررسی ویژگیهای روانسنجی مقیاس دامنههای خلاقیت کافمن. فصلنامة ابتکار و خلاقیت درعلوم انسانی، 8(1)، 165-182
پیرخائفی، علیرضا. (1372). رابطه هوش و خلاقیت در بین دانش آموزان پسر مقطع دوم نظری دبیرستان های شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
تورنس، ئی پال. (1974). آزمون تفکر خلاق تورنس فرم ب تصویری دفترچهB ( ترجمه علیرضا پیرخائفی). (1388). تهران: موسسه تحقیقات علوم رفتاری شناختی سینا روان تجهیز.
تورنس، ئی پال. (1979). استعدادها و مهارتهای خلاقیت و راههای آموزش و پرورش آنها ( ترجمه حسن قاسم زاده). (1375). تهران: دنیای نو
راهنما، اکبر و عبدالملکی، جمال. (1388). بررسی رابطه بین هوش هیجانی و خلاقیت با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه شاهد. اندیشه های نوین تربیتی، 5(2)، 55-78.
سام خانیان، محمدربیع. (1387). خلاقیت و نوآوری در سازمان آموزش (مفاهیم، نظریه ها، تکنیک و سنجش). تهران: رسانه تخصصی.
فقیه آرام، بتول. (1397). رابطه هوشهای چندگانه با ویژگی شخصیتی کارآفرینی و خلاقیت دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی. فصلنامة ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 7(4)، 179-196.
فزایی، سمیرا و عشایری، حسن. (1397). تأثیر آموزش موسیقی بر خلاقیت کودکان 7 تا 9 ساله شهر تهران. روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 24(1)، 16-29.
کریمی، ناهید؛ مهرافزون، داریوش؛ و جعفری، علیرضا. (1396). بررسی تأثیر آموزش مهارت های زندگی به روش قصه گویی بر مؤلفه های خلاقیت دانش آموزان ابتدایی. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 7(2)، 149-166.
کریمی، علی. (1389). پرورش خلاقیت. تهران: انتشارات رسانه تخصصی.
کریم نژاد نیارق، سعید؛ حسین ثابت، فریده؛ زمانی، مریم؛ و علویان، فاطمه. (1390). رابطه شیوه های فرزند پروری والدین، سبک شناختی با خلاقیت دانشجویان. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی لرستان دانشکده پرستاری و مامایی خرم آباد، 12(22و23).
کوشکی، فریبا و ناعمی، علی محمد. (1397). تأثیر آموزش مدیریت زمان بر خلاقیت دانش آموزان ابتدایی. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(3)، 1-24.
مقدمی، معصومه و رشیدی، ذوالفقار. (1396). رابطه بین سبک های یادگیری با خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد گروه علوم تربیتی، روانشناسی و علوم تربیتی واحد رودهن. فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 7(2)، 1- 38.
Adjerakor, G. J. (2016). The Role of Musical Arts in Early Childhood Education: A Study of some Selected Early Childhood Centres-in the Krachi East District. Winneba: University of Education.
Cheung, R. H. P. (2010). Designing movement activities to develop children’s creativity in early childhood education. Early Child Development and Care, 180, 377–385.
Cheng, V. (2011). Infusing creativity into Eastern classrooms: valuations from Student perspectives. Thinking Skills and Creativity, 6, 67–87.
Cleland, F. E., & Gallahue, D. L. (1993). Young children’s divergent movement ability: Study I. Perceptual and Motor Skills, 77, 535–544.
Craft, A. (2001). Little c creativity. In A. Craft, B. Jeffrey, & M. Leibling (Eds.), Creativity in education (pp. 45–61). London: Continuum.
Csikszentmihalyi, M. (1999). Implications of a systems perspective for the study of creativity. In R. J. Sternberg (Ed.), Handbook of creativity (pp. 315–335). Cambridge: Cambridge University Press.
Dziedziewicz, D., Oledzka, D., & Karwowski, M. (2013). Developing 4- to 6-year-old children’s figural creativity using a doodle-book program. Thinking Skills and Creativity, 9, 85– 95.
Doron E. (2017). Fostering creativity in school aged children through perspective taking and visual media based short term intervention program. Thinking Skills and Creativity, 23, 60-150. doi:10.1016/j.tsc.2016.12.003
Finke, R. A., Ward, T. B., & Smith, S. M. (1992). Creative cognition: Theory, research and applications. Cambridge, MA: MIT Press.
Garaigordobil, M. (2006). Intervention in Creativity With Children Aged 10 and 11 Years: Impact of a Play Program on Verbal and Graphic–Figural Creativity. Creativity Research Journal, 18(3), 329-345.
Garaigordobil, M. & Berrueco, L. (2011). Effects of a play program on creative thinking of preschool children. The Spanish Journal of Psychology, 14, 608-618.
Gardner, H. (1983). Frames of mind: The theory of multiple intelligences. New York: Basic Books.
Glaveanu, V. P. (2011). Children and creativity: A most (un) likely pair. Thinking Skills and Creativity, 6, 122– 131.
Hui, A., He, M. WJ. & Liu, E. S. Ch. (2013). Creativity and early talent development in the arts in young and schoolchildren Creativity, talent and excellence (pp. 75-87): Springer.
Hui, A., He, M. WJ. & Ye, Sh. S. (2015). Arts education and creativity enhancement in young children in Hong Kong. Educational Psychology, 35(3), 315-327
Hui, A., & Lau, S. (2006). Drama education: A touch of the creative mind and communicative-expressive ability of elementary school children in Hong Kong. Thinking Skills and Creativity, 1, 34–40.
Henriksen, D., Mishra, P. & Fisser, P. (2016). Infusing creativity and technology in 21st century education: a systemic view for change. Journal of Educational Technology & Society, 19(3), 3-27.
Karakelle, S. (2009). Enhancing fluent and flexible thinking through the creative drama process. Thinking Skills and Creativity, 4, 124–129.
Kaufman, J. C., & Baer, J. (Eds.). (2006). Creativity and reason in cognitive development. Cambridge: Cambridge University Press.
Koutsoupidou, T., & Hargreaves, D. (2009). An experimental study of the effects of improvisation on the development of children’s creative thinking in music. Psychology of Music, 37, 251–278.
Passanisi, A., Nuovo, S. D., Urgese, L., & Pirrone, C. (2015). The Influence of Musical Expression on Creativity and Interpersonal Relationships in Children. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 191, 2476-2480. doi:10.1016/j.sbspro.2015.04.308
Pourtaghi, V. Hosseinib, A. Hejazi, E. (2014). Effectiveness of implementing philosophy for children program on students’ creativity. Scientific Journal of Pure and Applied Sciences, 3(6), 375-380. Doi: 10.14196/sjpas.v3i6.1369
Runco, M. A. (2014). Creativity (2nd ed.). Boston, MA: Academic Press.
Renzulli, J.S. (1986). New direction in creativity. Mansfield center. CT: Creative Learning Press.
Scott, G., Leritz, L. E., & Mumford, M. D. (2004). Types of creativity training: Approaches and their effectiveness. Journal of Creative Behavior, 38, 149–179.
Torrance, E. P. & Goff, K. (1989). A quiet revolution. Creative Behavior, 23, 136-145.
Torrance, E. P. (1990). Torrance tests of creative thinking: Manual for scoring and interpreting results (Verbal. Forms A and B). Bensenville, IL: Scholastic Testing Service.
Torrance, E. P. (1974). Norms-technical manual: Torrance tests or creative thinking. Lexington, MA: Ginn.
Vass, E. (2007). Exploring processes of collaborative creativity—the role of emotions in children’s joint creative writing. Thinking Skills and Creativity, 2, 107–117.
Vygotsky, L. S. (2004). Imagination and creativity in childhood. Journal of Russian and East Psychology, 42, 7–97.
Worley, P. (2016). Philosophy and children. The Philosophers' Magazine, 72, 119-120.
Yan, L. (2003). An investigation of the relationship between the open-endedness of activities and the creativity of young children. University of New Orleans Theses and Dissertations.
Yi, X., Plucker, J. A., & Guo, J. (2015). Modeling influences on divergent thinking and artistic creativity. Thinking Skills and Creativity, 16, 62-68. doi:10.1016/j.tsc.2015.02.002.
_||_