منابع آب زیرزمینی شهرستان آستانه و بررسی عوامل مؤثر بر آن با روش‌های چندمتغیره آماری، گرافیکی و GIS

محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

محمد دردی محمودی ¹ (کارشناس ارشد آب‌های زیرزمینی، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز)
علیرضا مرادیان هره دشت ² (کارشناس ارشد زمین شناسی محیط زیست، دانشکده علوم زمین، دانشگاه فردوسی مشهد)
عطااله ندیری ³ (استادیار، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز)

تاریخ دریافت : 1396/01/30 تاریخ پذیرش : 1396/01/30 تاریخ انتشار : 1395/06/01

کلید واژه: GIS, آب زیرزمینی, هیدروژئوشیمی, سفیدرود, دیاگرام ویلکوکس,

چکیده مقاله :

آب زیرزمینی یکی از مهم‌ترین منابع مورداستفاده بشر می‌باشد. توجه به منابع آب زیرزمینی در ایران با شرایط اقلیمی و جغرافیایی خاص آن امری ضروری به نظر می‌رسد. ازاین‌رو اهمیت بررسی و مطالعه آب‌های زیرزمینی در سال‌های آتی بیش‌ازپیش شده است. در این پژوهش از داده‌های 38 نمونه آب زیرزمینی واقع در حوضه آبریز سفیدرود استفاده شد. از روش‌های گرافیکی، تحلیل آماری چندمتغیره همراه با سیستم تحلیلی اطلاعات جغرافیایی (GIS) در این پژوهش استفاده‌شده که می‌تواند به درک بهتر فرایندهای حاکم بر آب زیرزمینی منطقه سفیدرود یاری رساند. مقدار EC در بالادست حوضه، برخلاف انتظار، اما به دلیل زمان ماندگاری بالا و تأثیر واحدهای مارنی اطراف سد سفیدرود (واقع در بالادست حوضه آبریز) بیشتر از پایین‌دست آن می‌باشد. تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA) منجر به تشخیص 5 عامل مؤثر بر کیفیت آب زیرزمینی شد. روش خوشه‌بندی منتج به استخراج سه خوشه شد که خوشه اول نامناسب‌ترین (بیشترین هدایت الکتریکی) و خوشه سوم (حداقل هدایت الکتریکی) مناسب‌ترین کیفیت را داشته‌اند. کیفیت آب از دیدگاه کشاورزی مناسب بود. در یک دید کلی آب‌های قسمت پایین‌دست حوضه و بالادست حوضه (اطراف سد سفیدرود) نامناسب ارزیابی‌شده و قسمت‌های میانی دشت کیفیت بهتری را دارد