بررسی عوامل موثر در هیدروژئوشیمی منابع آبی شهر مرند با هدف حساسیت سنجی و ارزیابی کیفی آب زیرزمینی

محورهای موضوعی : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

فاضل خالقی ¹ (دانشجوی دکتری زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران)
حمید شهین فر ² (عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/06/15 تاریخ پذیرش : 1395/06/15 تاریخ انتشار : 1387/04/01

کلید واژه: هیدروژئوشیمی, کیفیت آب زیرزمینی, تحلیل آماری چندمتغیره, مرند,

چکیده مقاله :

آبهای زیرزمینی تنها منبع اصلی آب برای مصارف شرب، کشاورزی و صنعتی در شهرستان مرنـد مـیباشـد و اهمیـت حیـاتی آنموجب میشود تضمین کیفیت آن بطور جدی مورد توجه قرار گیرد. در این مطالعه، به منظور ارزیابی کیفیت شیمیایی و برای بررسیعوامل و فرایندهای موثر در هیدروژئوشیمی آب زیرزمینی از دادههای مربوط به دو دوره نمونهبرداری )بهار و تابستان، (1384استفادهشده است. با انجامِ تحلیل آماری چندمتغیره )روش عاملی(، سه عامل موثر در ترکیب آب زیرزمینی استخراج گردیـد. طبـق نمـودارخوشهای بین یونهای بیکربنات و منیزیم در آب زیرزمینی بیشترین تشابه وجود دارد. با توجـه بـه نمـودار پـایپر و نتـایج مـاتریسهمبستگی، تپپ غالب آب زیرزمینی، بیکربناته با غلبه یونهای قلیایی خـاکی تعیـین شـده اسـت. بررسـی نقـشههـای هـم قابلیـتالکتریکی، هم جامدات محلول و نقشه هیدروشیمی دایرهای به ترتیب نشان دهنده افزایش مقـدار TDS ،ECو کلرایـد در بخـششمال شرقی منطقه میباشد. تحلیل مکانی تغییرات پارامترهای آب زیرزمینی حاکی از آن اسـت کـه کیفیـت و ویژگـی ژئوشـیمیایینمونهها عمدتاً با توپوگرافی، زمینشناسی و هیدروگرافی دشت مرند همخوانی دارد. نمونههای متعلق به بخـشهـای جنـوبی منطقـه)نزدیک به محل تغذیه آبخوان( از کیفیت بسیار مناسبی برخوردارند ولی در بخش شمال شرقی بـه دلیـل افـزایش غلظـت امـلاح ووجود رسوبات ریزدانهتر، کیفیت آب زیرزمینی متفاوت میباشد. به طور کلی عواملی همچون جهت جریان، بـالا بـودن سـطح آبزیرزمینی و فعالیتهای انسانی سبب آسیبپذیر شدن این بخش در مقابل منابع آلاینده غیرطبیعی )نفوذ پسابهای شـهری و غیـره(شده است