طراحی الگوی آسیب شناختی و درمان یکپارچه نگر و تعیین اثربخشی آن بر بی ثباتی هیجانی در افراد دارای ویژگی های شخصیت مرزی: یک مطالعه آمیخته

محورهای موضوعی : فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی

زینب ذاکر زاده ¹ (دانشجوی دکتری، گروه روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.)
محسن گل پرور ² (دانشیار، گروه روان شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران)
اصغر آقایی ³ (استاد، گروه روان شناسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.)

تاریخ دریافت : 1399/05/03 تاریخ پذیرش : 1399/08/24 تاریخ انتشار : 1400/02/01

کلید واژه: اختلال شخصیت مرزی, درمان یکپارچه‌نگر, آسیب‌ها, بی‌ثباتی هیجانی,

چکیده مقاله :

هدف: ویژگی‌های شخصیت مرزی می‌تواند مشکلات متعدی در مسیر زندگی افراد واجد این ویژگی‌ها ایجاد کند. بر همین اساس، این پژوهش با هدف طراحی الگوی آسیب‌شناختی و درمان یکپارچه‌نگر و تعیین اثربخشی آن بر بی‌ثباتی هیجانی در افراد مرزی انجام شد. روش: پژوهش حاضر از زمره پژوهش‌های آمیخته (کیفی و کمی) است. در مرحله کیفی از روش تحلیل مضمون به شیوه براون و کلارک (2006) استفاده شد. بافت پژوهش در بخش کیفی، متون مربوط به آسیب‌های افراد مرزی، حجم نمونه 25 متن مرجع بود که به شیوه هدفمند انتخاب شدند. در همین مرحله، پس از استخراج طیف آسیب‌ها، با استفاده از 6 نفرگروه متمرکز تخصصی، درمان‌های مورد نیاز برای طیف آسیب‌ها تعیین و بسته درمان یکپارچه نگر با ضریب توافق برابر با 94/0 طراحی گردید. در مرحله کمی از روش نیمه‌تجربی دو گروهی با سه مرحله پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری استفاده شد. در این مرحله از میان 70 فرد مرزی،30 نفر به‌صورت هدفمند مبتنی بر ملاک‌های ورود انتخاب و به‌طور تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل (15 نفر برای هر گروه) گمارده شدند. گروه درمان یکپارچه‌نگر به‌مدت 15 جلسه، تحت درمان قرار‌گرفتند و گروه کنترل هیچگونه درمانی دریافت ننمود. از مقیاس بی‌ثباتی هیجانی در مراحل پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری برای سنجش متغیر وابسته استفاده شد. داده‌ها در بخش کیفی از طریق تحلیل مضمون و در بخش کمی با استفاده از آزمون خی-دو، تحلیل واریانس اندازه‌های تکرار شده و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم افزار اس پی اس اس، نسخه 24 تحلیل گردید. یافته‌ها: یافته‌های بخش کیفی برای طراحی درمان یکپارچه‌نگر، حاکی از پنج دسته آسیب شامل آسیب‌پذیری هیجانی و رفتاری، آسیب‌پذیری ادراکی و شناختی، آسیب‌پذیری هویتی، آسیب‌پذیری اجتماعی و آسیب‌پذیری جسمی در میان افراد مرزی بود. در بخش کمی نتایج تحلیل واریانس اندازه‌های تکرار شده نشان داد که بین در‌مان یکپارچه‌نگر با گروه کنترل در بی‌ثباتی هیجانی در پس‌آزمون تفاوت معناداری وجود ندارد (205/0=P). اما در مرحله پیگیری به طور معناداری موجب کاهش بی‌ثباتی هیجانی گردید (001/0>P). نتیجه‌گیری: با توجه به طیف آسیب‌های پنجگانه یکپارچه افراد دارای ویژگی‌های شخصیت مرزی، درمان یکپارچه‌نگر را می توان به عنوان یک رویکرد درمانی برای بی‌ثباتی هیجانی افراد مرزی مد نظر قرار داد.

چکیده انگلیسی:

Purpose:  Borderline personality characteristics can cause many problems in the life of people with these characteristics. Accordingly, the aim of this study was to design an integrative pathological model and treatment and determining its effectiveness on emotional instability among borderline individuals. Methodology: The present study is a mixed research (qualitative and quantitative). In the qualitative stage, Clarke & Braun (2006) thematic analysis approach was used. The context of the research in qualitative stage was the texts related to borderline individuals’ injuries, sample size was the 25 reference texts that were selected in a purposeful manner. At this stage, after extracting the spectrum of injuries with the use of specialized panel group, the required treatments for the spectrum of injuries were determined and an integrated treatment package with an agreement coefficient of 0.94 was designed. In the quantitative stage a semi-experimental design with two groups and three stages (pre-test, post-test and follow up) was used. In the quantitative stage, from 70 persons with borderline personality characteristics, 30 persons were selected based on criteria of entry and then randomly assigned in an experimental and a control group (each group with 15 person). The group of integrated oriented therapy received 15 sessions of treatment and the control group did not receive any treatment. Emotional instability scale was used to measure the dependent variable in the pretest, post-test and follow up. Data in qualitative stage were analyzed by thematic analysis and in quantitative stage were analyzed by Chi square test, repeated measure analysis of variance and post hoc Bonferroni test trough SPSS 24 software. Findings: The findings of the qualitative stage for designing integrative therapy package indicated five categories of injuries including emotional and behavioral vulnerability, perceptual and cognitive vulnerability, identity vulnerability, social vulnerability and physical vulnerability for individuals with borderline personality characteristics. In the quantitative stage, the results showed that there isn’t a significant difference between the integrated oriented therapy and control groups in emotional instability in post-test (P=0.205). But in the follow-up phase, it significantly reduced emotional instability (P<0.001). Conclusion: Based on the findings and according to the spectrum of five integrated injuries of individuals with borderline personality characteristics, integrated oriented therapy can be considered as a therapeutic approach for emotional instability of borderline individuals.