برّرسی تطبیقی سطوح فکری غزلیات حافظ و سنایی با استفاده از تئوری ساخت‌گرایی تکوینی لوسین گلدمن
محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)
آزاده ملکوتی
1
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران)
علی فلاح
2
(استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران(نویسندۀ مسئول))
صفا تسلیمی
3
(استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران)
کلید واژه: حافظ, سنایی, غزل, ساخت‌گرایی تکوینی, لوسین گلدمن,
چکیده مقاله :
مسألة اصلی این مقاله برّرسی تطبیقی سطح فکری غزلیات حافظ و سنایی با تأکید بر نظریة ساخت‌گرایی تکوینی لوسین گلدمن است. گلدمن در شیوة خود می‌کوشد تا ارتباط ساخت درونی اثر را با ساخت فکری (جهان بینی) طبقه اجتماعی نویسنده آشکار کند و به عقیدة او هرچه این رابطه محکم‌تر باشد، اعتبار هنری آن نیز بیشتر است. فرضیة نویسندگان بر این مسأله تأکید دارد که ساختار ذهنی جامعة سنایی موجب شد تا غزلیات وی از حیث سطح فکری در سه دستة عاشقانه، عارفانه و قلندرانه و عقلاءالمجانین و ساختار اجتماعی زمانة حافظ موجب شد تا سطح فکری غزلیاتش در حد یک متفکّر منتقد اصلاح‌طلب نمایان شود. نتایج پژوهش با استفاده از روش تطبیقی حکایت از آن دارد که سطح فکری غالب بر اشعار حافظ تغییر ساختار وضع موجود و تحقق عدالت بوده و سطح فکری اشعار سنائی به دلیل اشتمال بر دلالت‌های معرفتی، وضعیتی و به ویژه دلالت هنجاری، از ابعاد و قابلیّت‌های مهمّ مدنی و سیاسی برخوردار است.
In this article, the authors' efforts are a comparative study of the intellectual level of Hafez and Sanai's sonnets with an emphasis on Lucien Goldmann's theory of formative constructionism. In his own way, Goldmann tries to reveal the connection between the inner structure of the work and the intellectual construction (worldview) of the author's social class, and in his opinion, the stronger this relationship is, the greater its artistic validity. The mental structure of Sana'i society made his sonnets in terms of intellectual level fall into three categories: romantic, mystical, and intellectual, and the social structure of Hafez's time made his sonnets appear to the level of a reformist critical thinker. The results of research, by using the comparative method, indicate that the dominant intellectual level of Hafez's poems is to change the structure of the existing situation and realize justice, and the intellectual level of Sana'i poems, due to the inclusion of epistemic, situational and especially normative implications, is of dimensions and ability. It has important civil and political functions.
_||_
