ایل کرد چمشگزک و حفاظت از مرزهای شمال شرق ایران پس از قرن یازده هجری قمری

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

علی باقرزاده فلاح ¹ , شهربانو دلبری ²

1 - دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. [e-mail]
2 - استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/07/04 تاریخ پذیرش : 1402/04/10 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: ازبکان, دولت صفوی, دولت عثمانی, ایل چمشگزک,

چکیده مقاله :

یکی از ایل های کرد نژاد ایران، ایل چمشگزک می باشد. این ایل تا قبل از قرن یازده (ه.ق) در مناطق دیار بکر و جنوب ارزنجان در کشور عثمانی زندگی می کردند. با رفتار قهر آمیز دولت عثمانی با شیعیان در شرق آناتولی، ایل شیعه مذهب چمشگزک به داخل ایران کوچ نموده و در منطقه مرزی مهاباد و اطراف آن ساکن گردید. همزمان با تشکیل دولت صفوی ازبکان که در ماورالنهر به قدرت رسیده بودند با حملات مکرر خود آرامش و امنیت را از مرزهای شمال شرقی ایران سلب نموده بودند. به‌طوری که ناامنی در مرزهای شمال شرقی ایران عمده ترین مشکل امنیتی این دولت بود. یکی از اقدامات دولت صفوی کوچ این ایل از شمال غربی ایران به مرزهای شمال شرقی کشور بود. این ایل در پیشگیری از تجاوزات ازبکان مانند دیوار دفاعی مستحکمی عمل نموده و مانع از هجوم آنان به مناطق مرکزی ایران گردید. یکی از اهداف اصلی این نوشتار، بیان علل کوچ این ایل به منطقه مرزی شمال شرق کشور و هدف دیگر آن تبیین نقش دفاعی آن در مقابل تجاوزات مکرر ازبکان می‌باشد. بررسی عوامل موفقیت این ایل در تحقق اهداف فوق موضوع مورد مطالعه این مقاله می‌باشد که به روش توصیفی- تحلیلی تبیین گردیده است. به نظر می‌رسد اعتقاد به مذهب تشیع، شجاعت نژادی و علاقه به آب و خاک این سرزمین از عوامل اصلی این موفقیت بوده است.

چکیده انگلیسی:

One of the Kurdish tribes of Iran is the Chamshegzak tribe. This tribe lived in the areas of Diar Bakr and south of Arzanjan in the Ottoman Empire before the 11th century AH. Due to the Ottoman government's violent treatment of Shiites in eastern Anatolia, the Chamshgazak Shiite tribe migrated into Iran and settled in and around the Mahabad border region. Simultaneously with the formation of the Safavid Uzbek government, which came to power in Transoxiana, they repeated their attacks, depriving peace and security on the northeastern borders of Iran. Insecurity on the northeastern border of Iran was the main security problem of this government. One of the actions of the Safavid government was the migration of this tribe from northwestern Iran to the northeastern borders of the country. The tribe acted as a strong defensive wall to prevent Uzbek aggression and prevented them from invading central Iran. One of the main purposes of this article is to explain the reasons for the migration of this tribe to the northeastern border region of the country and the other purpose is to explain its defensive role against repeated Uzbek aggression. The study of the success factors of this tribe in achieving the above goals is the subject of this article, which is explained by descriptive-analytical method. Belief in the Shiite religion, racial courage and interest in the land and water of this land seem to have been the main factors in this success.