نقش اندیشه‌های متکلمین اشعری، در روابط آل بویه با دستگاه خلافت
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
مرتضی سلطانی مقدم
1
(کارشناس ارشد تاریخ اسلام)
ولی ابوالحسنی
2
(کارشناس ارشد تاریخ)
کلید واژه: اشاعره, آل بویه, خلافت عباسی, باقلانی, بغدادی,
چکیده مقاله :
معزالدوله بویهی در سال 334هـ.ق بغداد را تصرف کرد و اندکی بعد خلیفه عباسی المستکفی را عزل کرد. دوره آل‌بویه با توجه به قدرت آن حکومت و نیز عدم تعصب مذهبی ناشی از عدم پایبندی آنها به آیین رسمی، دوره‌ای درخشان و محیطی آرام برای صاحبان آرا و افکار و مذاهب مختلف فراهم آورد تا به بیان اندیشه‌های خود بپردازند. در این دوره متکلمین بزرگی از سه مکتب کلامی اشعری، معتزله و شیعی در بغداد و سایر قلمرو آل بویه پا به عرصه گذاشتند. آرای این متکلمین علاوه بر آنکه در خدمت دفاع از عقاید دینی مکاتب مذکور بود، در رفتار و کنش حاکمان آل بویه و خلفای عباسی نیز بی‌تأثیر نبود و اندیشه‌های سیاسی آنها به عنوان راهنما و یا به عنوان توجیه‌گر رفتار حاکمان درخدمت حکومتگران بود. این اندیشه ورزان علاوه بر ارائه راهکار به حاکمان در شرایط متفاوت، به صورت عملی نیز در خدمت حاکمان بودند و هر کدام مسئولیت‌هایی در دو دستگاه امارت بویه‌ای و خلافت عباسی برعهده داشتند علاوه بر این اندیشه‌هایشان در نوع دیدگاه مردم به حاکمان به عنوان یک حاکم مشروع و یا غیرمشروع و نیز قضاوت مردم نسبت به اقدامات حاکمان بسیار مؤثر بود.
The buyid's Moezzed - Dowleh took Baghdad as his possession and sometime later, he discharged khalifat- almostakfi. The Buyid's period, regarding that government power and also lack of religious dogmatism originated from lack of being duty- bound to the regulations, created a glorious period and calm environment for learned people and different religions in order to express their thoughts. In this era, some remarkable speakers from three verbal schools such as Ashari, schismatic (Motazeleh) and shittee appeared in Baghdad and other Buyid's territories. The thoughts of these speakers, despite being a vindication of religious believes of the mentioned schools, were not ineffective on the behavior and reaction of the Buyid's rulers and Abbassid caliphs and their political thoughts were as the guidance or as an explanation of the rulers' behavior in service for governors. These men of thought were functionally in the service of rulers beside giving methods to the rulers in different conditions and each one of them undertook some responsibilities in tax systems of Buyid's and Abbassid caliphate. Their thoughts were effective on people's viewpoint about governors as a legal or illegal ruler.
