بررسی زندگی و قیام یحیی بن زید علوی در خراسان در سال 125 هـق. (انگیزه‌های قیام او و تناقضات منابع در روایت آن)
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
محمدرضا غضنفری کفشگر
1
(استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت)
کلید واژه: یحیی, قیام, امویان, خراسان. ,
چکیده مقاله :
یکی از مهم‌ترین قیام‌های خونین در دوره پایانی حکومت امویان در خراسان، قیام یحیی بن زید علوی بود. وی که در قیام پدرش حضوری فعال داشته، بعد از شهادت پدر راهی شهرهای عراق و خراسان شد و به مدت سه سال با کوششی خستگی‌ناپذیر در صدد بیداری مردم آن سامان و تشویق آنان به رهایی از ستم امویان بر آمد و آنان را به دعوتی فرا خواند که بعدها به مکتب زیدیه شهره یافت. دعوت یحیی تجلّی همان اهداف و انگیزه‌های قیام پدرش و گرفتن انتقام خون به ناحق ریخته او بود. از آنجا که بیشتر مورخان ضمن ابراز نظرات متفاوت و بیان روایات گوناگون خواسته یا ناخواسته سعی در تشکیک انگیزه‌ها و اهداف قیام یحیی بن زید داشته و او را شخصیتی نافرمان و آشوبگر نمایانده که با تمرد و سرکشی دست به آشوب زده و حتی بیت المال برخی شهرها را غارت کرده و بدین سان قتل او را مجاز جلوه داده‌اند، نویسنده مقاله را بر آن داشت تا با دقت بیشتر به مقایسه روایات منابع مذکور پرداخته و لا به لای مطالب برخی منابع به حقایق انکارناپذیری دست یابد. پس با چنین رویکردی می‌توان هدف از این تحقیق را بازخوانی روایات مختلف درباره قیام مذکور، بررسی و تحلیل آن‌ها، نمایاندن تناقضات و مقایسه نظرات راویان و ذکر اهداف و انگیزه‌های قیام یحیی بن زید بیان کرد.
One of the most important bloody uprising in the last era of Umayyad government in Khorasan was Yahya ben Zeyd alavi's movement. He was an active warrior in the uprising of his father and after the martyrdom of him ,he went to the cities of Iraq and Khorasan for three years to awaken the people and encourage them to release themselves from Umayyad's oppression. He called them to a movement, which was later known as Zeydi school. Yahya's invitation emanates in his father's aims and motivations. He tries to revenge for unjustifiable murder of his father. Since most historians expressing different views and traditions deliberately or unwittingly tried to question the motives and aims of the Yaḥyá Ben Zeyd's uprising and depicted him as disobedient and turbulent. He was also accused of robbing the treasury of some cities and thus his murder was allowed. The writer of article compares the traditions with more attention and all inside the statements of some resources could find undeniable facts. The aim of the study is to revise different traditions about this uprising, and present contradictions and compare the views of narrators and mention the aims and motivations of the Yaḥyá Ben Zeyd Alavi's uprising.
