تأثیرسیاست‌های وقفی نادر شاه و علیشاه افشار بر کاهش یا رشد موقوفات آستان قدس رضوی

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

علی سوزنچی کاشانی ¹ (دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران)
دکتر رضا شعبانی ² (استاد گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی تهران)

تاریخ دریافت : 1394/11/20 تاریخ پذیرش : 1394/11/20 تاریخ انتشار : 1393/02/01

کلید واژه: موقوفات, آستان قدس, نادر شاه, خاندان افشاریه, پایگاه اجتماعی واقفان,

چکیده مقاله :

با توجه به این که قوام و پایه اصلی شکل‌گیری تشکیلات اداری آستان قدس مبتنی بر موقوفات وقف شده بر حرم رضوی بوده است؛ ضبط موقوفات و یا به عبارتی ضبط درآمدهای حاصل از آن توسط نادر شاه افشار، تأثیراتی را بر این مجموعه به همراه داشت. این تأثیرات در حوزه مالی، اداری آستان قدس به صورت خاص و در حوزه کاهش واقفان در جامعه وقت ایران و عدم رغبت آنها به اختصاص دادن اموال و املاک خود برای موقوفات مختلف به صورت عام قابل بررسی می‌باشد.این امور باعث شد که نهاد وقف که یک امر مردمی محسوب می‌شد ، به یک نهاد دولتی با هدف کسب درآمد برای تأمین هزینه‌های نظامی حکومت مرکزی تبدیل شد و توجه به نیات واقفین از بین رفت. با روی کار آمدن علیشاه افشار وی سعی نمود نهاد موقوفات را به سبک و سیاق دوره صفویه بازگرداند و برای این کار خود پیشگام شد. در این مقاله سعی شده است با استناد به منابع و اسناد تاریخی موجود و با شیوه تحقیقات تاریخی به بررسی نهاد وقف در دوره نادر شاه و جانشینان او پرداخته شود و تأثیرات سیاست‌های وقفی نادر و علیشاه افشار در کاهش و یا رشد موقوفات آستان قدس در طی دوره حکومت خاندان افشا در ایران مورد تحلیل قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

Since main formation of Astan-qods-Razavi based on endowment for Razavi holy shrine; confiscation of this income by king Nader Afshar has affected on A.Q.R organization. Affection in financial field specially in reduce of endow during that time in Iran because of no desire of devote their property in whole is subject to study These affair (endowment) that included NGO institution converted to governmental identity for the purpose of government army funding and intent of endower wasted. When Alishah came to throne after Nader; he tried to restoration of trust of society in endow field. He tried to change the procedure of endowment to real purpose the same like in Safavid period. At the beginning himself determined many endowment for A.Q.R and changed intent of endower for endowment instead of government economical purpose. In this article , endowment in king Nader period and his successors have been studied and affection of endowment policy of king Nader and Alishah Afshar in reduce and increase of endowment in A.Q.R at Afshari dynasty has been analyzed