اثربخشی زوج درمانی سیستمی- سازه‌گرا بر نارسایی هیجانی و تمایزیافتگی خود زنان آسیب دیده از خیانت زناشویی

محورهای موضوعی : زن و خانواده

ثمینه پورحسینعلی ¹ (کارشناس ارشد، رشته روانشناسی عمومی دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد بندرعباس، بندرعباس ، ایران)
آزیتا امیرفخرایی ² (استادیار، گروه روانشناسی بالینی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد بندرعباس ، بندرعباس ، ایران ( نویسنده مسئول))

تاریخ دریافت : 1398/09/14 تاریخ پذیرش : 1399/02/15 تاریخ انتشار : 1398/12/01

کلید واژه: نارسایی هیجانی, خیانت زناشویی, زوج درمانی سیستمی- سازه گرا, تمایزیافتگی خود,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی زوج درمانی سیستمی- سازه‌گرا بر نارسایی هیجانی و تمایزیافتگی خود زنان آسیب دیده از خیانت زناشویی انجام شد. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی همراه با پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه زنان آسیب دیده خیانت زناشویی مراجعه کننده به مراکز مشاوره و روان‌درمانی شهرستان سیرجان در سال 1397 بوده‌اند که از بین آن‌ها 30 نفر به روش نمونه‌گیری مبتنی بر هدف (ملاک‌های ورود و خروج) انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15نفر) گمارده شدند. رویکرد زوج درمانی سیستمی- سازه‌گرا، بر روی گروه آزمایش به مدت 9 جلسه 2 ساعته در هر هفته 2 جلسه انجام شد؛ گروه کنترل در لیست انتظار قرار گرفت. جهت جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه‌های نارسایی هیجانی بگبی و همکاران (1994) و تمایز یافتگی خود اسکورون و فریدلندر (1982) در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون استفاده شد. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره تحلیل شد. یافته‌های حاصل از پژوهش نشان داد که با کنترل اثر پیش آزمون، بین میانگین نمرات پس آزمون گروه‌های آزمایش و کنترل در متغیرهای نارسایی هیجانی و تمایزیافتگی خود تفاوت معناداری وجود دارد. بر پایه‌ی نتایج پژوهش حاضر می‌توان نتیجه گرفت که، زوج درمانی سیستمی- سازه‌گرا به عنوان یک مداخله کارآمد بر کاهش نارسایی هیجانی و افزایش تمایزیافتگی خود زنان آسیب دیده از خیانت زناشویی، تأثیر دارد.

چکیده انگلیسی:

The present study aims at investigating the effectiveness of Systemic-Constructivist Couple Therapy (SCCT) on alexithymia and differentiation of self among women hurt by infidelity. The current study used quasi-experimental research method as well as pretest-posttest and control group. The statistical population included all infidelity hurt women referred to Counseling and Psychotherapy Center of Sirjan in 2018 which 30 women selected among them by goal-oriented sampling method (inclusion and exclusion criteria) and appointed into two experimental (15) and control (15) groups. Systemic-Constructivist Couple Therapy approach applied on experimental group in nine 2-hour sessions, two sessions a week; control group placed in waiting list. In order collect data Toronto Alexithymia Scale (TAS) (1994) by Bagby and others and Differentiation of Self Inventory (DSI) (1982) by Skowron and Friedlander used in two pretest and posttest stages. Data analyzed by means of multivariate covariance analysis test. The findings of the study revealed that by controlling pretest effect, there is significant difference between experimental and control group in pretest mean scores regarding alexithymia and differentiation of self variables. Accruing to the result of the present study it is concluded that Systemic-Constructivist Couple Therapy influence on alexithymia reduction and differentiation of self increase as an effective interference among women hurt by infidelity.

منابع و مأخذ:

اردشیری لردجانی، فهیمه و شریفی، طیبه (1397). اثربخشی روان­درمانی مثبت­گرا بر بخشایش­گری و بی­رمقی زناشویی زنان آسیب­دیده خیانت زناشویی. فصلنامه آسیب شناسی، مشاوره و غنی سازی خانواده،4(1)، 46-33.

آرین­فر، نیره و اعتمادی، عذرا (1395). مقایسه اثربخشی زوج درمانی یکپارچه­نگر و هیجان­مدار بر صمیمیت زناشویی زوجین آسیب دیده از خیانت همسر. فصلنامه پژوهش­های مشاوره، ۱۵(۵۹)، ۷-۳۷.

آزادی، شهندخت (1397). اثربخشی زوج­درمانی سیستمی- سازه­گرا بر بخشش خیانت فرضی همسر در زنان متأهل شهر شیراز. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 61(1)، 142-133.

آسایش، محمدحسن.، فرحبخش، کیومرث.، سلیمی بجستانی، حسین و دلاور، علی (1398). شناسایی واکنش‌های معنوی و دینی زنان قربانی خیانت زناشویی. فصلنامهپژوهشنامهاسلامیزنانوخانواده، 6(3)، 78-57.

اصلاحی، نوشین.، عارفی ، مختار.، حسینی ، سعیده سادات وامیری، حسن (1397). مقایسه اثربخشی زوج درمانی هیجان­مدار و شناختی – سیستمی گاتمن بر هماهنگی زناشویی زوج­های متعارض. مجله علوم روان شناختی، 17(71)، 856-849.

باب الحوایجی، مهرنوش.، خوشنویس، الهه و قدرتی، سیما (1397). اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر افسردگی زنان پس از خیانت همسر. فصلنامه آسیبشناسی،مشاورهوغنیسازیخانواده، 4(1)، 88-77.

بابایی، راضیه.،یزدی، سیده منور و قاسم زاد، سوگند (1397). پیش­بینی رضایت زناشویی بر اساس حمایت ادراک شده، ناگویی هیجانی و ابراز صمیمیت. فصلنامه پرستار و پزشک در رزم، 18(6)، 51-41.

جعفری، فاطمه.، صمدی کاشان، سحر.، زمانی زارچی، محمد صادق و آسایش، محمد حسن (1397).اثربخشی زوج درمانی گروهی هیجان­مدار بر خودمتمایزسازی زوجین دارای تعارضات زناشویی. فصلنامهمددکاری، 7(1)، 13-5.

چوپانی موسی.، سهرابی فرد، محمدمهدی.، محمدی، فاروق.، اسمعیلی، نوشین و صمدی فرد، آذر (1398).ادراکِ مردانِ بی‌وفا (خیانت) از علل و عوامل بازدارنده از روابط فرازناشویی: یک مطالعه کیفی. فصلنامه پژوهش­های مشاوره، 49(18)، 105-79.

خدایاری فرد، محمد و عابدینی، یاسمین (1389). نظریه‌ها و اصول خانواده درمانی و کاربرد آن در درمان اختلالات کودکان و نوجوانان. تهران: دانشگاه تهران.

خواجه، فرزانه و خضری مقدم، نوشیروان (1395). رابطه­ی ناگویی هیجانی و مشکلات بین­شخصی با رضایت زناشویی در پرستاران زن متأهل، مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، 14(7): 638-630.

دشت بزرگی، زهرا (1396). تأثیر مداخله مبتنی بر شفقت خود بر احساس تنهایی و تنظیم هیجانی زنان آسیب دیده از خیانت زناشویی. مجله دانش و پژوهش در روان­شناسی کاربردی، 18(2)، 79-72.

رجبی، غلام‌رضا.، نادری نوبندگانی، زهرا.، امان الهی، عباس و شهنی ییلاق، منیجه (1394). اثربخشی زوج درمانی سیستمی - سازه‌گرا بر پردازش بین‌فردی و نزدیکی رابطه در زوج‌های آشفته. روش‌ها و مدل­های روانشناختی، 3 (20): 128-105.

رضائیان، حمیدرضا.، معصومی، سمیرا و حسینیان، سیمین (1396). بررسی و مقایسه تمایز یافتگی خود، الگوهای ارتباطی و رضایت جنسی در زوج‌های متقاضی طلاق و عادی. فصلنامه مشاورهکاربردی، 7(2)، 32-17.

زکی‌یی، علی (1391). رابطه آلکسی تایمیا، باورهای غیرمنطقی، عاطفه مثبت و منفی با اختلال­های روانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان­شناسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه.

سرکشیک زاده، پروانه.، عباسی قمی، محبوبه.، ترابی، احمد و ساکت، سمیه (۱۳۹۶). رابطه بین قدرت­مندی های من و تمایزیافتگی خود با رضایت زناشویی زوجین. چهارمینکنفرانسبین­المللینوآوری­هایاخیردرروان­شناسی، مشاورهوعلومرفتاری، تهران، دانشگاه نیکان.

شریعت­زاده، منیره سادات؛ تبریزی، مصطفی و احقر، فدسی. (1392). اثربخشی نظریه انتخاب به شیوه گروهی بر افزایش تمایزیافتگی و صمیمیت دانشجویان متاهل، مجله دانش و تندرستی، 8(3)، 89-93.

شیرازی، رؤیا.، بختیاری ارکسی، حمید وعلیزاده ذکریا، رامین (1396). مقایسه تمایزیافتگی و ابرازگری هیجانی در همسران خیانت دیده و عادی. مجله روان­شناسی معاصر، 12(ویژه نامه)، 990-986.

صمدی، لیلا (1394). پیش­بینیطلاقبراساسمکانیزم­هایدفاعی،تمایزیافتگیوهوشمعنوی. پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته روان­شناسی خانواده، دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علم و فرهنگ تهران.

عابدی، سمیه و چراغی، اباذر (۱۳۹۵). رابطه هیجان­طلبی و کیفیت رابطه زناشویی با نگرش به خیانت زناشویی زوج­ها. همایشبینالمللیافقهاینویندرعلومتربیتی،روان­شناسیوآسیب­هایاجتماعی، تهران، انجمن افق نوین علم و فناوری.

عباس، مسلم.، درگاهی، شهریار و قاسمی جوبنه، رضا (1397). نقش نارسایی شناختی و نارسایی هیجانی در تعارضات زناشویی زنان در معرض طلاق. مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، 20(1)، 6-1.

مامی، شهرام و صفرنیا، افشین (1397). اثربخشی رویکرد زوج­درمانی سیستمی- سازه­گرا بر طرحواره­های ناسازگار اولیه و گرایش به روابط فرازناشویی زنان متقاضی طلاق. فصلنامه مطالعات روان­شناختی، 14(1)، 91-75

محمودوندی باهر، الهه.، فلسفی نژاد، محمدرضا و خدابخشی کولایی، آناهیتا (1396). اثربخشی درمان گروهی هیجان­مدار بر امید و افکار خودآیند منفی زنان مطلقه. فصلنامه سلامت اجتماعی، 5(1)، 76-67.

مومنی، خدامراد.، کرمی، جهانگیر وحویزی زاده گان، ندا (1396).رابطه هیجان خواهی، عاطفه مثبت و منفی و ناگویی هیجانی با خیانت زناشویی. مجله سلامت و مراقبت، 19(4)، 231-222.

مؤید، فائزه.، حاجی علی اکبری مهریزی، سیما و باق، محمد (1397). نقش ناگویی هیجان در سازگاری زناشویی زنان متقاضی طلاق. فصلنامه زن و مطالعات خانواده، 11(42)، 140-125.

Ahmad, S. (2012). Enhancing the quality of South Asian Marriages through Systemic-Constructivist Couple Therapy (SCCT): Investigating the role of Couple Identity in Marital Satisfaction. dissertation submitted for Doctorate in Clinical Psychology, York University, Toronto, Canada.

Bagby,R.M, Parker,J. D.A. & Taylor, G.J. (1994). The twenty-item Toronto alexithymia scale- I. Item selection and cross-validation of the factor structure. Journal ofPsychosomatic Research, 38(1,: 23-32.

Cavaliere, C. (2008). Listening to Understand as a Therapeutic Strategy for Enhancing Interpersonal Processing in an Intimate Relationship. York University, Toronto, Ontario, Canada.

Doell. F. K. (2010). Enhancing couples' communication through Systemic-Constructivist Couple Therapy: The relationship between marital listening and relationship quality. Dissertation submitted for Doctorate in philosophy. York University. Canada.

Doinita, N. E., & Maria, N. D. (2015). Attachment and parenting styles. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 203, 199-204.

Donges, U. S., & Suslow, T. (2017). Alexithymia and automatic processing of emotional stimuli: a systematic review. Reviews in the Neurosciences, 28(3), 247-264.

Duddu, V., Isaac, M. K. & Chaturvedi, S. k. (2003). Alexithymia in somatoform and depressive disorders. Journal of Psychosomatic Research, 17(54), 435-438.

Eshghi, N. (2013). Investigating the Effects of Systemic Constructivist Couple Therapy (SCCT) - Based Relationship Enhancement Workshops on the Relationship Satisfaction of Couples in the Community. A Dissertation Submitted to the Degree of Master of Arts. NewYork University

Huang, L., Liang, Y., Xiquan, M. A., Long, X., & Zhao, X. (2018). The Association between self-differentiation and mental health among medical students. Chinese Journal of Medical Education Research, 17(8), 853-858.

Mark, K. P., Janssen, E. (2013) Milhausen RR. Infidelity in heterosexual couples: demographic, interpersonal, and personality-related predictors of extradyadic sex. Arch Sex Behav. The American Journal of Family Therapy, 36(1), 1-17.

Miller, R. B., Anderson, S., & Keals, D. K. (2004). Is Bowen theory valid? A review of basic research. Journal of marital and family therapy, 30(4), 453-466.

Nelson, O. & Salawu, A. (2017). Can my Wife be Virtual-Adulterous? An Experiential Study on Facebook, Emotional Infidelity and Self Disclosure. Journal of International Women's Studies, 18(2): 166-179.

Paine, D. R., Jankowski, P. J., & Sandage, S. J. (2016). Humility as a predictor of intercultural competence: Mediator effects for differentiation-of-self. The Family Journal, 24(1), 15-22.

Peleg, O. (2018). The relation between differentiation of self and marital satisfaction: what can be learned from married people over the course of life? The American journal of family therapy, 36(5), 388-401.

Reid, D. W., Dalton, J., Laderoute, K., Doell, F., & Nguyen, T. (2006). Therapeutically induced changes in couple identity: The role of 'we-ness' and interpersonal processing in relationship satisfaction. Genetic, Social and General Psychology Monographs, 132, 121-143.

Reid, D. W., Doell, F., Dalton, J., & Ahmad, S. (2008). Systemic Constructivist Couple Therapy (SCCT): Description of approach, theoretical advances, and published longitudinal evidence. Psychotherapy Theory, Research, Practice, Training, 45, 4, 477–490.

Scheeren, P., Apellániz, I., de Alda M., & Adriana, W. (2018). Marital Infidelity: The Experience of Men and Women. Trends in Psychology, 26(1), 355-369.

Simon, H. L. M., DiPlacido, J., & Conway, J. M. (2019). Attachment styles in college students and depression: The mediating role of self-differentiation. Mental Health & Prevention, 13, 135-142.

Skorown, E. Friedlander, M. (1998). The differentiation of self-inventory: development and initial validation. Journal of counseling psychology, 45, 235- 246.

Stephenson, K. R. & Meston, C. M. (2013). The Conditional Importance of Sex: Exploring the Association Between Sexual Well-Being and Life Satisfaction. Journal of Sex & Marital Therapy, 16(3): 1-14.

Thomas, G., & Fletcher, G. (2003). Mind- reading accuracy in intimate relationships: Assessing the roles of the relationship p, the target and the judge. Journal of Personality and Social Psychology, 85, 1079-1094.

White, K. S., Craft, J. M., & Gervino, E. V. (2010). Anxiety and hyper vigilance to Cardiopulmonary sensations in non-cardiac chest pain patients with and without psychiatric disorders. Journal ofBehavior Research and Therapy, 48(5), 394-401.

Wilson, K. L. Charker, J. Lizzio, A. Halfird, K. & Kimlin, S. (2005). Assessing how much couples work at their relationship: The behavioral self–regulation for effective relationship scale. Journal of Family Psychology, 19(3), 385-393.

Woldarsky, C. (2006). A task analysis of forgiveness in emotion-focused couple therapy. Thesis for degree of Master of Arts of York University, Toronto.