پایداری عملکرد ارقام آبی گندم نان در اقلیم سردسیر و معتدل ایران

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

مسعود بخشایشی قشلاق ¹ (فرهیخته ی کارشناس ارشد اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز و عضو باشگاه پژوهشگران جوان)
فرشاد حبیبی ² (عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میاندوآب)
هاجر بخشایشی ³ (دانشجوی کارشناسی ارشد علوم خاک دانشگاه ارومیه)
مرتضی شکارچی زاده ⁴ (فرهیخته ی کارشناس ارشد اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
مهناز مسلمی ⁵ (فرهیخته ی کارشناس ارشد اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
ندا هجران کش ⁶ (فرهیخته ی کارشناس ارشد اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
پویا وفادار افشار ⁷ (فرهیخته ی کارشناس ارشد اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)

تاریخ دریافت : 1389/07/11 تاریخ پذیرش : 1390/06/03 تاریخ انتشار : 1390/06/01

کلید واژه: سازگاری, عملکرد دانه, گندم نان, ضریب تغییرات محیطی,

چکیده مقاله :

این مطالعه به منظور بررسی پایداری عملکرد دانه ارقام آبی گندم الوند، الموت، زرین، نوید، آذر 2، سبلان، امید و بزوستیا، در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی و به مدت 3 سال زراعی (89-1386) در 6 شهرستان اجرا شد. در هر سال و در هر منطقه پس از برداشت، تجزیه واریانس ساده برای عملکرد دانه انجام و در پایان سال سوم تجزیه واریانس مرکب (3 ساله) در هر منطقه و در کل مناطق (3 سال و 6 منطقه) انجام شد. برای تعیین پایداری ارقام از روش های لین و بینز، ضریب تغییرات محیطی (C.V%) و روش غیر پارامتری رتبه (Rank) استفاده گردید. نتایج حاصل از تجزیه مرکب (3 سال و 6 منطقه) نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ × منطقه × سال بر عملکرد دانه از نظر آماری معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه در میان ارقام آزمایشی به رقم الوند با 3.74 تن در هر هکتار تعلق داشت. نتایج حاصل از تجزیه پایداری به روش لین و بینز نشان داد که کمترین واریانس درون مکانی در میان ارقام آزمایشی به رقم زرین و کمترین کمترین ضریب تغییرات محیطی به ارقام زرین و سبلان تعلق داشتند. نتایج حاصل از روش رتبه بندی (Rank) نشان داد که ارقام الوند و سبلان کمترین رتبه و ارقام سبلان و بزوستیا حداقل انحراف معیار رتبه را در بین ژنوتیپ های آزمایشی به خود اختصاص دادند. جمع بندی نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که ارقام زرین و سبلان از پایداری بالاتری نسبت به سایر ارقام مورد تحقیق برخوردار بوده و می توان به کشت آن در مناطق مورد مطالعه اقدام نمود.

چکیده انگلیسی:

In order to study yield stability of bread wheat cultivars including Alvand, Alamout, Zarrin, Navid, Azar 2, Sabalan, Omid and Bezostiya under irrigation an experiment was conducted in RCBD for three cropping seasons (2007-2010) at six locations. Simple and combined analysis of variances for three years, each location and also combined analysis of variances for 3 years and 6 locations were implemented. Lin and Binns parameter, environmental coefficient of variations and rank method were used for determination of stable cultivars. Results of combined ANOVA (three years x six locations) showed that interaction effect of year x location x genotype was significant. The highest grain yield belonged to the Alvand cultivar  with 3.74 tha -1. Results of stability analysis with Lin and Binns method also showed that Zarrin cultivar had the lowest within location variance for grain yield and lowest environmental coefficient of variations was belonged to cultivars Zarrin and Sabalan. The results of rank method showed that cultivars Alvand and Sabalan had the lowest rankingand cultivars Sabalan and Bezostiya had the lowest SDR among the experimental cultivars. It can be concluded that Zarrin and Sabalan cultivars had the highest yield stability and thus it can be recommended for locations in which it was studied.