اثر تنش خشکی قبل و بعد از گلدهی بر روند تجمع ماده ی خشک دانه‌ها در 4 رقم زمستانه ی گندم آبی

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

شهرام الیاسی ¹ (فرهیخته کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه)
داود ارادتمند اصلی ² (استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه)
ابراهیم روحی ³ (عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سنندج)
عادل سی و سه مرده ⁴ (عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان)

تاریخ دریافت : 1389/01/29 تاریخ پذیرش : 1390/02/12 تاریخ انتشار : 1389/11/01

کلید واژه: تنش خشکی, گندم, گلدهی, دوره و سرعت پر شدن دانه,

چکیده مقاله :

بررسی الگوی توزیع مواد فتوسنتزی و پر شدن دانه در گندم در شرایط تنش خشکی بسیار حایز اهمیّت است. به‌منظور بررسی رابطه ی بین تنش خشکی و پر شدن دانه ها و همچنین عملکرد ارقام مختلف، تعداد 4 رقم گندم MV17 (پاکوتاه)، الوند، شهریار (نیمه پاکوتاه) و توس (پابلند) در یک آزمایش مزرعه‌ای مورد مطالعه قرار گرفتند. آزمایش به‌صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی (تنش خشکی به‌عنوان کرت اصلی و ارقام به‌عنوان کرت فرعی) با سـه تکرار اجرا شد. تنش خشکی شامل T1: حذف یک نوبت آبیاری قبل از گلدهی (50-35 زادوکس)، T2: آبیـاری کامل تا ده روز بعد از گلدهی و قطع آن تا رسیدگی کامل (70 زادوکس به بعد) و T3: تیمار شاهد (آبیاری کامل) بود. در شرایط تنش قبل از گلدهی بیشترین عملکرد را رقم الوند با 2728 کیلوگرم در هکتار (29.14% کاهش نسبت به تیمار شاهد) و کمترین با 1979 کیلوگرم در هکتار، رقم توس (43.82% کاهش) داشتند. در رقم پابلند توس تغییری در سرعت پر شدن دانه در تنش قبل از گلدهی حاصل نشد. در تیمار تنش خشکی بعد از گلدهی سرعت پر شدن دانه در رقم توس کاهش پیدا کرد. در تنش بعداز گلدهی (70 زادوکس به بعد) طول مدت پر شدن در رقم MV17 افزایش و در رقم توس کاهش داشت. رقم الوند علی رغم دارا بودن بیشترین سرعت رشد، کمترین طول دوره ی رشد و بیشترین عملکرد (3850 کیلوگرم در هکتار) را داشت. نتایج در این آزمایش نشان داد که رشد دانه در ارقام پاکوتاه، نیمه پاکوتاه و پابلند در اثر تفاوت در طول دوره ی فعال پر شدن دانه، وزن نهایی دانه و نیز سرعت پر شدن دانه اختلاف معنی‌داری دارند و کاهش سرعت رشد دانه موجب افزایش طول دوره ی رشد و در نهایت کاهش وزن دانه و عملکرد گردید.

چکیده انگلیسی:

Investigating assimilate contribution and grain filling pattern in winter wheat is importance under drought stress condition. This study was conducted to evaluate the relationship between drought stress on grain filling and yield of 4 cultivars including MV17 (dwarf), Alvand, Shahryar (semi-dwarf) and Toos (tall). Experimental design was randomized complete block with three replications. Drought stress assigned to main plots and cultivars to sub plots. Growth curve sampling started at 7 days after anthesis with 4 days interval. In pre-anthesis drought stress Alvand produced highest yield, while it was 29.14% less than control treatment. The yield of Toos cultivar was lowest at pre-anthesis drought stress. Rate of grain filling of Toos cultivar did not change at pre-anthesis drought stress. Drought stress treatment at post-anthesis decreased rate of grain filling in all cultivars as compared to control, but it was significant only Toos c.v. In pre-anthesis drought stress grain filling duration increased in Alvand but decreased in Toos. Alvand with higher rate of grain filling produced highest grain yield (3850 kg/ha). It can be concluded that, drought stress decreases grain filling duration and rate of grain filling.