ارزیابی لاین های گندم نان بهاره (Triticum aestivum L) و گروه‌بندی آنها براساس شاخص‌های زراعی

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

علیرضا تاری نژاد ¹ , اعظم دریانی ² , سعید اهری زاد ³ , فرهاد فرح وش ⁴ , حسن خانزاده ⁵

1 - استادیار گروه بیوتکنولوژی، دانشکده علوم پایه،دانشگاه تربیت معلم آذربایجان
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
3 - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
4 - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
5 - عضو هیات علمی بخش اصلاح بذر، واحد غلات، مرکز تحقیقات کشاورزی مغان (اولتان)

تاریخ دریافت : 1389/01/14 تاریخ پذیرش : 1389/07/16 تاریخ انتشار : 1389/06/01

کلید واژه: عملکرد, تجزیه کلاستر, گندم نان, تجزیه عاملی,

چکیده مقاله :

به‌منظور گروه‌بندی و دست‌یابی به ژنوتیپ های برتر در 30 لاین گندم بهاره در سال 1388 در مزرعه ی تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با مورد ارزیابی قرار گرفت. صفات مورد مطالعه شامل: عملکرد، اجزای عملکرد دانه، شاخص برداشت، طول پدانکل، طول ریشک، تعداد برگ، ارتفاع بوته، سطح برگ پرچم و ماقبل پرچم، تعداد روز تا مرحله آبستنی، تعداد روز تا سنبله دهی، تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا برداشت بود. تجزیه واریانس صفات نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر اکثر صفات، اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% وجود داشت که بیانگر وجود اختلاف ژنتیکی قابل توجهی بین لاین‌های مورد مطالعه از نظر صفات مورد ارزیابی می باشد. با تجزیه ی خوشه ای بر اساس تمامی صفات و بر مبنای داده‌های استاندارد شده به‌روش Ward، لاین ها در سه خوشه گروه بندی شدند. هشت لاین خوشه ی سوم از لحاظ عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، طول سنبله، طول پدانکل، ارتفاع بوته و سطح برگ پرچم برتر بودند. با انجام تجزیه بر عامل ها، پنج عامل 78.99% تغییرات کل را تبیین کردند، که در این میان عامل اول با توجیه 35% از تغییرات به عنوان عامل موثر بر عملکرد دانه نام‌گذاری شد. ژنوتیپ N-75-5 با عملکرد 289.5 گرم بر مترمربع پرمحصول ترین در میان ژنوتیپ‌های مورد مطالعه محسوب می‌شود.

چکیده انگلیسی:

To obtain superior genotypes from 30 advanced spring bread wheat cultivars a field experiment in RCBD was carried out in 1388. Traits like yield, yield components, harvest index, peduncle length, awn length, number of leaf, plant height, flag leaf area, penultimate leaf area, days to booting, days to spike emergence, days to flowering and physiological maturity were recorded. Analysis of variance showed significant difference among genotypes for the traits measured at %1 probability level. This indicates considerable genetic variations among the lines evaluated lines. Cluster analysis through Ward method, by using all of the traits, grouped lines into three clusters. Eight lines located in third cluster with respect to some traits including grain yield and other important traits like biological yield, number of seed per spike, spike length, peduncle length, plant height, flag leaf area, and number of spike per m² were superior. Factor analysis, five factors discriminated 78.99% of total variation. In this analysis, the first factor could determine 35% of total variation and nominated as effective factor on grain yield. Line with accession number N-75-5 was found to be highest yielding (289.5 g/m2 (as compared with the other lines.